ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ: «ΤΟ ΜΕΣΟ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΙΚΟΝΑ»

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, ο Μάνος Κοντολέων, ο σπουδαίος Έλληνας συγγραφέας που μεγαλώνει πλέον την τρίτη γενιά μικρών αναγνωστών, μιλά στο OW για την ανάγκη της αφήγησης, που δεν πρέπει να καταλαγιάσει.

Είναι μεγάλη η συγκίνηση όταν από την κεντρική βιβλιοθήκη του σπιτιού, το παιδί σου –που δεν είναι πια τόσο παιδί– αναζητά το κάτι παραπάνω. Βλέπω τη μεγάλη μου κόρη να έχει σκύψει στα πολύ χαμηλά ράφια, εκεί που φυλάω σαν θησαυρούς τα βιβλία που διάβαζα εγώ ως έφηβη και που δεν χάρισα ποτέ μεγαλώνοντας στα μικρότερα ξαδέρφια μου, λες και ήξερα ότι μια μέρα θα τα κληροδοτούσα στα παιδιά μου. Και να τη τώρα να τραβά έξω ένα που είχα να δω πάρα πολλά χρόνια, ρωτώντας με αν θα της αρέσει. «Γεύση πικραμύγδαλου», Μάνος Κοντολέων. Έτος έκδοσης 1996. Ήμουν ακριβώς 13 – όσο είναι η κόρη μου σήμερα. Την πρωταγωνίστρια τη λένε Φαίδρα – την κόρη μου το ίδιο. «Καταλαβαίνεις ότι είναι σημαδιακό, ε;» της λέω.

Μάνος Κοντολέων. Οι γονείς μου είχαν μόλις χωρίσει όταν έπεσε στα χέρια μου το «Οι δύο τους κι άλλοι δύο», με πρωταγωνιστές έναν μπαμπά και μια κόρη που πρώτος αναγκάζεται να μεγαλώσει μόνος του. Βούτηξα μέσα του χωρίς σωσίβιο. Το «Γεύση πικραμύγδαλου» με συγκλόνισε, τότε έμαθα τι σημαίνουν τα γράμματα AIDS. Ζήτησα από τον μπαμπά μου κι άλλα. Με πήγε στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Πατάκη, στην Εμ. Μπενάκη, και πήρα το «33» και τη «Μάσκα στο Φεγγάρι», που χάρισε στον Κοντολέων το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το 1998.

Τα βιβλία αυτά με πέρασαν στο επόμενο στάδιο. Είχα ήδη πάρει μια γεύση από τον κόσμο των μεγάλων, όμως τα βιβλία αυτά με αγκάλιασαν, μου έδειξαν πως δεν είμαι μόνη σε αυτή την τρικυμία, λειτούργησαν ως πυξίδα με τον δείκτη στραμμένο στο Σωστό, ακόμα κι αν δεν μου ήταν πάντα εύκολο να προσανατολιστώ. Τα βιβλία αυτά ήταν η συντροφιά μου τα κυριακάτικα πρωινά που ο μπαμπάς διάβαζε εφημερίδα, ήταν το καταφύγιο τα μοναχικά μεσημέρια των διακοπών. Ο Μάνος Κοντολέων έγινε τότε φίλος μου. Μετά ήρθε η ενηλικίωση και τον έχασα. Και τα χρόνια πέρασαν, έγινα μαμά και τυχαία κάποιος μου χάρισε το χριστουγεννιάτικο «Κόκκινο καραβάκι, κόκκινο ποδήλατο», όταν η κόρη μου ήταν πολύ μικρούλα, οπότε Κοντολέων από την αρχή!

Μάνος Κοντολέων

Μάνος Κοντολέων: Σημασία έχει να συνεχίσει να υπάρχει η ανάγκη αφήγησης

Ο Μάνος Κοντολέων, ο πολυβραβευμένος συγγραφέας της παιδικής και εφηβικής (μας) ηλικίας που έχει βέβαια γράψει χίλια δύο άλλα (βιβλία ενηλίκων, άρθρα σε εφημερίδες, περιοδικά και sites, σενάρια τηλεοπτικών προγραμμάτων), μίλησε στο OW με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2024.

– Σπουδάσατε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πώς βρεθήκατε από έναν αμιγώς θετικό κλάδο στη λογοτεχνία;

Το ανάποδο θα έλεγα πως συνέβη. Από μικρός λάτρευα τη λογοτεχνία και ήθελα συνέχεια με αυτήν να ασχολούμαι. Αλλά παράλληλα δεν μπορώ να πω πως με ενθουσίαζε και ο τρόπος με τον οποίο στο σχολείο μας την δίδασκαν. Κι όπως παράλληλα μου άρεσαν τα μαθηματικά, στράφηκα προς τις θετικές επιστήμες. Μα τελικά οι παλιές αγάπες δεν ξεχνιούνται.

– Ήσασταν, λοιπόν, παιδί που διάβαζε. Ποια βιβλία θα λέγατε ότι «κίνησαν» κάτι μέσα σας, ωθώντας σας να ασχοληθείτε κι εσείς με τη συγγραφή;

Ναι, διάβαζα πολλά βιβλία. Τα κλασικά που εκείνα τα χρόνια φτάνανε στα χέρια των παιδιών – Ντίκενς, Τουαίην. Μα και πολλά ιπποτικά και ιστορικά μυθιστορήματα. Και στην εφηβεία μου πια, κατάλαβα πως ήθελα να γίνω κι εγώ συγγραφέας.

– Τα παιδιά σήμερα δείχνει να έχουν απομακρυνθεί από το βιβλίο. Θα πρέπει να μας ανησυχεί αν μεγαλώνουμε ένα παιδί που δεν διαβάζει; Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στη ζωή του;

Όχι, δεν με ανησυχεί. Άλλωστε, δεν είμαι παιδοψυχολόγος για να πω ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στη ζωή ενός ανθρώπου από το γεγονός πως ως παιδί δεν διάβαζε λογοτεχνικά έργα. Μα σίγουρα  μπορώ να πω πως η λογοτεχνία έχει πολλά να προσφέρει στη διαμόρφωση χαρακτήρα. Και όχι μόνο κατά την παιδική ηλικία.

ΠΟΤΕ ΠΙΟ ΠΡΙΝ...

Εκδόσεις Πατάκη

Αγόρασέ το

Greekbooks.gr

– Τι είναι αυτό που σας ωθεί σε ένα νέο βιβλίο κάθε φορά; Κάποιο κοινωνικό φαινόμενο; Κάποιο συναίσθημα; Και τι ετοιμάζετε τώρα, μετά τα «Ποτέ πιο πριν» και «Με το ίδιο όνομα»;

Δεν ξέρω ποτέ ποιο θα είναι το επόμενο βιβλίο μου. Σίγουρα αυτά που συμβαίνουν γύρω μου είναι μια «αποθήκη» ιδεών για ένα νέο έργο. Μα πρέπει να περάσουν πιο βαθιά μέσα στη σκέψη  και στην ψυχή μου για να διεκδικήσουν τη μετατροπή τους σε έργο. Ασφαλώς σημαντικό ρόλο παίζουν και τα όσα σε προσωπικό επίπεδο βιώνω.

Όσον αφορά το τι ετοιμάζεται δικό μου να κυκλοφορήσει, μπορώ να σας πω πως μέσα σε αυτή τη χρονιά θα βγουν στα βιβλιοπωλεία ένα εικονογραφημένο, που θα αναφέρεται στη σχέση που είχα ως παιδί με ένα μικρό κατοικίδιο, και ένα μυθιστόρημα για μεγάλα παιδιά, που με χιούμορ θα καταγράφει την καθημερινότητα μιας οικογένειας. Παράλληλα γράφω ένα «ενήλικο» μυθιστόρημα γύρω από τη σχέση έρωτα και γήρατος.

ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΟΝΟΜΑ

Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο

Αγόρασέ το

Greekbooks.gr

– Όταν δεν γράφει ο Μάνος Κοντολέων, τι του αρέσει να κάνει;

Συνεχώς γράφω. Τα δικά μου βιβλία ή κριτικές για βιβλία άλλων.

– Οι ειδικοί χτυπούν καμπανάκια τα τελευταία χρόνια ανησυχώντας για τις επιπτώσεις μιας παιδικότητας βυθισμένης στις οθόνες. Ποια είναι η άποψή σας;

Σκέφτομαι πως δεν μπορούμε να σταματήσουμε την εξέλιξη της τεχνολογίας. Αυτό που θα πρέπει να προσπαθήσουμε –ή, πιο σωστά, να ευχηθούμε– είναι το να διατηρηθεί η ανάγκη των ανθρώπων να αφηγούνται οι ίδιοι, μα και να θέλουν να παρακολουθούν τις αφηγήσεις των άλλων. Το μέσο αφήγησης του μέλλοντος μπορεί να μην είναι η γραφή αλλά η εικόνα. Μικρή ίσως σημασία θα έχει. Φτάνει να υπάρχει, να συνεχίσει να υπάρχει, η ανάγκη αφήγησης. Γιατί όταν αναζητώ την αφήγηση, στην ουσία αναζητώ την επικοινωνία με τον άλλον.

– Εσάς τι σας ανησυχεί αναφορικά με τα σημερινά παιδιά;

Το ότι μεγαλώνουνε σε έναν κόσμο χωρίς όραμα ιδεολογικό. Και με μια αβεβαιότητα για το αύριο.

– Ποια είναι τα βιβλία ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας που θεωρείτε απαραίτητο να διαβάσει μεγαλώνοντας το παιδί;

Αδύνατον να τα καταγράψω. Είναι τόσα πολλά και συνεχώς έρχονται και νέα. Κι άλλωστε, καθένας ας κάνει μόνος του τις επιλογές του.

– Θα μας γράψετε μία ευχή για τα σημερινά παιδιά με αφορμή την Ημέρα Παιδικού Βιβλίου;

Να ζήσουν σε έναν κόσμο που θα τα φροντίζει.