ΓΙΑΤΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΕΙΡΕΣ ΟΠΩΣ ΤΟ «DAHMER» ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΘΙΣΤΙΚΕΣ

Η σειρά «Dahmer - Τέρας: Η ιστορία του Τζέφρι Ντάμερ» είναι από τις πιο δημοφιλείς στο Netflix εδώ και εβδομάδες. Τι μας τραβάει ως θεατές στις εγκληματικές ιστορίες και ποιο είναι το όριο για τον καθένα μας;

Κατάλαβα πως έχω δει πολλά περισσότερα επεισόδια «CSI - CSI Crime Scene Investigation» από όσα άντεχα ενώ επέστρεφα από το Λας Βέγκας, με ολιγοήμερη στάση στη Νέα Υόρκη. Στο ξεκίνημα κάθε επεισοδίου του «CSI: Vegas» εμφανίζεται στην οθόνη η Las Vegas Strip, η λεωφόρος όπου βρίσκονται όλα τα ξενοδοχεία. Σε μια νυχτερινή βόλτα εκεί βίωσα έναν διαρκή τρόμο πως από κάποια γωνιά θα πεταχτεί αυτός που στο τέλος της ιστορίας θα με «ξεφορτωνόταν» κάπου στην έρημο (και άντε μετά να με βρουν).

Στο δε Central Park, στη Νέα Υόρκη, όπου για την ιστορία πήγα μέρα μεσημέρι, αφότου πέρασε το δίλεπτο του εντυπωσιασμού, όσο συνέχιζα να περπατώ αντί να απολαμβάνω τη μοναδικότητα αυτού του κομματιού της γης, εστίαζα σε μονοπάτια που περνούσαν κάτω από γεφυρούλες, μικρές σπηλιές και άλλα ύποπτα σημεία, όπου μπορούσαν να κρύβονται οι επίδοξοι δολοφόνοι μου – όπως την είχαν πατήσει τόσοι και τόσοι στο «CSI: NY».

Και στις δυο περιπτώσεις, τράπηκα σε φυγή προς ασφαλέστερα (στο μυαλό μου) μέρη.

Δεν αναρωτήθηκα ποτέ αν έχω κάτι, γιατρέ μου, ώσπου έπεσα πάνω σε έρευνα που έδειξε ότι «ότι η κατανάλωση ειδήσεων για το έγκλημα μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλους φόβους πως θα γίνουμε εμείς θύματα. Για όσους έχουν επιβιώσει βίας, η υπερβολή του περιεχομένου μπορεί να γίνει αβάσταχτη». Η μελέτη έγινε σε περιπτώσεις «κατανάλωσης» true crime. Λεπτομέρεια που ξεκάθαρα δεν επηρέασε την προσωπική μου ιστορία.

Δεδομένου ότι η σειρά «Dahmer - Τέρας: Η ιστορία του Τζέφρι Ντάμερ» είναι καρφωμένη στο Νο 1 των αγγλόφωνων παραγωγών του Netflix εδώ και εβδομάδες, σκέφτηκα να μεταφέρω τα μαντάτα. Μια ψυχή να σωθεί, είναι αρκετό.

Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που οι οικογένειες των θυμάτων του Dahmer ενημέρωσαν πως η πιο πρόσφατη αυτή σειρά με τον ίδιο πρωταγωνιστή (συν οι ταινίες, συν τα βιβλία που είχαν προηγηθεί) άνοιξε πάλι την «πληγή» που δεν έχει κλείσει ποτέ. Εξήγησαν πως ένιωσαν σαν να ζουν ξανά την απώλεια, με τον «διάλογο» που έχει ανοίξει στο TikTok να επιδεινώνει την κατάσταση τους.

Γιατί κολλάμε με το «Dahmer» και κάθε «Dahmer»;

Η ψυχολόγος Chivonna Childs έχει αναλύσει για το site της Cleveland Clinic τους λόγους που «κολλάμε» με τις σειρές που έχουν ως αντικείμενο το έγκλημα. «Το να παρακολουθείς αληθινό έγκλημα δεν σε κάνει περίεργο ή ιδιαίτερο», έχει επισημάνει. «Είναι στην ανθρώπινη φύση να είμαστε περίεργοι. Το αληθινό έγκλημα μας ελκύει γιατί ρίχνουμε μια ματιά στο μυαλό ενός πραγματικού ανθρώπου που έχει διαπράξει μια αποτρόπαια πράξη».

Ο Evan Peters κρατάει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο «Dahmer - Τέρας: Η ιστορία του Τζέφρι Ντάμερ». Netflix © 2022

Οι περισσότεροι αληθινοί λάτρεις του εγκλήματος γοητεύονται από τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη και τον Ted Bundy (σίριαλ κίλερ της δεκαετίας του ’70) «από μια βαθιά επιθυμία να κατανοήσουμε καλύτερα την αδιανόητη ικανότητα για σκληρότητα. Θέλουμε να δούμε τι τους παρακινεί».

Τέτοιες σειρές είναι πιο δημοφιλείς στις γυναίκες

Έρευνα έχει δείξει πως οι αληθινές ιστορίες εγκλήματος αρέσουν δυσανάλογα στις γυναίκες. Όπως εξηγεί η Dr. Childs, «θέλουμε να παρακολουθήσουμε το αληθινό έγκλημα, εν μέρει για να μάθουμε πώς να μη γίνουμε θύμα. Μπορούμε να διδαχθούμε όσα πρέπει να κάνουμε, για να μη βρεθούμε ποτέ σε αυτή την κατάσταση».

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι να φτάσουν οι γυναίκες στο σημείο να μην βγαίνουν από το σπίτι, να μην κοινωνικοποιούνται και γενικότερα, να μην είναι λειτουργικές.

Η Dr. Childs διευκρίνισε πως όλα τα παραπάνω μπορούν να συμβούν ακόμα και όταν παρακολουθούμε μυθοπλασία.

Στιγμιότυπο από τη σειρά «Dahmer - Τέρας: Η ιστορία του Τζέφρι Ντάμερ». Ο πραγματικός Ντάμερ διέπραξε 17 δολοφονίες αγοριών και αντρών από το 1978 έως το 1991. Netflix © 2022

Τα φόρουμ που κάνουν κακό στη ψυχική υγεία

Το φαινόμενο «serial killer» έχει αναλυθεί και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τα φόρουμ πραγματικού εγκλήματος να αυξάνουν διαρκώς το κοινό τους – που ενίοτε παίζει και κάποιο ρόλο στο δικαστικό σύστημα. Άλλες φορές γίνονται ο λόγος να χαθούν πολύτιμες ώρες έρευνας της αστυνομίας.

Ο 47χρονος Ben Coccio, κινηματογραφιστής από το Los Angeles, ήταν μέλος σε μια τέτοια ομάδα. Και, όπως είπε στο Wired, έπαιρνε χάπια για την πίεση του –χωρίς συνταγογράφηση– για να διαχειριστεί το άγχος και τη μανία που ένιωθε «καθώς διαφωνούσα με άλλα μέλη». Μια ομάδα υποστήριζε την αθωότητα του δολοφόνου και η άλλη την ενοχή του. Δεν περιορίστηκαν στην κατάθεση απόψεων.

Συνήθως τσακώνονταν, φτάνοντας και σε ακραία φαινόμενα, όπως λεκτική κακοποίηση και προσωπικές απειλές –που εκτόξευαν στα ύψη το άγχος των «στόχων»– «γιατί δεν μπορείς να ξεσπάσεις στον εισαγγελέα της υπόθεσης, οπότε ξεσπάς σε αγνώστους που τους έχεις και πρόχειρους».

Κάποια στιγμή, ο Coccio αποφάσισε να εγκαταλείψει για να διαφυλάξει την υγεία του. Άλλοι που έμειναν, προσπαθούσαν να πείσουν πως οι προθέσεις τους είναι καλές: θέλουμε να βοηθήσουμε στο να βρεθεί ο ένοχος ή ο αγνοούμενος άνθρωπος.

Άλλοι έχουν ως στόχο να επισημάνουν τα λάθη της δικαιοσύνης και να αμφισβητήσουν την αποτελεσματικότητα των ποινικών δικαστηρίων. Σε αυτά τα συμπεράσματα οδηγήθηκε κατόπιν έρευνας η Dawn Κ. Cecil, καθηγήτρια εγκληματολογίας στο University of South Florida και συγγραφέας του «Fear, Justice & Modern True Crime».

Προειδοποίησε πως τα φόρουμ των true crimes μπορούν να λειτουργήσουν αντανακλαστικά για την τροφοδότηση φόβου ή να γίνουν το αντιστήριγμα για προϋπάρχουσες πεποιθήσεις. «Η κατανάλωση αληθινού εγκλήματος, μπορεί επίσης να παραμορφώσει την αντίληψη των ανθρώπων για το έγκλημα και να ενισχύσει τα στερεότυπα. Ακόμα και να οδηγήσει ανθρώπους σε συμπεριφορές για τις οποίες μετανιώνουν».

Πώς αναγνωρίζεις ότι μάλλον πρέπει να δεις κάτι διαφορετικό

Στη λίστα με τα συμπτώματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις αν είσαι σαν κι εμένα (δηλαδή, έχεις καταναλώσει περισσότερο σχετικό περιεχόμενο από όσο αντέχεις) ανήκουν τα εξής:

• αισθάνεσαι διαρκώς φόβο,
• νιώθεις ανασφάλεια και μέσα στο σπίτι σου,
• είσαι επιφυλακτικός/επιφυλακτική με τους άλλους,
• νιώθεις ανησυχία/ένταση/νευρικότητα όλη την ώρα,
• χτυπάει δυνατά η καρδιά σου,
• σκέφτεσαι «δεν αντέχω άλλο»,
• έχεις δυσκολία στον ύπνο,
• έχεις άγχος.