Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΑ ΚΟΜΙΚΣ

Πρωταγωνιστές της ποπ κουλτούρας, πολιτικοί, ήρωες παραμυθιών κάνουν ψυχοθεραπεία μέσα από τα κόμικς της Δήμητρας Αδαμοπούλου. Το οξύ χιούμορ συναντά τον θυμό και το αποτέλεσμα είναι εκρηκτικό.

Ακόμα κι αν δεν ξέρεις το όνομά της, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχεις πετύχει στα social media κάποιο από τα σκίτσα της. Η δουλειά της Δήμητρας Αδαμοπούλου έγινε viral όταν αποφάσισε να βάλει τους στίχους του τραγουδιού της Άντζελας Δημητρίου «Ποια θυσία» στο… ντιβάνι. Από τη μία οι στίχοι του τραγουδιού πριν την ψυχοθεραπεία, από την άλλη οι στίχοι όπως θα ήταν αν είχαν κάνει ψυχοθεραπεία. Το «Και θέλω να ΄ρθω να σ΄ αρπάξω από την άλλη» έγινε «Κατονοώ πως ερωτεύτηκες μια άλλη» και τα likes πήραν φωτιά.

Σειρά στα καρέ των κόμικς της πήραν από ήρωες παραμυθιών, μέχρι πολιτικοί – ψυχαναλυόμενοι πάντα. Από το αποτέλεσμα της δίκης του Ζακ Κωστόπουλου / της Zackie Oh, μέχρι την επίθεση στον Καπουτζίδη για τη σεξουαλική του ταυτότητα, το πενάκι της Δήμητρας δουλεύει ακατάπαυστα έχοντας πάντα μια οξεία ματιά σε ό,τι συμβαίνει γύρω της.

Αποφάσισα να έρθω σε επαφή μαζί της όταν έπεσα πάνω στα τέσσερα καρέ της με τίτλο «Πώς να ζήσεις ολιστικά αν δεν έχεις λεφτά», μετά τις δεν-έχω-λόγια σχετικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού. Σταμάτησα και αφουγκράστηκα αυτό που ένιωθα. Από τη μια τα έβρισκα ξεκαρδιστικά και από την άλλη φούντωνε μέσα μου ο θυμός για όσα είχαν ειπωθεί. Συνειδητοποίησα ότι κάπως έτσι ένιωθα κάθε φορά που έβλεπα ένα σκίτσο-κριτική της Δήμητρας στην επικαιρότητα. Μετουσιώνοντας τον θυμό σε γέλιο ίσως τον ξορκίζεις και, σε δεύτερο χρόνο, αφού το μοιραστείς και με άλλους –ίσως, λέω ίσως– να μπορούσες και να κάνεις κάτι γι΄ αυτό. Όχι;

– Τα κόμικς σου έγιναν viral όταν αποφάσισες να γράψεις του στίχους του τραγουδιού της Άντζελας Δημητρίου «Ποια θυσία» όπως θα ήταν αν έκαναν… ψυχοθεραπεία, σωστά; Πώς σου ήρθε αυτή η ιδέα και ποιος ο ρόλος της Καίτης Γαρμπή σε αυτή την ιστορία;

Μου ήρθε τελείως τυχαία αυτή η ιδέα, όταν βρισκόμουν στο σπίτι της μητέρας μου και βλέπαμε μαζί τηλεόραση. Ξαφνικά, κάπου στο background ακούστηκε το «Ποια θυσία». Εκείνη την ώρα σκέφτηκα ότι θα είχε πλάκα να το φτιάξω με διαφορετικούς στίχους. Ίσως εμπνεύστηκα και από τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη τη στιγμή. Βρισκόμουν στο σπίτι όπου μεγάλωσα με την Ελληνίδα μάνα που όλο θυσιάζεται, μέσα στο οποίο απέκτησα κι εγώ τις πρώτες μου νευρώσεις. Ε, και κάπως υποσυνείδητα ίσως και να σκέφτηκα το πόσο έχω αλλάξει και προχωρήσει από τότε.

Το σκίτσο με την Άντζελα είχε τρελή επιτυχία και κατάλαβα ότι μάλλον αρκετός κόσμος σκέφτεται όπως εγώ, οπότε είπα να φτιάξω μερικά ακόμη. Κάπου εκεί έκανα και  το «Θα μελαγχολήσω» της Καίτης Γαρμπή. Προφανώς κάποιος την τάγκαρε ή της το έστειλε, το είδε, της άρεσε και έκανε ένα υπέροχο tweet με το σκίτσο μου, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά το πόσο κουλ άτομο είναι! Να σημειώσω επίσης ότι και η Άντζελα μου έγραψε ένα όμορφο comment.

– Αποφάσισες να δημιουργήσεις ένα project, μια σειρά από κόμικς που έχουν θέμα το πριν και το μετά την ψυχοθεραπεία. Από πρωταγωνιστές της ποπ κουλτούρας μέχρι ήρωες από παραμύθια ψυχαναλύονται σε μερικά καρέ σου.

Ακριβώς. Είναι πράγματα που σκεφτόμουν καιρό και ήδη συζητούσα με φιλικά μου πρόσωπα, αλλά όταν είδα ανταπόκριση από τον κόσμο ένιωσα υπέροχα και είπα να κάνω ψυχοθεραπεία… στα πάντα. Γενικώς μου αρέσει να παίρνω κάτι και να το φαντάζομαι αλλιώς. Πόσο μάλλον ιδέες και πρότυπα με τα οποία μεγαλώνουμε και τα συνηθίζουμε σε τέτοιο βαθμό, που δεν συνειδητοποιούμε καν τα μηνύματα που μας περνάνε.

– Πώς σου έρχονται οι ιδέες; Κάθεσαι με χαρτί και μολύβι σε γραφείο ή έρχονται και σε βρίσκουν στο… ντους;

Χαχα! Στο ντους! Γενικώς το μόνο πρόβλημα που δεν έχω είναι η έλλειψη ιδεών. Μου έρχονται συνέχεια. 'Οταν κάνω κάτι άσχετο, όταν είμαι στο δρόμο, όταν βλέπω σειρές, όταν μιλάω με κάποιον και πει κάτι που θα μου φανεί αστείο ή ενδιαφέρον, θα το πάρω και θα το τραβήξω σαν λάστιχο και θα το κάνω κόμικ. Τα σημειώνω επί τόπου και έχω έναν τοίχο γεμάτο post-it με ιδέες για μελλοντική χρήση.

Η Δήμητρα Αδαμοπούλου.

– Από πού αντλείς έμπνευση;

Από την καθημερινότητα και τις προσωπικές μου εμπειρίες. Και φυσικά την ανάγκη μου να αντιμετωπίσω τις καθημερινές δυσκολίες διακωμωδώντας τις. Πάντα τα κόμικς και τα σκίτσα μου είχαν έντονο το προσωπικό στοιχείο. Ένα από τα πρώτα μου κόμικ που έχει εκδοθεί, το «True Story», είναι τελείως αυτοβιογραφικό και πάντα αστείο.

– Έχεις κάνει η ίδια ψυχοθεραπεία, φαντάζομαι. Τι σου έχει προσφέρει;

Έχω κάνει, ναι. Τέσσερα με πέντε χρονάκια τα χρειάστηκα. Και θα ξανακάνω σίγουρα. Η ψυχοθεραπεία με έμαθε βασικά ότι εκεί που νόμιζα ότι έχω δίκιο και ξέρω τι κάνω, τελικά δεν έχω ιδέα, κι εκεί που νόμιζα ότι φταίω εγώ, τελικά δεν φταίω. Όλα ανάποδα! Βασικά, με έμαθε να αναγνωρίζω τα συναισθήματά μου και να βλέπω αντικειμενικότερα αυτό που μου συμβαίνει, να επουλώνω τα τραύματά μου και να αναλαμβάνω την ευθύνη της ζωής μου και της ευτυχίας μου σε μεγάλο βαθμό. Επίσης, επειδή κάθε άνθρωπος κάνει ψυχοθεραπεία για πέντε, με τα εργαλεία που μου δόθηκαν έχω βοηθήσει ψυχολογικά και όλη μου την οικογένεια και αγαπημένα μου πρόσωπα.

– Πιστεύεις ότι η ψυχοθεραπεία είναι για όλους;

Πιστεύω ότι είναι για τους περισσότερους, αλλά θα ήμουν υποκρίτρια αν έλεγα ότι είναι για όλους. Κάποιοι άνθρωποι π.χ. απεχθάνονται το να συζητούν τα προβλήματά τους ή κάποιοι άλλοι βοηθιούνται πιο πολύ από τη σωματική άσκηση ή από την πνευματικότητα. Επίσης, κάποια προβλήματα δεν είναι ψυχολογικά, αλλά σωματικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά, οπότε η ψυχοθεραπεία είναι απλώς άλλο ένα λιθαράκι στο να παραμένει υγιές ένα άτομο. Ωστόσο, πιστεύω ότι η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας θα έπρεπε να είναι δωρεάν και να παρέχεται από το κράτος.

– Έχεις σκιτσάρει από τραγουδιστές μέχρι ήρωες παραμυθιών και πολιτικούς. Ποιοι πιστεύεις ότι χρειάζονται την εντατικότερη θεραπεία;

Θα έλεγα οι πολιτικοί, αν και μάλλον η περίπτωσή τους είναι ανίατη, γιατί συχνά είναι βαθιά ναρκισσιστικές προσωπικότητες.

– Σχολιάζεις πολιτικά και κοινωνικά θέματα της καθημερινότητας, καυστικά και πολύ ουσιαστικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κόμικς σου για την ολιστική προσέγγιση, στην οποία αναφέρθηκε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός. Πώς νιώθεις όταν το κάνεις; Είναι ένας τρόπος να ξορκίσεις αυτό που συμβαίνει; Να συμβάλλεις σε μια αλλαγή;

Κάνω πολιτικά σκίτσα συνήθως όταν νιώθω ότι μας δουλεύουν κατάμουτρα (θα μπορούσα και συχνότερα, δηλαδή). Εν προκειμένω, παρόλο που ως άτομο προσπαθώ να προσεγγίσω τη ζωή ολιστικά –και ναι, η ευτυχία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες–, ε, δεν μπορώ να ακούω από έναν εκατομμυριούχο να μου λέει ότι δεν έχουν σημασία τα λεφτά. Και μάλιστα όταν απευθύνεται όχι μόνο σε μένα, που κάπως τη βολεύω, αλλά σε μια κοινωνία που τα τελευταία χρόνια έχει περάσει απανωτά οικονομική κρίση, μνημόνια και κορονοϊό, αρκετοί άνθρωποι έχουν χάσει τις δουλειές τους και μετράνε τα σεντς για να πάνε σούπερ μάρκετ. Αυτός ο εκρομαντισμός της «απλής ζωής» και της «χαρούμενης φτώχειας» μόνο από προνομιούχους ανθρώπους γίνεται και είναι σημαντικό να μην πέφτουμε στην παγίδα. Ό,τι κι αν έχεις, αν η οικονομική σου κατάσταση είναι καλή το αντιμετωπίζεις ευκολότερα. Τα σκίτσα μου αρχικά γίνονται για να ξεσπάσω κάπου τον θυμό μου και να τον μετουσιώσω σε τέχνη και γέλιο, δηλαδή να τον ξορκίσω που λες κι εσύ. Σε δεύτερο χρόνο, όμως, κάπου ελπίζω να ανακινήσω την κριτική σκέψη στους αναγνώστες.

– Όσα γράφεις έχουν ειρωνεία, χιούμορ, δεν γίνονται γλυκανάλατα, ούτε εκβιάζουν το συναίσθημα. Ακόμα κι όταν μιλάμε για θέματα που χτυπάνε στο συναίσθημα, όπως η δολοφονία του Γρηγορόπουλου.

Από μικρή είχα μια συνήθεια να ειρωνεύομαι και να τα βάζω με την αυθεντία, γι’ αυτό στην οικογένεια με φώμαζαν «τσούχτρα». Χαίρομαι που βρήκα τρόπο να το διοχετεύσω σε κάτι δημιουργικό. Επίσης, από μικρή είχα έντονη κριτική σκέψη. Το να βαφτίσουμε κάποιον εχθρό και να το παίξουμε θύμα είναι εύκολο. Αν δούμε και τον εαυτό μας στον καθρέφτη, όμως, είναι δύσκολο να κάνουμε κάτι γλυκανάλατο. Πάντως, μια-δυο φορές έχω πέσει στην παγίδα, αλλά δεν το μετανιώνω, γιατί κι αυτό χρειάζεται που και που.

«Η ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ».

– Η δουλειά σου έχει γίνει γνωστή κυρίως μέσω των social media. Πώς νιώθεις για τα κοινωνικά δίκτυα και πώς τα διαχειρίζεσαι;

Με έχουν βοηθήσει τρομερά, γιατί σαν άνθρωπος με ελάχιστη αντοχή για socializing και ψιλοκουβέντα, τα social media είναι η καλύτερη διέξοδος για να βγάλω τη δουλειά μου εκεί έξω και για να πάρω feedback ώστε να συνεχίσω να δημιουργώ. Έχουν φυσικά και τις δύσκολες στιγμές τους τα social, όταν π.χ. υπάρχουν τσακωμοί και τρολς, αλλά σιγά σιγά μαθαίνω και προσπαθώ να δημιουργώ ένα υγιές περιβάλλον κάτω από τα posts μου. Αυτό που παλεύω είναι να δίνω τη βαρύτητα που πρέπει, εκεί που πρέπει. Πρόκειται για άθλο.

– Πιστεύεις ότι ο τρόπος που χρησιμοποιείς το χιούμορ μέσα από τα σκίτσα και τις λεζάντες σου μπορούν να βοηθήσουν να αποστιγματοποιηθεί η ψυχική υγεία;

Δεν πίστευα ποτέ ότι θα μπορέσω να συμβάλλω σε κάτι τέτοιο, αλλά μου έχει πει πολύς κόσμος και αρκετοί αξιόλογοι ψυχολόγοι ότι έχω βοηθήσει, οπότε το δέχομαι με χαρά και συγκίνηση.

– Από όλα τα σχέδιά σου ποιο ξεχωρίζεις και γιατί;

Αγαπώ όλα τα παιδιά μου το ίδιο!

– Ο κόσμος ποιο φαίνεται να προτιμάει;

Ο κόσμος προτιμάει τα καψουροτράγουδα στα οποία κάνω ψυχοθεραπεία, γιατί τα ερωτικά ποτέ δεν σταματούν να μας απασχολούν. Το καλύτερό μου είναι όταν ταγκάρονται μεταξύ τους στα comments κάτω από κάποιο σκίτσο, σαν να κλείνουν το μάτι σε στυλ: «Είδεεες; Στα 'λεγα εγώ, έτσι έπρεπε να του πεις!»

– Τι κάνεις αυτή την περίοδο και τι στόχους έχεις για το μέλλον;

Αυτή την περίοδο διδάσκω σκίτσο, κόμικς και εικονογράφηση και ταυτόχρονα ετοιμάζω σκίτσα με καινούριες ψυχοθεραπείες. Έχω στο μυαλό μου και κάτι άλλο, αλλά είναι στα σκαριά ακόμη. Θα ήθελα κάπως να προσφέρω περισσότερο στην ψυχική υγεία, στα κοινωνικά δικαιώματα και στην ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον μέσω της δουλειάς μου.

– Πώς νιώθεις που ζεις στην Ελλάδα;

Όπως κάθε άνθρωπος. Τυχερή για το κλίμα (οριακά, γιατί παρακάνει ζέστη τελευταία) και τις φιλίες, άτυχη για τις υποδομές και το κράτος.

– Τι θα ήθελες να αλλάξει σε αυτή τη χώρα;

Θα ήθελα να αλλάξει η νοοτροπία του ωχαδερφισμού, του ότι νοιάζομαι μόνο για μένα και τους δικούς μου. Κάπως να λειτουργήσουμε με περισσότερο σεβασμό προς τον συνάθρωπο, το περιβάλλον και τις μελλοντικές γενιές.

– Στον κόσμο;

Στον κόσμο πρέπει να αλλάξουν άπειρα πράγματα. Φαντάζομαι κι εγώ έναν παράδεισο όλων των φυλών και των φύλων, όπου άνθρωποι και ζώα θα ζουν ευτυχισμένα, αλλά κατανοώ ότι δεν θα συμβεί αυτό, εκτός αν κατέβουν εξωγήινοι με λέιζερ και μας αλλάξουν τον εγκέφαλο με κάποιον τρόπο. Το πιο επείγον και ρεαλιστικό αυτή τη στιγμή, όμως, είναι το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή. Πάμε ολοταχώς προς τον γκρεμό και κανείς δεν πατάει φρένο.

– Αν έφτιαχνες τη δική σου ιστορία σε κόμικ, πώς θα ήσουν μετά την ψυχοθεραπεία;

Πιο ώριμη, το ίδιο ευέξαπτη, αλλά με τα εργαλεία να αντιμετωπίζω τις καταστάσεις που μου τυχαίνουν με περισσότερη ψυχραιμία. Και σίγουρα πιο σταθερή μέσα μου και πιο ευτυχισμένη.

Η Δήμητρα Αδαμοπούλου ασχολείται με την ζωγραφική και τα κόμικς. Είναι γνωστή για τη σειρά web comics «Ψυχοθεραπεία στην Ποπ Κουλτούρα», την οποία δημοσιεύει στα social media. Έχει εκδόσει επίσης τη σειρά κόμικς «True Story» και  ήταν συνδημιουργός στη σειρά «Dracula MGD» (εκδόσεις Jemma Press και socomic.gr). Διδάσκει κόμικς, εικονογράφηση και ζωγραφική στο εργαστήρι τεχνών «Το Σπίρτο» και στη «Σχολή Ορνεράκη».