Η ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ PENNY SIOPIS ΣΤΟ ΕΜΣΤ

Η αναδρομική έκθεση της Penny Siopis «For Dear Life» παρουσιάζεται στα πλαίσια του τρίτου μέρους της έκθεσης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο» και αποτελεί έναν ύμνο στα ανθρώπινα δικαιώματα και μια γροθιά στην αδικία.

«Αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο» έχει τίτλο το τρίτο μέρος της έκθεσης που παρουσιάζεται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) και η αναδρομική έκθεση της καλλιτέχνη Penny Siopis έρχεται να δώσει την απάντηση. Η εκμετάλλευση της αφρικανικής ηπείρου αλλά και η θέση της γυναίκας βρίσκεται στον πυρήνα του έργου της καλλιτέχνιδας, η οποία μίλησε γι' αυτά τα κοινωνικά θέματα πολύ πριν αυτά απασχολήσουν την Δύση. Με καριέρα που ξεπερνά τα 50 χρόνια, το έργο της διεθνούς φήμης Penny Siopis παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ευρώπη και έρχεται να συστήσει την καλλιτέχνη στο ελληνικό κοινό.

«Δουλεύοντας με μια ποικιλία υλικών, όπως μπογιά, κόλλα, αποκόμματα εφημερίδων και καθημερινά αντικείμενα, η Siopis με το έργο της εξερευνά την πολιτική του σώματος, τη θλίψη, την ντροπή, καθώς αυτά αναδύονται μέσα από τις προσωπικές και συλλογικές ιστορίες της, στην πατρίδα της, την Νότια Αφρική. Μέσα από αυτό, έχει αναδειχθεί σαν μια από τις σημαντικότερες καλλιτεχνικές φωνές της αφρικανικής ηπείρου αλλά και πέρα από αυτήν», διαβάζω στην εισαγωγή από τον κατάλογο της έκθεσης.

Penny Siopis Ambush, 2008 Μελάνι και κόλλα σε καμβά 200 x 250 εκ. Συλλογή Skinner, Γιοχάνεσμπουργκ.

Η επίσκεψη στην έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Νοεμβρίου είναι μια αληθινή εμπειρία. Γνωρίζοντας τα θέματα που πραγματεύεται η δουλειά της Penny Siopis, τον ρατσισμό, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τη βία, την ντροπή, αισθάνεσαι την ελαφριά ειρωνεία που διαπερνά τον τίτλο της έκθεσης «For Dear Life».

Καθώς εισέρχεσαι στην πρώτη αίθουσα, τα εντυπωσιακά έργα της Penny Siopis, οι «ιστορικοί ζωγραφικοί πίνακες» όπως η ίδια τους χαρακτηρίζει, είναι μια γροθιά στο στομάχι. Η βιαιότητα της αποικιοκρατίας και η εκμετάλλευση της αφρικανικής ηπείρου, η ολιγαρχία των προνομιούχων αλλά και η καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών και των μαύρων, προκαλούν ενδιαφέρον αλλά και προβληματισμό.

Penny Siopis For Dear Life, 2020 Κόλλα και μελάνι σε καμβά 190 x 90 εκ. Ιδιωτική Συλλογή, Cape Town. Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

Στην ίδια αίθουσα ο επισκέπτης μπορεί να δει μια βιτρίνα γεμάτη βιογραφικά εκθέματα της Penny Siopis που σου ανοίγουν ένα παράθυρο στις επιρροές και τα βιώματα που διαμόρφωσαν την ίδια και την τέχνη της, η οποία χαρακτηρίζεται από μια βιωματική προσέγγιση αλλά και από τη διερεύνηση του ζητήματος της μνήμης.

Σε αυτή την βιτρίνα ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει και τις ελληνικές ρίζες και επιρροές της Penny Siopis, μια καταγωγή που αποτυπώνεται κυρίως στα πειραματικά φιλμ που έχει δημιουργήσει η καλλιτέχνης και πλαισιώνουν την έκθεσή της στο Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.

Μια ασυνήθιστη Διαθήκη

Λίγα μέτρα πιο πέρα η συλλογή Will (Διαθήκη), μια συλλογή από οικογενειακά κειμήλια και ενθύμια της Penny Siopis που συνδέονται με στιγμές της προσωπικής της ζωής αλλά και με πολιτικά γεγονότα, το καθένα με μια ιδιαίτερη σημασία για την ίδια, προκαλεί το ενδιαφέρον του επισκέπτη. Η συλλογή που σήμερα έχει φτάσει τα 744 αντικείμενα, θα εμπλουτίζεται μέχρι και τον θάνατο της καλλιτέχνιδας και στη συνέχεια κάθε αντικείμενο θα δοθεί στο πρόσωπο που έχει ορίσει η Penny Siopis στη διαθήκη της.

Penny Siopis Shame, 2002-05 (λεπτομέρεια) Εγκατάσταση από 182 έργα ζωγραφικής σε κάδρο, βαφή καθρέφτη, λάδι, σμάλτο, κόλλα, υδατόχρωμα, βερνίκι χαρτιού και ευρεθέντα αντικείμενα σε χαρτί. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.

Καθώς περιηγείσαι στην έκθεση είναι σαν να περιπλανιέσαι στην ίδια τη ζωή. Ο μπαμπούλας των παιδικών χρόνων των παιδιών στη Νότια Αφρική στη σειρά Pinky Pinky αλλά και τα έργα της σειράς Cake εμπνευσμένα από τα γλυκά που έφτιαχνε η μητέρα της Penny Siopis στον φούρνο που διατηρούσαν όταν ήταν παιδί, αποτελεί ένα σχόλιo για το γυναικείο σώμα.

H στιγμή της αναγνώρισης

Η σειρά Cake ήταν η σειρά που έκανε την Penny Siopis διεθνώς γνωστή και υπήρξε η αρχή μιας σημαντικής διεθνούς καριέρας. Καθώς η περιήγηση στην έκθεση συνεχίζεται, γεγονότα της προσωπικής ζωής της Penny Siopis, όπως ο θάνατος του συζύγου της, αλλά και η κοινωνική και πολιτική κατάσταση στη Νότια Αφρική, όπως το απαρτχάιντ και οι γυναικοκτονίες, μετατρέπονται σε έργα που θέλουν να προβληματίσουν και να κινητοποιήσουν. Άλλωστε, και η ίδια η Penny Siopis ήταν πάντοτε ενεργή και παρούσα στους πολιτικούς αγώνες κατά του απαρτχάιντ και υπέρ των δικαιωμάτων των μαύρων και των γυναικών.

Penny Siopis Shadow Shame Again, 2021. Μονοκάναλο ψηφιακό βίντεο, 6΄ 16΄΄ Συλλογή της καλλιτέχνιδας Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας.

Στη διάρκεια του preview της έκθεσης, η ίδια η καλλιτέχνης μίλησε για τα έργα της αλλά και για τον τρόπο δουλειάς της. Για τους πειραματισμούς της με την κόλλα και το χρώμα που αποτελεί σήμα κατατεθέν του έργου της, για την έννοια της ντροπής και της θέσης που έχει στο έργο της, για τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες αλλά και για τις μέρες της πανδημίας που πέρασε κλεισμένη στο σπίτι της μεταφέροντας τους πειραματισμούς της σε μικρά κομμάτια χαρτί, τα οποία επίσης εκτίθενται σε μια μεγάλη σύνθεση στην έκθεση.

Φωτογραφία: Mario Todeschini

Μιλώντας συνολικά για το έργο της Penny Siopis, η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου, υπογράμμισε τη μεγάλη συνεισφορά της στην αφρικανική τέχνη. «Η Penny Siopis είναι σημείο αναφοράς για πολλές γενιές καλλιτεχνών στην αφρικανική ήπειρο, ιδιαίτερα για τους νεότερους. Πρόκειται για μια από τις πρώτες λευκές γυναίκες καλλιτέχνιδες που πολέμησε για τα δικαιώματα των μαύρων και είχε έναν πολύ έντονο ακτιβιστικό ρόλο και στην τέχνη και την ακαδημαϊκής της καριέρας αλλά και εκτός αυτής».

Info: Penny Siopis. For Dear Life. 10.05-10.11.2024. Χώρος έκθεσης: Εκθεσιακός χώρος -1. 
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου