ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΑΤΑΚΗ

Ο φωτογραφικός φακός του Γιώργου Τατάκη αποτυπώνει τα έθιμα και την παράδοση με μια σύγχρονη ματιά. Ο βραβευμένος φωτογράφος επιλέγει για το OW εικόνες που αποτυπώνουν το ελληνικό Πάσχα.

Tα ιδιαίτερα πασχαλινά έθιμα στην Όλυμπο της Καρπάθου. Κατανυκτικό Πάσχα στην Πάτμο. Μια γιαγιά να φτιάχνει νηστίσιμα γιαπράκια. Ο ρουκετοπόλεμος στη Χίο. Αυτά είναι μερικά από τα στιγμιότυπα που μας έχει χαρίσει η ξεχωριστή ματιά του Γιώργου Τατάκη. Ενός φωτογράφου που ο φακός του δίνει μια νέα, σύγχρονη οπτική στα έθιμα και την παράδοση της Ελλάδας.

Μέσα από τον φακό του Γιώργου Τατάκη, ο θεατής παρακολουθεί τις καθημερινές στιγμές και τα πρόσωπα των απλών καθημερινών ανθρώπων, τις παλιές νοικοκυρές να ετοιμάζουν παραδοσιακές συνταγές, τις γιαγιάδες στα χωριά, έναν ιερέα αλλά και παιδιά να παίζουν στο προαύλιο της εκκλησίας.

Η δουλειά του έγινε γνωστή χάρη στο πρώτο μεγάλο φωτογραφικό του project που είχε τίτλο «Ήθος». Σε αυτό αποτύπωνε ήθη και έθιμα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας με έναν προσωπικό, ιδιαίτερο τρόπο. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του τράβηξαν την προσοχή του Μουσείου Μπενάκη, το οποίο οργάνωσε μια έκθεση αφιερωμένη στην δουλειά του.

Λιτανεία στην Πάτμο. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Επόμενος σταθμός ήταν το Μουσείο Fragonard στις Κάννες. Οι υπεύθυνοι του μουσείου είχαν δει την δουλειά του Τατάκη στο Μουσείο Μπενάκη και τον ενθάρρυναν να επικεντρωθεί με το έργο του στις γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές. Αυτές αποτέλεσαν το θέμα της επόμενης δουλειάς του, με τίτλο «Καρυάτις».

Το συγκεκριμένο project του εξασφάλισε διεθνή προβολή. Για αυτόν έγραψαν οι New York Times, ενώ δουλειά του έχουν δημοσιεύσει και οι Times του Λονδίνου. Παράλληλα με τις διεθνείς εκθέσεις του, το 2022 κέρδισε τη 2η θέση στα βραβεία Sony World Photography Awards, έναν από τους σημαντικότερους διαγωνισμούς φωτογραφίας στον κόσμο.

Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στη Σίφνο. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Πάσχα στην Όλυμπο της Καρπάθου

Οι φωτογραφίες του από την Όλυμπο της Καρπάθου, οι οποίες κυκλοφορούν σε βιβλίο, έχουν αξιοποιηθεί ως τεκμηρίωση στο αρχείο άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, ενώ πρόκειται για μια δουλειά η οποία κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του Γιώργου Τατάκη.

«Οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας φοράνε όλες ακόμη τις παραδοσιακές φορεσιές. Δεν έχουν καθόλου σύγχρονα ρούχα, ευρωπαϊκά όπως τα αποκαλούν οι ίδιες. Στο χωριό αυτό κρατούν παραδόσεις που κατάγονται από την εποχή του Βυζαντίου και είναι εντελώς ιδιαίτερες. Ο τρόπος που γλεντούν έχει συμπεριληφθεί στο αρχείο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco. Το Πάσχα τους είναι κάτι εντελώς μοναδικό. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην υπόλοιπη Ελλάδα», μου λέει το απόγευμα που τον συναντώ στην περιοχή που μεγάλωσε, την Καλλιθέα.

Μεγάλη Πέμπτη στην Όλυμπο της Καρπάθου. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Έμπνευση, επιρροή και πρότυπα για τον Τατάκη υπήρξαν οι μεγάλοι της διεθνούς αλλά και ελληνικής φωτογραφίας. Μύθοι όπως ο Henri Cartier-Bresson και ο Κωνσταντίνος Μάνος. Κίνητρο του ήταν πάντα το βαθύ πάθος και η αφοσίωση του στην φωτογραφία, που τον έκαναν να αφήσει μια τακτοποιημένη και προσοδοφόρα δουλειά, αυτή του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, για να κυνηγήσει τη λατρεία για την τέχνη του, χωρίς κάποια στρατηγική και χωρίς να γνωρίζει αν αυτό θα τον βγάλει κάπου. «Η μόνη στρατηγική που είχα ήταν ότι ήθελα πρώτα να δημιουργήσω ένα αξιόλογο σώμα δουλειάς και μετά να το δείξω. Οι άνθρωποι συνήθως κάνουν κάτι για να γίνουν διάσημοι ή πλούσιοι. Όχι γιατί θέλουν να δημιουργήσουν ή να εκφράσουν κάτι. Για εμένα το σημαντικό ήταν να βγάζω φωτογραφίες».

Μεγάλη Τρίτη στην Όλυμπο της Καρπάθου. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Και όντως δημιούργησε αυτό το σώμα δουλειάς, ξεκινώντας από τα ταξίδια που του εξασφάλιζε το επάγγελμα του ηλεκτρολόγου μηχανικού. Μακρινά ταξίδια με προορισμό την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη, την Ταϊλάνδη, τη Μαλαισία και την Ινδία, που του επέτρεψαν να πειραματιστεί και να ερωτευτεί την φωτογραφία. «Τα ταξίδια αυτά άρχισαν να εξιτάρουν τη φαντασία μου και με έκαναν να ασχοληθώ περισσότερο με την φωτογραφία. Μέχρι τότε ήξερα καλά το τεχνικό κομμάτι. Αργότερα άρχισα να εμβαθύνω και στο αισθητικό μέρος της δουλειάς».

Πάσχα στην Όλυμπο της Καρπάθου. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Η συνάντηση με την παράδοση

Σε ένα από αυτά τα ταξίδια, στην Ινδία, είχε τραβήξει κάποιες φωτογραφίες που του ζήτησαν να εκθέσει σε ένα φωτογραφικό φεστιβάλ στο Μεσολόγγι. «Στο Μεσολόγγι γινόταν ένα πολύ ενδιαφέρον πανηγύρι. Με προσέλκυσε ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι άνθρωποι φορούσαν παραδοσιακές φορεσιές. Ήταν κάτι που δεν βλέπεις κάθε μέρα. Αυτή ήταν η αφορμή για να ασχοληθώ με τα έθιμα και στη συνέχεια με τις γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές».

Όταν δεν δούλευε σαν ηλεκτρολόγος μηχανικός, μελετούσε τους μεγάλους της φωτογραφίας και ήταν τέτοιο το ενδιαφέρον και η ενασχόληση του, που έφτιαξε έναν σκοτεινό θάλαμο στην κρεβατοκάμαρά του. «Τότε μου μπήκε η σκέψη να αφήσω τη δουλειά μου. Σκέφτηκα πως η φωτογραφία ήταν αυτό που ήθελα να κάνω. Δεν ήθελα να συνεχίσω να κάνω μια ζωή που όταν φτάσω στο τέλος της θα αναρωτηθώ τι κατάφερα, για να απαντήσω πως τάισα τον εαυτό μου μέχρι να πεθάνω. Έτσι, παραιτήθηκα και αποφάσισα πως θα ασχοληθώ αποκλειστικά με την φωτογραφία. Χωρίς κανένα πλάνο και στρατηγική».

Ανάσταση στον γυναικωνίτη. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Με μεγάλη επιμονή και προσπάθεια κατάφερε να τραβήξει την προσοχή στη δουλειά του. Ενώ στο «Ήθος» φωτογράφιζε αυθόρμητα καθημερινές στιγμές, στο «Καρυάτις» απενοχοποίησε την ιδέα και άρχισε να σκηνοθετεί τα πλάνα του. Η ιδέα του ήρθε όταν έτυχε να δει τη δουλειά της Alex Prager στο Λονδίνο. «Είχε κάποιες καταπληκτικές φωτογραφίες με ανθρώπους σε παραλίες, σε θέατρα, και αναρωτιόμουν πόσο τυχερή ήταν να πετύχει τέτοιες καταπληκτικές σκηνές με ανθρώπους τόσο ενδιαφέροντες ως προς το ντύσιμο. Τελικά, σε ένα βίντεο με το making of των φωτογραφιών διαπίστωσα ότι οι σκηνές της ήταν σκηνοθετημένες. Τότε απενοχοποίησα κι εγώ το να «στήνω» τα κάδρα μου.

Επιτάφιος στο Καστελλόριζο. Φωτογραφία: Γιώργος Τατάκης

Ο Γιώργος Τατάκης έχει μόλις ολοκληρώσει το πρότζεκτ «Καρυάτις» και ξεκινά το επόμενο, που έχει ονομάσει «Χορός». «Για μένα αυτό θα είναι μια φωτογραφική σπουδή. Θέλω να διερευνήσω τη σχέση της μουσικής και του ρυθμού στη φωτογραφία. Έχω ξεκινήσει από τη Σαντορίνη. Πειραματίζομαι και προσπαθώ να το εξελίξω».

Ο φωτογράφος Γιώργος Τατάκης.

Τα όνειρά του περιλαμβάνουν να μπορέσει να κάνει φωτογραφικά project και στο εξωτερικό. «Με προσελκύει η παράδοση της Ιαπωνίας, για παράδειγμα. Αλλά και τα αποστακτήρια του ουίσκι στη Σκωτία με γοητεύουν πολύ».