Η ΠΡΩΤΗ ΤΡΑΝΣ ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

Η Ovileya Myrah, η πρώτη τρανς πρόσφυγας στην Ελλάδα που άλλαξε το όνομα και το φύλο στην ταυτότητά της, μοιράζεται με το OW τις εμπειρίες βασανιστηρίων, στιγμές από τη ζωή της στο Μπαγκλαντές και στην Ελλάδα, και σκέψεις για το κατά πόσο η χώρα μας είναι ασφαλής τόπος για τρανς πρόσφυγες.

Η Ovileya Myrah γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές ως Ovil. Εδώ και επτά χρόνια ζει στην Ελλάδα. Ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων με πολλαπλές ευαλωτότητες, που βασανίστηκαν στο όνομα μιας ηγεμονικής ιδεολογίας. Έφτασε στην Ελλάδα το 2016, αφού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα της λόγω της ταυτότητας φύλου της. Δέχτηκε έντονο bullying στο σχολείο και έπεσε θύμα βιασμού δύο φορές από συμμαθητές της. Έγινε η πρώτη τρανς πρόσφυγας στη χώρα μας που άλλαξε το όνομα και το φύλο στην ταυτότητά της, αφού το Ειρηνοδικείο Μυτιλήνης έκανε δεκτό το αίτημά της.

Συναντηθήκαμε στο σπίτι της στην Κυψέλη, όπου μένει τον τελευταίο χρόνο. Μας έδειξε φωτογραφίες από τότε που ήταν ένα μικρό ντροπαλό αγόρι με θλιμμένο βλέμμα, που ήθελε απλά να είναι κορίτσι. Η Οβίλια σήμερα είναι 28 ετών, βρίσκεται στη διαδικασία ολοκλήρωση της φυλομετάβασης και θέλει απλά να ζήσει τη ζωή της με αξιοπρέπεια, χωρίς αποκλεισμούς και κακοποιητικά σχόλια.

Στην Ελλάδα, η αλλαγή ταυτότητας φύλου έγινε νόμος του κράτους το 2017. Τι έχει αλλάξει ωστόσο αυτά τα χρόνια όσον αφορά την κοινωνική ενσωμάτωσή των διεμφυλικών ατόμων; Επιτρέπουμε σε κάθε πλάσμα να κατοικήσει το σώμα του με όποιον τρόπο επιθυμεί, ή συνεχίζουμε να παθολογικοποιούμε τους τρανς; Και κατά πόσο καλύπτουμε τις ανάγκες της ιδιαίτερης υποομάδας των ΛΟΑΤΚΙ+ αιτούντων διεθνούς προστασίας και αναγνωρισμένων προσφύγων; Η Οβίλια έχει ζήσει την κατάσταση στο πετσί της και ήθελα την άποψή της. Μια άποψη που έχει βαρύτητα και κρύβει μια πραγματικά συγκλονιστική ιστορία.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Η Οβίλια μιλά για τη ζωή στο Μπαγκλαντές και τις κακοποιήσεις

Μεγάλωσα στο Μπαγκλαντές, σε μια μουσουλμανική οικογένεια. Ο πατέρας μου ήταν στρατιωτικός. Από πολύ νωρίς ένιωθα γυναίκα. Εγώ όμως, από τότε που ήμουν έξι ετών έπαιζα με κούκλες. Στο σχολείο έκανα παρέα με κορίτσια. Δεν ήξερα πως ήμουν τρανς, ήξερα πως διέφερα από τα άλλα αγόρια. Δεν μπορούσα να αποδεχτώ το φύλο μου. Βίωσα εκφοβισμό εξαιτίας των κοινωνικών κι όχι τόσο των θρησκευτικών στερεοτύπων. Έπρεπε να περπατάω και να ντύνομαι σαν αγόρι, επειδή γεννήθηκα αγόρι.

Από την ηλικία των 8 ετών άρχισα να δέχομαι άσχημα σχόλια. Το bullying αυξανόταν όσο μεγάλωνα. Και αναρωτιόμουν: Γιατί μου το κάνουν αυτό; Δεν βγάζει κανένα νόημα. Είμαι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο ον, όπως όλοι οι άλλοι.

Μεγαλώνοντας γινόμουν ολοένα και πιο θηλυκή. Άρχισαν να με κακοποιούν λεκτικά και σωματικά, κι εγώ άρχισα να μισώ τον εαυτό μου. Προσπάθησα να μιλήσω στους γονείς μου για τις παρενοχλήσεις που δεχόμουν. Ο πατέρας μου όμως πίστευε πως έφταιγα εγώ και με τιμωρούσε. Η οικογένεια μου ήταν πολύ συντηρητική, μια κλασική μπαγκλαντεσιανή οικογένεια. Στη χώρα μου οι τρανς είναι μια κοινότητα που ζει εξόριστη σε γκέτο. Θεωρούνται πολίτες τρίτης κατηγορίας και ζουν αποκλεισμένοι από την κοινωνία. Είναι κάτι σαν μια κατώτερη κάστα.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Στα 15 μου με βίασαν δύο συμμαθητές μου. Ήμουν αθώος. Με κάλεσαν να βγούμε και με παγίδευσαν. Αρρώστησα. Μίλησα στη μητέρα μου γιατί έπρεπε να πάω στο νοσοκομείο. Αιμορραγούσα. Μέχρι τότε ήμουν παρθένος. Πήγαμε στην αστυνομία για να το καταγγείλουμε και όλα έγιναν χειρότερα. Ο πατέρας του ενός βιαστή μου ήταν πολιτικός. Μας απείλησαν. Αποπειράθηκα να αυτοκτονήσω δύο φορές. Τη μια φορά επιχείρησα να κρεμαστώ και την άλλη ήπια καθαριστικά τουαλέτας. Δεν πέθανα. Σαν να με καλούσε η ζωή. Ήταν ο χειρότερος εφιάλτης.

Δεν είχα ευτυχισμένη παιδική ηλικία. Δεν είχα φίλους, μόνο κάποια κορίτσια με τα οποία ένιωθα πιο άνετα να κάνω παρέα. Τώρα πια, που γνωρίζω τι σημαίνει φιλία, καταλαβαίνω πόση μοναξιά βίωνα. Δεν μπορούσα να μοιραστώ με κανέναν όσα με βασάνιζαν. Ακόμα και όταν πήγαινα στο τζαμί, ένιωθα πως κινδύνευα. Βίωνα παρενόχληση. Τα παιδιά σαν εμένα κακοποιούνται συχνά από τους ιερείς μας, γιατί ξέρουν πως είμαστε ευάλωτα και πως ακόμα κι αν μιλήσουμε κανένας δεν θα μας πιστέψει.

Μετά τους βιασμούς, η μητέρα μου διαμαρτυρήθηκε και τότε κάποιοι έκαψαν το σπίτι μας. Έτσι, η μητέρα μου πείστηκε ότι έπρεπε να φύγω για να γλιτώσω. Πήρε ένα δάνειο κρυφά από τον πατέρα μου και με φυγάδευσε. Έφυγα από το Μπαγκλαντές για να επιβιώσω, για να φτάσω κάπου όπου θα μπορούσε να είμαι αυτή που είμαι. Δεν με ενδιέφερε που θα πήγαινα. Ήθελα απλά να αποδράσω.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Με τον πατέρα μου δεν μιλούσα για πέντε χρόνια μετά τη φυγή μου. Μιλήσαμε πριν από δύο χρόνια, έναν χρόνο πριν πεθάνει. Μου είπε επιτέλους «είμαι χαρούμενος αν είσαι κι εσύ», αλλά με αποκαλούσε Ovil. Τον καταλαβαίνω, μεγάλωσε σε μια συντηρητική κοινωνία και με είδε να μεγαλώνω ως αγόρι. Τα αδέλφια μου και η μητέρα μου με αποδέχτηκαν ως γυναίκα. Αφότου ξεκίνησα την ορμονοθεραπεία και τη διαδικασία για τη φυλομετάβαση, μίλησα μαζί τους και μου είπαν: «Έφυγες για να είσαι ευτυχισμένη. Διεκδίκησέ το».

Το ταξίδι, η απαγωγή και οι παρενοχλήσεις

Η πρώτη μου στάση μετά το Μπαγκλαντές ήταν η Τουρκία. Έφτασα εκεί με αεροπλάνο. Ήξερα πως θα με περίμεναν στο αεροδρόμιο. Δυστυχώς όμως με εξαπάτησαν κάποιοι από τη μαφία των διακινητών. Τους ακολούθησα γιατί μιλούσαν τη βεγγαλική, τη γλώσσα της χώρας μου, και πίστεψα πως ήταν οι άνθρωποι που θα με παραλάμβαναν. Με απήγαγαν. Βρέθηκα κλειδωμένη σε ένα μικροσκοπικό δωμάτιο, όπου με κακοποιούσαν σεξουαλικά, ενώ παράλληλα ζητούσαν χρήματα από την οικογένειά μου. Ένα πρωί κατάφερα να αποδράσω.

Έφτασα στη Μυτιλήνη με μια βάρκα το 2016. Τον πρώτο καιρό έμεινα στη Μόρια. Ήμουν τόσο φοβισμένη! Ήταν πολύ επικίνδυνα. Κάποιες φορές κινδύνεψα στο δρόμο. Μια φορά έγινα στόχος εφήβων που μου επιτέθηκαν.

Όταν έφυγα από τη Μόρια, δούλεψα σε ένα συνεργατικό εστιατόριο στη Λέσβο. Έκανα αίτημα για παροχή ασύλου και έγινε δεκτό. Δεν περίμενα ποτέ ότι μία τρανς πρόσφυγας από το Μπαγκλαντές θα αναγνωριζόταν στο ελληνικό δικαστήριο και θα της επιτρεπόταν η δυνατότητα αλλαγής της ταυτότητάς της. Ήμουν η πρώτη τρανς πρόσφυγας που το έκανε αυτό στην Ελλάδα.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Από τότε που έφυγα από το Μπαγκλαντές, εδώ και επτά χρόνια, δεν επέστρεψα ποτέ. Θα ήθελα να επισκεφτώ τη μαμά μου μια μέρα. Μου λείπει. Είναι πιο εύκολο να το κάνω τώρα, γιατί οι γείτονες δεν με αναγνωρίζουν και γιατί πια έχω τη δύναμη να υπερασπιστώ τον εαυτό μου.

Η ζωή στην Αθήνα: Τι σημαίνει τρανς πρόσφυγας στην Ελλάδα;

Τον τελευταίο χρόνο ζω στην Κυψέλη και εργάζομαι στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα ως πολιτιστική διαμεσολαβήτρια. Πρόσφατα μου μείωσαν τις ημέρες στους ΓΧΣ και πλέον είμαι part time εργαζόμενη. Συνεπώς, πρέπει να βρω κι άλλη μια δουλειά για να συμπληρώσω το εισόδημα μου. Δεν είναι όμως εύκολο. Το να είσαι τρανς και πρόσφυγας είναι διπλή ευαλωτότητα, διπλό στίγμα, διπλή δυσκολία.

Στην Ελλάδα είμαστε ακόμα αρκετά πίσω όσον αφορά στα δικαιώματα των τρανς ατόμων. Ναι, εδώ είναι πολύ καλύτερα από τη χώρα μου. Εξάλλου, στη Μυτιλήνη άλλαξα το φύλο και το όνομα μου στην ταυτότητα μου. Ωστόσο, πιστεύω πως κάποια πράγματα αργούν να συμβούν στην Ελλάδα.

Η σεξουαλικότητα είναι πολύ προσωπική υπόθεση. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες ακόμα στην Ελλάδα. Το να αυτοπροσδιοριστώ ως γυναίκα και να κάνω τη φυλομετάβαση δεν είναι απλή υπόθεση. Δεν υπάρχει εξειδικευμένη κλινική αποκλειστικά για φυλομετάβαση. Κάνω ορμονοθεραπεία εδώ και 4 χρόνια. Αναγκάζομαι να πληρώνω ιδιωτικό γιατρό και τα φάρμακα είναι πολύ ακριβά. Το crowdfunding για να κάνω την εγχείρηση αλλαγής φύλου δεν λειτούργησε. Δεν έχω καταφέρει να συγκεντρώσω τα χρήματα.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Την ίδια στιγμή, δεν είναι τόσο εύκολο να βρω δουλειά. Στην αρχή της φυλομετάβασής μου, δεχόμουν αρνητικά σχόλια. Αυτό που βλέπεις τώρα, ένα γλυκό πρόσωπο με απαλό δέρμα, δεν υπήρχε πριν από κάποιο καιρό. Προτού ξεκινήσω την ορμονοθεραπεία, έπρεπε να ξυρίζομαι και να βάζω πολύ makeup. Δεν ήμουν τόσο θηλυκή και κομψή. Ήταν ορατό πως ήμουν τρανς και ένιωθα συχνά την απειλή των άλλων.

Kατά πόσο το νέο όνομα ισοδυναμεί με νέα ζωή για ένα άτομο τρανς;

Στο Μπαγκλαντές ζεις για τους άλλους. Η κοινωνία σε κρίνει για ό,τι κάνεις. Υπάρχεις για τους άλλους. Δεν διαφέρει ωστόσο πολύ από την Ελλάδα. Ακόμα κι εδώ πρέπει να αποδεικνύω διαρκώς ποια είμαι. Πιστεύουν ακόμα το στερεότυπο πως οι τρανς γυναίκες δεν είναι γυναίκες, επειδή δεν έχουν περίοδο. Κι αυτό είναι τραυματικό για εμάς.

Οι άνθρωποι δεν έχουν ακόμα την εκπαίδευση ή την κουλτούρα για να διαχειριστούν άτομα σαν εμένα. Είναι σημαντικό τα παιδιά να λαμβάνουν μαθήματα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, για να μάθει η επόμενη γενιά πως να συμπεριφέρεται σε ανθρώπους σαν εμένα. Είναι σημαντικό να παρέχονται εργασιακές ευκαιρίες στα τρανς άτομα για να μην ωθούνται στον αποκλεισμό. Όλα αυτά με κάνουν να νιώθω τόσο κουρασμένη.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Το τραύμα, η (μη) συναισθηματική ζωή, τα όνειρα

Από τη στιγμή που άρχισα να αντιλαμβάνομαι την ύπαρξή μου ως παιδί, ποτέ δεν ήταν εύκολο να νιώσω πως έχω δικαίωμα να υπάρχω, πως αναπνέω ελεύθερα. Γιατί; Αφήστε με να ζήσω! Δεν το αξίζω όλο αυτό. Κανένας δεν το αξίζει. Πώς περιμένουν ότι θα είμαι ψυχικά υγιής; Πώς θα ζήσω με όλο αυτό το τραύμα; Δεν υπάρχει μια κλινική για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα με εμπειρία βασανιστηρίων. Προσπάθησα να κάνω ψυχοθεραπεία. Δεν έχω πάντα τα χρήματα.

Μισούσα το σώμα μου και τον εαυτό μου για τόσα χρόνια! Ακόμα και σήμερα κάποιες φορές. Νιώθω ασφαλής μόνο με τους φίλους μου. Αυτή είναι η οικογένεια μου. Δεν έχω ερωτική ζωή. Είναι δύσκολο. Θα ήθελα να έχω ένα σπίτι στην εξοχή και να ζήσω μια απλή ζωή. Δεν είναι εύκολο να έχω συναισθηματική ζωή, δεν είναι εύκολο να εμπιστευτώ κάποιον. Δεν χρησιμοποιώ τις εφαρμογές γνωριμιών. Θέλω να είμαι με κάποιον που θα με αποδεχτεί και θα με αγαπήσει για αυτό που είμαι, με κάποιον που θα νιώθει περήφανος να μου κρατά το χέρι δημόσια και να με γνωρίσει στη οικογένεια του. Πέρασα τη ζωή μου με φόβο κα συμβιβασμούς. Δεν αντέχω άλλο. Οι περισσότεροι όταν τους λέω πως είμαι τρανς, με αντιμετωπίζουν είτε με οίκτο λέγοντας «Τι κρίμα» ή με έκπληξη «Α! Είσαι τόσο σέξι για να είσαι τρανς»... Κάποιοι μιλούν χυδαία ρωτώντας με αν έχω ακόμα π…, δεν λένε καν τη λέξη πέος.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Είμαι πολύ σίγουρη για το ποια είμαι. Είμαι η Οβίλια, είμαι γυναίκα και θα ήθελα μια μέρα να γίνω μαμά. Είμαι πολύ περήφανη που είμαι τρανς γυναίκα. Δεν έχω επιλύσει ωστόσο όλα τα ζητήματα αυτοαποδοχής, γιατί το σώμα μου δεν ταίριαζε και δεν ταιριάζει ακόμα απόλυτα με την ψυχή μου. Ένιωθα για τόσα χρόνια πως γεννήθηκα σε λάθος σώμα. Το διορθώνω σιγά σιγά. Με ορμονοθεραπείες, με λέιζερ, με χειρουργεία. Κάθε πρόοδος μου προσφέρει εσωτερική ειρήνη. Ξέρω πως χρειάζομαι ψυχολογική υποστήριξη. Όταν σκέφτομαι όλα τα φρικτά που μου έχουν συμβεί, συχνά καταρρέω.

Όταν βλέπω τις φωτογραφίες μου ως μικρό αγόρι, είναι τις περισσότερες φορές οδυνηρό. Θυμάμαι κάθε μικρή λεπτομέρεια, πόσο πικρή ήταν η ζωή μου, πως κοιμόμουν τα βράδια και δεν ήθελα να ξυπνήσω το πρωί.

Θέλω να υψώσω τη φωνή μου και να καταλάβουν όλοι πόσο δύσκολο είναι, να καταλάβουν πως είμαστε κι εμείς μέρος του ίδιου κόσμου, πως είναι η ζωή μας και έχουμε δικαίωμα να τη ζήσουμε. Είναι δικαίωμα τους να μη με αγαπήσουν. Δεν έχουν όμως δικαίωμα να μας μισούν.

Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Υστερόγραφο

Από το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αφαιρέσει τις διαγνώσεις που σχετίζονται με τρανς ταυτότητες από τον κατάλογο των ψυχικών διαταραχών, ενώ η Αμερικανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία έχει ζητήσει συγγνώμη από τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα για την προηγούμενη στάση της που παθολογικοποιούσε την τρανς ταυτότητα. Κι όμως, το φύλο συνεχίζει να λειτουργεί ακόμα ως μέσο κανονικοποίησης και αποκλεισμού των «μη κανονικών σωμάτων», εκείνων δηλαδή που δεν συμμορφώνονται με το μοντέλο της ετεροκανονικότητα. Κι αυτή η άκριτη αφομοίωση της κοινωνικής κανονιστικότητας συνεχίζει να ωθεί τα διεμφυλικά άτομα στο περιθώριο, αφήνοντάς τα εκτεθειμένα στην κακοποίηση. Η αγάπη δεν έχει όμως ούτε φύλο, ούτε φυλή, ούτε τάξη.