ΠΕΝΤΕ ΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΗΤΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ (ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ) ΤΑΙΝΙΑ
Είδατε την ταινία και σας άρεσε; Και πού να διαβάσετε το βιβλίο!
Οι βιβλιοφάγοι έχουν συχνά την τάση να λένε «το βιβλίο είναι σαφώς ανώτερο από την ταινία», κάποιες όμως φορές ο κινηματογράφος και τα επιπλέον μέσα που διαθέτει για να αφηγηθεί μία ιστορία, δίνουν περισσότερο βάθος, χρώμα και ζωή στις σελίδες ενός αγαπημένου βιβλίου. Ειδική μνεία θέλω να κάνω εδώ στον Ταλαντούχο Κύριο Ρίπλεϊ, όχι την κινηματογραφική του μεταφορά με τον Τζουντ Λόου, την Γκουίνεθ Πάλτροου και τον Ματ Ντέιμον αλλά την τηλεοπτική του διασκευή που πέρυσι μας έκοψε την ανάσα με τη μαγική ασπρόμαυρη φωτογραφία και τα αμφίρροπα συναισθήματα που έφταναν διαρκώς στην κόψη (μισείς τόσο πολύ τον Ρίπλει και από την άλλη τρέμεις να μην τον πιάσουν), ενσαρκώνοντας με τέλειο τρόπο τις λέξεις του βιβλίου.
Οι παρακάτω περιπτώσεις αφορούν σε πολύ καλές ταινίες, οι οποίες έκαναν εισπρακτική επιτυχία και θεωρήθηκαν και πολύ ποιοτικές. Παρόλα αυτά, το βιβλίο στο οποίο έχουν βασιστεί είναι σαφώς ανώτερο από τη κινηματογραφική του μεταφορά και, αν έχετε δει την ταινία, θα μας ευγνωμονείτε όταν διαβάσετε και το βιβλίο. Ναι, οι ασπρόμαυρες σελίδες τους χρωματίζουν πολύ περισσότερο την εμπειρία.
5 βιβλία που είναι ανώτερα από την κινηματογραφική τους μεταφορά
1. Ο Μεγάλος Γκάτσμπι, Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ
Η πρώτη ταινία που βασίστηκε στο αριστούργημα του Φιτζέραλντ βγήκε στο σινεμά το 1926, έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του μυθιστορήματος, ενώ μία λίγο πιο «γενική» προσέγγιση στο βιβλίο κυκλοφόρησε το 1949. Οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε τον Γκάτσμπι του Ρόμπερτ Ρέντφορντ και την Νταίζη της Μία Φάροου (1974) και την πιο πρόσφατη μεταφορά του βιβλίου το 2013, με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο και την Κάρεϊ Μάλιγκαν. Ωραία η τζαζ της εποχής όπως αποτυπώνεται σε αυτή την τελευταία έκδοση/εκδοχή, πολύ ωραία τα πανάκριβα σκηνικά του Γκάτσμπι των seventies, καμία όμως ταινία δεν πιάνει τον μελαγχολικό ρυθμό του Φιτζέραλντ, την αργόσυρτη πλοκή που απεικονίζει τη συναρπαστική ζωή της jazz generation, με όλη την εξέγερση, τον ξαφνικό πλούτο και την ξέφρενη κουλτούρα της τζαζ.
Όπως και να το κάνουμε, μιλάμε για ένα κλασικό αμερικανικό μυθιστόρημα κι έναν συγγραφέα με σαφές όραμα. Όποια κινηματογραφική μεταφορά και να απολαύσεις, αυτό που θα δεις είναι η εκδοχή, η ερμηνεία του εκάστοτε δημιουργού. Το όραμα του Φιτζέραλντ, και το μεγαλείο του, είναι πολύ ανώτερα και βρίσκονται μόνο σε ένα σημείο, το βιβλίο.
2. Η Καρδερίνα, Ντόνα Ταρτ
Ακόμα θυμάμαι τις χίλιες κάτι σελίδες του βιβλίου σαν γροθιά στο στομάχι, μία γροθιά που άξιζε το Pulitzer της χρονιάς 2014. Η δομή της ενοχής, που είναι αρκετή να καθορίσει μία ολόκληρη ζωή, ακόμη κι εάν είναι αβάσιμη κι εντελώς αδικαιολόγητη, με παρέσυρε μέσα από μία υπέροχη γλωσσική ζωγραφιά. Κουβαλούσα το βαρύ βιβλίο παντού, νιώθοντάς το ανάλαφρο μέσα στην τσάντα της δουλειάς ή πάνω στα πόδια μου, στο μετρό.
Λίγα μυθιστορήματα έχουν τη δύναμη να σε συστήσουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, έναν κόσμο που δεν ήξερες ότι υπάρχει μέχρι που άνοιξες την πρώτη σελίδα. Πώς να φτάσει αυτό το επίπεδο εξοχότητας μία ταινία; Πώς να προλάβει μέσα στον περιορισμένο χρόνο που τη δίνεται να μεταφέρει αισθήσεις και νοήματα; Κατά τη γνώμη μου, το λάθος της κινηματογραφικής μεταφοράς είναι ότι προσπάθησε να τα χωρέσει όλα και όλους, αποσπώντας την προσοχή μας από την κεντρική ιδέα. Εγώ δεν ήξερα σε ποια υποϊστορία να εστιάσω, και η επιλογή πασίγνωστων ηθοποιών, όπως η Νικόλ Κίντμαν, το έκαναν ακόμη πιο δύσκολο.
3. Ο Κώδικας Da Vinci, Νταν Μπράουν
Αν δεν είχα διαβάσει το βιβλίο πριν δω την ταινία, δεν θα έμπαινα στον κόπο. Μία light καταδίωξη με ιστορικό υπόβαθρο, ίσα ίσα για να χρωματίσει την πλοκή με λίγη σοφιστικέ ευρωπαϊκή εσάνς, βάλε και την Ωντρέ Τοτού δίπλα στον αγαπημένο, αλλά πασπαρτού Τομ Χανκς, κι έξω από την πόρτα. Ναι, η ταινία έκανε τεράστια επιτυχία. Μόνο όμως μέσα στο βιβλίο θα βρει κανείς το βάθος και την πολυπλοκότητα των νοημάτων που πραγματεύεται.
Λαχταριστό και γεμάτο αναφορές στην ιστορία, μοιάζει να έχει σαν κύριους πρωταγωνιστές τη θρησκεία και το σύστημα που έχει δομηθεί γύρω της, προκαλώντας και απομυζώντας τον ανθρώπινο πόνο, πέρα κι έξω από την κεντρική αφήγηση γύρω από τον καθηγητή Λάνγκτον και τις περιπέτειές του. Μην ανησυχείτε, δεν μιλάμε για βαρύ ανάγνωσμα, αλλά για μία λαχταριστή, σχεδόν κουτσομπολίστικη (με την καλή έννοια) βουτιά στον αποκρυφισμό. Να σημειώσω επίσης ότι το τέλος της ταινίας δεν φτάνει με τίποτα το ρίγος που σου προκαλεί το βιβλίο.
4. Αυτόχειρες παρθένοι, Τζέφρι Ευγενίδης
Ομολογώ ότι μέχρι να διαβάσω το βιβλίο, η ταινία με είχε συνεπάρει. Ακόμη τη θυμάμαι ως ένα υπνωτικό, μεθυστικό τραγούδι για τη μελαγχολία, με υπέροχη φωτογραφία και φοβερές ερμηνείες. Όταν όμως άνοιξα αυτό, το πρώτο βιβλίο του Ευγενίδη, που κυκλοφόρησε το 1993, κατάλαβα ότι η ταινία στερούνταν του βάθους και της μουδιασμένης αλλά ακριβούς περιγραφής της νεανικής αγωνίας που ακροβατεί ανάμεσα στον έρωτα και τον θάνατο.
Πολύ καλή η κινηματογραφική μεταφορά της Σοφία Κόπολα (και για εκείνη το δημιουργικό της ντεμπούτο), αλλά το βιβλίο, απαλλαγμένο από την ποπ στυλιζαρισμένη ματιά της Κόπολα σε εκθέτει γυμνό μπροστά στο ωμό συναίσθημα της εφηβείας.
5. Μικρά πράγματα σαν κι αυτά, Κλερ Κίγκαν
Διάβασα το βιβλίο λίγο μετά την πρωτοχρονιά. Οι μόλις 128 σελίδες του με κάρφωσαν στην καρδιά, η μία μετά την άλλη, οι λέξεις της Ιρλανδέζας συγγραφέως σαν αποστάγματα ολόκληρων κόσμων, έπεφταν στο μυαλό μου για να διογκωθούν όπως διυλίζονταν μέσα μου. Ειλικρινά δεν έχω άλλον τρόπο να περιγράψω τη μαγεία του βιβλίου και της ίδιας της Κίγκαν, για την οποία η Herald Tribune έγραψε, με αφορμή το βιβλίο «…η ικανότητά της να πλάθει κόσμους ολόκληρους με λίγες μόνο λέξεις, μια ολόκληρη σχέση μέσα από λίγες μόνο αλληλεπιδράσεις, λίγο απέχει από το θαύμα».
Θέλοντας να γευτώ λίγη ακόμα από τη μαγεία του βιβλίου, αποφάσισα να δω την ταινία, αν και δεν μπορούσα να φανταστώ πως ο μινιμαλισμός και τα ελάχιστα καρέ που μας προσφέρει προς μελέτη η συγγραφέας θα μπορούσαν να «απλωθούν» στη διάρκεια μίας κινηματογραφικής παραγωγής. Τελικά, δυστυχώς, η ταινία το παραξηλώνει. Η μαγεία του βιβλίου βρίσκεται ακριβώς στην ελαχιστότητά του και η μεταφορά του στην οθόνη μετατρέπεται σε μία αμήχανη αποτύπωση, τόσο πιστή στο βιβλίο που ήταν γεμάτη αφαιρέσεις και κενά. Μπορεί μία εικόνα να ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, αλλά όταν μιλάμε για την Κίγκαν, μία λέξη αρκεί για να περικλείσει έναν κόσμο ολόκληρο.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
