ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Με την έκθεση «Κοσμοναύτης στη Γη», το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας παρουσιάζει στο ευρύτερο κοινό μια άγνωστη πλευρά του ιδρυτή του, Άγγελου Γουλανδρή: το εικαστικό του πρόσωπο.

Μια έκθεση-έκπληξη παρουσιάζει το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, στην Κηφισιά, με έργα του ιδρυτή του, Άγγελου Γουλανδρή. Είκοσι επτά χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Γουλανδρής θα ξαναγίνει ευεργέτης με την επιλογή να πουληθούν για την οικονομική ενίσχυση του Μουσείου κάποια από τα σχεδόν 2.200 έργα που εκτέλεσε από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 – οπότε και ξεκίνησε να ζωγραφίζει συστηματικά.

Είναι μια ευχάριστη ανακάλυψη ότι ο Άγγελος Γουλανδρής, γνήσιος οραματιστής και πρωτοπόρος της οικολογίας, είχε τόσο μεγάλη παραγωγή και τόσο ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική δουλειά. Αλλά και η απόφαση να είναι μία έκθεση που να μένει ανοιχτή στο κοινό μέχρι αργά το βράδυ είναι ένας συνδυασμός που εντυπωσίασε το κοινό, το οποίο ανταποκρίθηκε με θέρμη.

Από παλιά ναυτική οικογένεια της Άνδρου, ο Άγγελος Γουλανδρής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1920. Μαζί με τη σύζυγό του Νίκη ίδρυσε το Μουσείο το 1964, έργο στο οποίο αφιερώθηκε ως τον θάνατό του, το 1996.

© Alexandra Kollaros

Το πάθος του για τη ζωγραφική και η αγωνία του για τη μακροημέρευση του μουσείου συναντιούνται στην έκθεση «Κοσμοναύτης στη Γη», όπως είναι ο τίτλος, που παρουσιάζει στο ευρύτερο κοινό μια άγνωστη πλευρά του ιδρυτή του Μουσείου: το εικαστικό του πρόσωπο. Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που ένας ιδρυτής μουσείων είχε τόσο μεγάλη διαδρομή και χιλιάδες έργα που με κόπο είχε δημιουργήσει και περιφρουρήσει να μείνουν παρακαταθήκη για να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο, στηρίζοντας το έργο της ζωής του.

Η εκφραστική δημιουργία αποτελούσε τρόπο ζωής για τον ίδιο», λέει η Φαλή Βογιατζάκη, πρόεδρος του ΜΓΦΙ και πολύ στενή συνεργάτης του Γουλανδρή. «Η ισορροπία, η τάξη και η αρμονία των εικαστικών του έργων, όπου απεικονίζει αιώνιους νόμους στο σύμπαν, αντανακλούν τη συγκρότηση της σκέψης του. Πίστευε ότι η φαντασία είναι η κεραία που μας ενώνει με το υπερπέραν και αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο του ανθρώπου. Σαν νέος κοσμοναύτης μας οδηγεί σε μία άλλη οπτική του κόσμου. Η λέξη “κόσμος” στα αρχαία ελληνικά σήμαινε “τάξη”, αλλά και “σύμπαν”».

Παράλληλα με τη διαρκή του ενασχόληση με την προώθηση του Μουσείου και των σκοπών του, δίπλα στη διεθνώς καταξιωμένη βοτανική ζωγράφο σύζυγο του Νίκη, ο Άγγελος Γουλανδρής δημιουργούσε αθόρυβα αλλά συστηματικά τα δικά του έργα. Πίνακες, σκίτσα, γλυπτά και βιτρό του καλλιτέχνη έχουν επιλεγεί από τα έργα πολυετούς του πορείας, συνθέτοντας την καλλιτεχνική πλευρά του ως τρόπο έκφρασης και μορφή φιλοσοφικού στοχασμού.

Ο ίδιος ο Γουλανδρής έγραφε: «Καταφεύγω στη ζωγραφική προσπαθώντας να ανιχνεύσω κάποιον χρυσό κανόνα, κάποια Γεωμετρία στην αρχέγονη σημασία της από την οποία ελάχιστες μόνο και μεμονωμένες εικόνες έχουν φθάσει σε μας ή έχουν ερμηνευθεί. Την κίνηση θεωρώ απαραίτητο στοιχείο όπως αποτυπώνεται εκφραστικά, θυμίζοντας παγιδευμένα μέσα στο ήλεκτρο έντομα, που αν και απολιθωμένα από εκατομμύρια χρόνια, μοιάζουν να πετούν για πάντα...»

«Στην τέχνη, στη μόνη παράλληλη με τη Φύση πηγή δημιουργίας, αναζητώ προσεγγίσεις σε ρυθμούς και σχήματα που δεν έχουν ακόμη καταγραφεί. Ρυθμούς και ισορροπίες που λειτουργούν υπόκωφα και συνδέονται μόνο υποσυνείδητα με τον αρχέγονο, τον πρωτόπλαστο άνθρωπο ή με εκείνον που με καθαρή σκέψη και όραση αναζητεί μια νέα τάξη λόγου και γραφής πέραν από τα όρια και τις κατακτήσεις της γνώσης. Είναι ο χώρος της ελευθερίας, συντεταγμένης σε δικούς της άγνωστους σε μας νόμους. Σ’ αυτόν τον χώρο προσπαθώ να περιπλανώμαι...»

© Alexandra Kollaros

Το έργο του μοιάζει να αφηγείται μία διπλή ιστορία: αυτή του παρόντος και μία άλλη του μέλλοντος, που έβλεπε με τα μάτια της φαντασίας του. Οι συνθέσεις του δεν κυνηγούσαν τη συμβατική ομορφιά, στόχευαν πρωτίστως στην αποκωδικοποίηση της γεωμετρίας του σύμπαντος.

Η έκθεση «Κοσμοναύτης στη Γη», λόγω αυξημένης ζήτησης, παρατείνει το ταξίδι του μέχρι τις 10 Μαρτίου 2024. Είναι επισκέψιμη από τις 10 το πρωί μέχρι τις 12 το βράδυ, ώρες ασυνήθιστες για το Ελληνικό κοινό, κάτι που διαδόθηκε γρήγορα και αγαπήθηκε πολύ. Οι ώρες οι νυχτερινές ταιριάζουν στην τέχνη και ειδικά την εικαστική. Σε συνδυασμό με τη σχεδόν μεταφυσική αύρα του καλλιτέχνη και ιδρυτή του Μουσείου, που τόσα χρόνια μετά το θάνατο γίνεται πρωταγωνιστής, κάτι που απέφευγε όσο ήταν εν ζωή.

Η επιμέλεια είναι συλλογικό έργο του Λάμπη Θεοδωρόπουλου, καλλιτεχνικού διευθυντή του ΜΓΦΙ, του ιστορικού τέχνης Γιώργου Μυλωνά και της Μαρίας Ξανθάκου. Με την ευκαιρία της έκθεσης κυκλοφορεί συλλεκτικός κατάλογος και σειρά εικαστικών αντικειμένων εμπνευσμένων από τα έργα του καλλιτέχνη. Όλα τα έργα διατίθενται προς πώληση με σκοπό τη στήριξη του έργου του Μουσείου.