ΛΕΝΙΑ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ: «ΔΟΓΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ»

Η Λένια Ζαφειροπούλου, η οποία γεννήθηκε με ένα πρόβλημα που την έκανε να χάσει την όρασή της, αναδεικνύει όλες τις δημιουργικές πλευρές της στην πρωτότυπη χορευτική περφόρμανς «Ωραία μυλωνού» της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η Λένια Ζαφειροπούλου είναι ένα ιδιαίτερο άτομο. Όχι γιατί γεννήθηκε με ένα πρόβλημα που προκάλεσε τελικά την απώλεια της όρασής της – κάτι προσωπικό, για το οποίο προτιμά να μη μιλήσει. Εκείνο που την κάνει ιδιαίτερη, είναι τα ταλέντα που έχει επιδείξει ως μεσόφωνος αλλά και ως ποιήτρια, για να μην παραλείψουμε βέβαια την ιδιότητα της μεταφράστριας. Όλα αυτά βρίσκουν εφαρμογή στην «Ωραία μυλωνού».

Φωνή, σώμα, κίνηση. Αυτοί είναι οι τρεις βασικοί άξονες στην «Ωραία μυλωνού», που θα φέρει τη Λένια Ζαφειροπούλου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, για να συναντήσει τον χορογράφο και χορευτή Τάσο Καραχάλιο σε μια πρωτότυπη χορευτική περφόρμανς. Όπως προδίδει ο τίτλος της παράστασης, πρόκειται για τον κύκλο τραγουδιών που συνέθεσε τον 19ο αιώνα ο Φραντς Σούμπερτ, μελοποιώντας ποίηση του Βίλχελμ Μύλλερ.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Λένια Ζαφειροπούλου και ο Τάσος Καραχάλιος εμφανίζονται μαζί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Το 2018 είχαν παρουσιάσει το «I had enough», με άξονα μια καντάτα του Μπαχ. Τώρα, θα επιχειρήσουν μια «χορευτική φαντασία», με στόχο να μεταφραστούν οι εικόνες, η πλοκή και οι μελωδίες της «Ωραίας μυλωνούς» σε μια νέα αφαιρετική δραματουργία.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

«Έχουμε ονομάσει αυτό το πρότζεκτ περφόρμανς γιατί είναι κάτι μεταξύ μουσικού θεάτρου και χορού», λέει η ίδια. «Η αλήθεια είναι ότι σ’ αυτή τη δουλειά επιστρατεύω για πρώτη φορά όλες μου τις ιδιότητες, παρουσιάζομαι στη σκηνή ως τραγουδίστρια και, με την καθοδήγηση και τη διδασκαλία του χορογράφου Τάσου Καραχάλιου, χορεύω. Επίσης έχω μεταφράσει και διασκευάσει τους πρωτότυπους στίχους και η εκδοχή αυτή θα προβληθεί σε υπέρτιτλους στην παράσταση».

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Όπως εξηγεί, η ποιητική διασκευή της έχει δύο στόχους: «χρωματίζει ερμηνευτικά κάποια σημεία της πλοκής για να γίνουν σαφέστερα τα σύμβολα και οι έννοιες της και φέρνει το κείμενο κάπως πιο κοντά στο σήμερα». Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι τα ποιήματα αυτά του Μύλλερ δημοσιεύτηκαν το 1821, για να μελοποιηθούν δυο χρόνια αργότερα είκοσι από αυτά από τον Σούμπερτ, σε ένα μουσικοποιητικό μυθιστόρημα σε είκοσι μονολόγους.

Η Λένια Ζαφειροπούλου ως περφόρμερ

– Ο χορός είναι κάτι με το οποίο ασχολείσαι συστηματικά;

Έχω διδαχθεί αρκετή κίνηση και τεχνικές σύγχρονου χορού κατά τη διάρκεια των βασικών μου σπουδών στην Σχολή Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών της Στουτγάρδης. Είχα μεγάλη τύχη, γιατί η σχολή αυτή είναι κέντρο μιας πολύ ιδιότυπης, εντελώς γερμανικής κινητικής τεχνικής με το όνομα Ευρυθμία. Και είχα διπλή τύχη όσο σπούδαζα εγώ: η επικεφαλής του τμήματος, μια καθηγήτρια με πολλή εμπειρία, συνταξιοδοτήθηκε και θέλοντας να συνεχίσει προσέφερε εθελοντικά ατομικά μαθήματα στους φοιτητές τραγουδιού και θεάτρου. Εκεί έμαθα πολλά.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Αλλά και ο Τάσος Καραχάλιος έχει έναν σπάνιο τρόπο κατά τη διάρκεια των προβών να είναι και χορογράφος και δάσκαλός σου συγχρόνως. Μπορεί κυριολεκτικά μέσα σε τρεις μήνες προβών να σε μεταμορφώσει.

– Είναι η δεύτερη φορά μου συνεργάζεσαι στη Λυρική με τον χορογράφο και χορευτή Τάσο Καραχάλιο. Πώς συναντηθήκατε τότε επί σκηνής και τι έχεις κρατήσει από το «I had enough»;

Τον Τάσο μου τον σύστησε η φίλη, χορεύτρια και ηθοποιός Έλενα Τοπαλίδου. Είχαμε μια πολύ ευτυχή πρώτη συνεργασία σε εκείνο το πρότζεκτ το 2018, με άξονα μια καντάτα του Μπαχ. Εκεί έμαθα πόσο ο Τάσος αγαπά το πείραμα και την εξερεύνηση. Και ακριβώς έναν τέτοιο συνεργάτη χρειάζεται και η παρούσα δουλειά, που είναι ένα ακόμα πιο ριψοκίνδυνο πείραμα.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο Τάσος προέρχεται από τον χορό, αλλά πλέον δουλεύει σχεδόν αποκλειστικά για το θέατρο. Αυτό του δίνει το προνόμιο να μπορεί πλέον με την εμπειρία του να στήσει ένα πολύ υβριδικό και λειτουργικό θέαμα ανάμεσα στην αφαιρετικότητα του σύγχρονου χορού και την παραστατική δραματουργία.

«Η ωραία μυλωνού» σήμερα

– Πώς γεννήθηκε τώρα η ιδέα για την «Ωραία μυλωνού»;

Τραγούδησα δυο φορές για πρώτη φορά την «Ωραία μυλωνού» του Σούμπερτ πέρυσι τέτοιον καιρό στο Βερολίνο. Θαύμασα την θεατρικότητα του έργου και έψαχνα έναν τρόπο να το κάνω σκηνική πράξη. Το έργο έχει από μόνο του μια αφαιρετικότητα: ο νεαρός ήρωας διηγείται την ερωτική του ιστορία μέσα από είκοσι ποιήματα-μονολόγους. Έτσι, σκέφτηκα ότι το έργο πρέπει να πάει στα χέρια μιας αφαιρετικής τέχνης, του χορού και όχι του θεάτρου, και πρότεινα τη συνεργασία όχι σ’ έναν σκηνοθέτη αλλά σε έναν χορογράφου.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο άλλος λόγος που απευθύνθηκα στον Τάσο είναι ότι ήθελα να κάνω πιο ορατή την άκρα σωματικότητα που κρύβεται μέσα στο έργο. Ο Σούμπερτ υπεραπαιτεί και από το αίσθημα και από τις σωματικές δυνάμεις του τραγουδιστή, κι αυτό δεν γίνεται αντιληπτό σε όλο του το μέγεθος και τον πλούτο κατά τη διάρκεια ενός στατικού, παραδοσιακού ρεσιτάλ.

– Τι έχει να μας πει σήμερα η ποίηση του Βίλχελμ Μύλλερ;

Στην εποχή μας, που η εικονική πραγματικότητα μπορεί να δημιουργήσει μια ιδιαίτερα συναρπαστική μόνωση εντατικών ρυθμών, είναι πολύ ενδιαφέρων ο πρωτορομαντικός ήρωας που αυτοαναφλέγεται και αυτοαναλώνεται μέσα σε μια εικονική πραγματικότητα την οποία παράγει το ίδιο του το αίσθημα.

Πολλά μαθαίνει κανείς και για τον σύγχρονο εαυτό του, μελετώντας αυτή την περίκλειστη έκσταση. Σκεφθείτε ότι σ’ αυτή την ιστορία ο ήρωας γεννά μέσα του μια ερωτική φλόγα, τη συδαυλίζει συνεχώς με νίκες και ήττες που μπορεί να είναι γέννημα της φαντασίας του, και τελικά ο μόνος που θερμαίνεται και καίγεται από αυτή την πυρκαγιά είναι ο ίδιος.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Μελωδία και ποίηση

– Ως ποιήτρια η ίδια, πώς αισθάνεσαι όταν ακούς ένα ποίημα μελοποιημένο;

Η μελοποιημένη ποίηση είναι η δουλειά μου, είναι η δουλειά του κάθε τραγουδιστή. Όταν την ακούω, κρίνω το αποτέλεσμα και ως μουσικός και ως λογοτέχνης. Παραφράζοντας μια μεγάλη καλλιτέχνιδα του 20ού αιώνα, την σοπράνο Έλλυ Άμελινγκ, σημασία δεν έχει ποιο ποίημα αγαπά ο συνθέτης και θέλει να το μελοποιήσει, αλλά ποιο ποίημα χρειάζεται τη μουσική για να αναδώσει πολλαπλασιασμένο το άρωμά του.

Επειδή όμως δόγματα στην τέχνη δεν υπάρχουν, θα δεις ποιήματα που πιστεύεις ότι είναι εντελώς αυτάρκη και δεν επιδέχονται καμιάς μουσικής και θα δεις με έκπληξη συνθέτες που έχουν παρά τα αρχικά φαινόμενα καταφέρει να βγάλουν υπέροχα μουσικά έργα μέσα απ’ αυτά τα ποιήματα.

– Θα φανταζόσουν μελοποιημένα δικά σου ποιήματα;

Αυτή τη στιγμή, ένας Έλληνας συνθέτης μελοποιεί ποιήματά μου. Δεν θέλει όμως ακόμα να το ανακοινώσει, γιατί όπως λέει και ο ποιητής Φρήντριχ Ρύκερτ: «Μη μου κοιτάς τα τραγούδια την ώρα που τα φτιάχνω».

Η ωραία μυλωνού: 21 & 23 Απριλίου 2023 – Κλείσε εισιτήρια