«ΜΠΛΕ»: ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΚΑΝΕΙ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΓΧΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΘΕΑΜΑ

Με το «Μπλε», η Άννα Λεμονάκη αντλεί από προσωπικά της βιώματα ανοίγοντας από σκηνής τη συζήτηση για μια μάστιγα της εποχής μας: το άγχος.

«Κάθε δημιουργία είναι για μένα η ευκαιρία να πάρω ένα ρίσκο. Ρισκάρω διαλέγοντας θέματα που με φοβερίζουν. Πρόκειται για θέματα που θεωρώ ιλιγγιώδη». Τα λόγια ανήκουν στην Άννα Λεμονάκη, που παρουσιάζει στο Πλύφα την παράσταση «Μπλε» με τριπλή ιδιότητα: ως συγγραφέας, σκηνοθέτρια και ηθοποιός επί σκηνής, σε ένα έργο που εμπνεύστηκε από την ίδια της τη ζωή.

Το «Μπλε» είναι μια περφόρμανς που πραγματεύεται το ενδογενές και εξωγενές άγχος, τα ψυχοσωματικά συμπτώματά του και την ευαλωτότητα του ατόμου.

«Σαράντα εκατομμύρια ενήλικες Ευρωπαίοι από 18 έως 54 ετών υποφέρουν από διαταραχές άγχους», σημειώνει η Άννα Λεμονάκη. «Τι συμβαίνει όταν ξαφνικά γινόμαστε προσεκτικοί με τη ζωή και αντί να τη ζούμε μετατρεπόμαστε σε απλούς θεατές; H πρώτη μας όρεξη είναι να βουτήξουμε στη θάλασσα, αλλά το νερό είναι κρύο. Και δε θέλουμε να πάρουμε το ρίσκο μιας ωκεανικής γρίπης. Προσέχουμε και στερούμαστε τον ωκεανό.

© Yuri Tavares

»Νιώθω την ανάγκη να δηλώσω ότι οι διαταραχές άγχους σε οποιαδήποτε μορφή οφείλουν να είναι δημόσιο θέμα και γι’ αυτό το λόγο αποφάσισα να κάνω αυτό το έργο. Όσο περισσότερο και ανοιχτά μιλήσουμε για τα προσωπεία του άγχους (κρίσεις πανικού, φοβίες, μετατραυματικό στρες...) τόσο πιο εύκολα θα καταλάβουμε ότι αυτή η μαύρη επιφάνεια στο βυθό της θάλασσας δεν είναι παρά φύκια και τίποτα άλλο».

Στην παράσταση, η γλώσσα μπλέκεται με τη μουσική, που ερμηνεύει δίπλα στην Άννα Λεμονάκη ο Gary Salomon. Το αποτέλεσμα, όπως λέει η ίδια, «είναι ένα μανιφέστο λέξεων και ήχων ενάντια στον στιγματισμό που συνοδεύει τις ψυχικές ασθένειες».

Το «Μπλε» πρωτοπαρουσιάστηκε το 2016 στη Γενεύη, που αποτελεί εδώ και χρόνια βάση της δημιουργού, και έχει φιλοξενηθεί έκτοτε σε θεατρικές σκηνές διαφόρων χωρών και σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα για λίγες παραστάσεις, η Άννα Λεμονάκη εξηγεί στο OW πώς έφτασε να εκθέτει τον εαυτό της με τόσο αφοπλιστική ειλικρίνεια.

– Γιατί επέλεξες ως τίτλο το «Μπλε»;

Δεν υπήρχε κάποια ιδιαίτερη προεργασία. Αμέσως ήξερα ότι την παράσταση αυτή ήθελα να την πω Μπλε. Ήθελα να έχει ένα χρώμα ως τίτλο και το μπλε ήταν εμφανές ότι ήταν το σωστό χρώμα. Είναι το πρώτο μέρος μιας χρωματικής πενταλογίας, μετά τη σειρά στη σκυτάλη παίρνουν το Αιματηρό Φούξια, το Λευκό, το G.O.L.D. (Glory of Little Dreams) και το BLACK: What a Beauty-Full Catastrophe.

© Αndroniki Tsatsaroni

– Η παράσταση χαρακτηρίζεται ως ένα «μανιφέστο λέξεων και ήχων ενάντια στον στιγματισμό που συνοδεύει τις ψυχικές ασθένειες». Τι σε έκανε να καταπιαστείς με το συγκεκριμένο θέμα;

Η προσωπική μου εμπειρία. Είχα χρόνια βιώσει τη διαταραχή πανικού κι ένιωθα ότι κάθε φορά που μιλούσα σε κάποιον για αυτό ήταν σαν να μιλάω κινέζικα. Γι’ αυτό είπα: κι αν έγραφα ένα έργο που μιλάει για αυτό, ωμά, λες ο κόσμος να καταλάβει;

– Γιατί εστίασες ειδικά στο άγχος;

Άμα σπάσεις το πόδι σου, θα πας στο νοσοκομείο και θα σου βάλουν ένα γύψο. Στο σπίτι, όταν ο άλλος σε βλέπει με το γύψο θα σε βοηθήσει. Η διαταραχή άγχους είναι μια ασθένεια, ταλαιπωρεί πάρα πολύ κόσμο αλλά, επειδή δεν φαίνεται, και αυτός που υποφέρει διστάζει να μιλήσει γι’ αυτό, και αυτός που θέλει να βοηθήσει δεν ξέρει τι να κάνει. Πώς να βοηθήσει. Οπότε νιώθουν και οι μεν και οι δε αβοήθητοι. Πέρυσι ήρθε μια μητέρα με την έφηβη κόρη της που υποφέρει από κρίσεις πανικού. Είδαν την παράσταση μαζί κι έρχεται η μητέρα της μετά και μου λέει: Επιτέλους κατάλαβα περί τίνος πρόκειται. Γι’ αυτό εστίασα σε αυτό το θέμα, για να σπάσει αυτή η ακαταλαβίστικη κατάσταση που υπάρχει πάνω στο άγχος.

–Εκθέτεις τον εαυτό σου μέσα από αυτό;

Απόλυτα.

– Στο τρέιλερ του «Μπλε», από τη γαλλική εκδοχή της παράστασης, φαίνεται να υπάρχει μια αλληλεπίδραση με το κοινό. Τι έχεις εισπράξει ως τώρα μέσα από αυτό;

Ο κόσμος θέλει να μιλήσει κατά τη διάρκεια της παράστασης, το κοινό ξεφυσάει, κλαίει, γελάει, με ρωτάει πράγματα την ώρα της περφόρμανς, όλα επιτρέπονται γενικά.

– Διαφέρει το να παρουσιάζεις την ίδια παράσταση σε ελβετικό ή σε ελληνικό κοινό;

Και ναι και όχι. Στην Ελλάδα τα γέλια θα ’ναι πιο έντονα και τα κλάματα επίσης. Οι αντιδράσεις είναι πάνω κάτω κοινές, η ένταση, το volume είναι λίγο διαφορετικό, λίγο πιο έντονο στην Ελλάδα από την Ελβετία.

– Έχει σημασία για σένα αν παίζεις στα γαλλικά ή στα ελληνικά; Γιατί λένε ότι η μητρική μας γλώσσα έχει διαφορετική βαρύτητα σε σχέση με τα βιώματά μας και την ευκολία να μιλάμε γι’ αυτά.

Το παράδοξο είναι ότι το έργο αυτό το έγραψα απευθείας στα γαλλικά και όταν το έπαιξα πρώτη φορά στα ελληνικά μου ήταν πιο δύσκολο γιατί συνδεόμουν πολύ παραπάνω με αυτά που λέω. Μου ήταν όλα πιο κοντινά κι επειδή είναι ένα κείμενο σκληρό, ζοριζόμουν παραπάνω όταν το έπαιζα στα ελληνικά.

© Tim Robert-Charrue

– Θα έλεγες ότι το «Μπλε» έχει λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά για σένα;

Όχι. Δεν είναι για μένα ψυχοθεραπεία να βγαίνω πάνω στη σκηνή και να μιλάω γι’ αυτό. Αλλά παίρνω μεγάλη χαρά από ό,τι ζούμε μαζί με το κοινό.

– Έχεις κάνει κάποιου είδους ψυχοθεραπεία;

Χρόνια τώρα. Με παρακίνησε η πρώτη κρίση πανικού μου. Όταν είσαι με τον σωστό ψυχοθεραπευτή ή ψυχολόγο ή ψυχίατρο, κερδίζεις. Αν είσαι με κάποιον που δεν είναι ο σωστός θεραπευτής για σένα, χάνεις, χρόνο, χρήματα, προσανατολισμό. Μου έχουν τύχει και τα δύο.

– Τι σε έκανε να στραφείς στο θέατρο μετά από τις σπουδές σου σε Πολιτικές Επιστήμες και Κοινωνιολογία;

Οι συμπτώσεις της ζωής. Θέατρο πάντα ήθελα να κάνω, το κλασικό που λες κάτσε να πάρω πρώτα ένα πτυχίο και μπορεί μετά να το κάνω. Όταν έκανα το μεταπτυχιακό μου στο Φριβούργο, ήμουν και στη θεατρική ομάδα του πανεπιστημίου και από εκεί έμαθα για τη σχολή Serge Martin που βρισκόταν στη Γενεύη.

– Πώς έγινε βάση σου η Γενεύη;

Η ζωή μου στη Γενεύη ξεκίνησε με τις θεατρικές σπουδές. Μετά άνοιξα τη θεατρική ομάδα και ξεκίνησα να σκηνοθετώ ή να δουλεύω ως ηθοποιός εκεί.

– Είναι κάτι που θα ήθελες να διατηρηθεί;

Ναι, θέλω. Όταν φτιάχνω μια καινούργια παράσταση τη φτιάχνω εκεί, γιατί οι συνθήκες εκεί είναι πιο εύκολες.

– Τι σε κάνει να νιώθεις πιο ευάλωτη από οτιδήποτε άλλο;

Η απώλεια.

– Από πού αντλείς δύναμη;

Από την ελπίδα σίγουρα όχι, γιατί είμαι πεσιμίστρια, δεν ελπίζω. Από δυο-τρεις πολύ δικούς μου ανθρώπους, από μια ωραία μέρα αναρρίχησης στα βράχια, από μια δυσκολία που ξεπερνιέται, από μια κουβέντα που θ’ ακούσεις από έναν περαστικό.

Το «Μπλε», της Άννας Λεμονάκη, θα παρουσιαστεί στο Πλύφα (Κορυτσάς 39, Βοτανικός) από τις 26 Φεβρουαρίου έως τις 26 Μαρτίου 2024. Κλείσε εισιτήρια