ΕΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΒΑΜΒΑΚΑ: «ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ»

Η Εύα Οικονόμου Βαμβακά, η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας και η πρώτη καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Φιλίππων, μιλά για την ευθύνη των περιφερειακών θεάτρων και τη ζωή μακριά από την πρωτεύουσα.

Η πρώτη μας συνάντηση έγινε με αφορμή την παράσταση «Η πιο σωστή απόφαση», που παρακολουθήσαμε τον χειμώνα στο Εθνικό Θέατρο. Το έργο που έγραψε και σκηνοθέτησε η Εύα Οικονόμου Βαμβακά τοποθετεί στο επίκεντρο την ιστορία ενός καθημερινού ζευγαριού και ακολουθεί την απόφασή τους να αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί.

Ευτυχώς –για μένα– συναντιόμαστε ξανά και, παρά το βεβαρημένο της πρόγραμμα, προλαβαίνουμε να μιλήσουμε για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας, το 67ο Φεστιβάλ Φιλίππων και τη νέα παράστασή της, «Το Πέταγμα».

«Οι μηχανές δουλεύουν στο φουλ», μου λέει η Εύα Οικονόμου Βαμβακά. «Τα πρωινά κάνω εντατικές πρόβες για τη site specific παράσταση που σκηνοθετώ και θα παρουσιαστεί στις 7 και στις 8 Αυγούστου σε ένα βιομηχανικό κτήριο λίγο έξω από την Καβάλα. Πρόκειται για δικό μου κείμενο. Με αφορμή την κατάληψη της Καβάλας από τους κάποτε συμπαθητικούς γλάρους και μια συντροφιά επτά –σχεδόν– άγνωστων μεταξύ τους ατόμων που προσπαθούν να επιβιώσουν, αναρωτιόμαστε για το ποια θα είναι η κατάληξη των ημερών μας. Κάθε Τετάρτη και Σαββατοκύριακο είμαι στους Φιλίππους, όπου καλεσμένες από το 67ο φεστιβάλ παρουσιάζονται μερικές από τις πιο μεγάλες ελληνικές παραγωγές του φετινού καλοκαιριού. Παράλληλα, τρέχουν οι προετοιμασίες για τις υπόλοιπες παραγωγές του Φεστιβάλ και φυσικά έχουν ξεκινήσει οι προεργασίες για το 8ο Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος, στο οποίο φέτος θα διδάξουν οι Κωνσταντίνος Ντέλλας, Κώστας Φιλίππογλου και Violet Louise».

Η Εύα Οικονόμου Βαμβακά. Φωτογραφία: Ηλίας Κοτσιρέας

– Τι σημαίνει να είσαι η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια στο φεστιβάλ Φιλίππων και στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας;

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρχε άλλη υποψήφια γυναίκα, τουλάχιστον στην τελευταία προκήρυξη. Μάλλον είναι μια θέση που παραδοσιακά την καταλαμβάνουν άντρες, αν και τα τελευταία χρόνια πολλές αξιόλογες γυναίκες έχουν αναλάβει αντίστοιχες αρμοδιότητες, όπως η Κυριακή Σπανού στο Θεσσαλικό Θέατρο, η Βαρβάρα Δούκα στην Κέρκυρα, η Έφη Θεοδώρου στην Κρήτη, η Καλλιόπη Σίμου στη Βέροια και η Κατερίνα Ευαγγελάτου στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Αυτό είναι πολύ αισιόδοξο, γιατί δείχνει ότι τα πράγματα σιγά σιγά αλλάζουν και αρχίζουν να εμπιστεύονται και γυναίκες σε θέσεις ευθύνης.

Τώρα, αν το φύλο μου επηρεάζει τις επιλογές μου, δεν νομίζω ότι μπορώ να το κρίνω. Άλλωστε, πιστεύω ότι ανεξάρτητα από το πώς το βλέπουν οι άλλοι, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει ούτε φύλο ούτε ηλικία.

– Θεωρείς ότι το θέατρο της περιφέρειας δεν προβάλλεται ή υποτιμάται σε σχέση με την παραγωγή της Αθήνας;

Πιστεύω ότι ενώ έχουν τον ίδιο στόχο, την παραγωγή ποιοτικών παραστάσεων, το καθένα ακολουθεί μια δική του διαδρομή, με διαφορετικά εμπόδια. Νιώθω ότι τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. ως κυρίαρχα θέατρα στην περιφέρεια, που δρουν σχεδόν μονοπωλιακά, έχουν μεγαλύτερη ευθύνη. Ένα θέατρο της πρωτεύουσας συνυπάρχει με τόσα άλλα, διαμορφώνοντας από τη σκοπιά του το πολιτισμικό τοπίο. Έχοντας ζήσει ενάμιση χρόνο στην Καβάλα, μπορώ να πω ότι στην περιφέρεια υπάρχουν πολύ αξιόλογοι καλλιτέχνες και η σύμπραξή τους δημιουργεί σπουδαία έργα. Απλώς, όπως συμβαίνει και σε άλλους τομείς, τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. σε μεγάλο βαθμό υποχρηματοδοτούνται και αυτό δυσχεραίνει το έργο τους.

– Με ποια κριτήρια επιλέγεις τα έργα που θα ανεβάσεις;

Μέσα μου νιώθω παραμυθάς. Για μένα, μεγαλύτερη σημασία έχουν οι ιστορίες. Αυτός είναι ο λόγος που συχνά επιλέγω να γράψω εγώ το κείμενο που θα ανέβει, με την πολύτιμη βοήθεια της ομάδας.

– Από την υποκριτική πέρασες στη σκηνοθεσία. Γιατί επέλεξες τη δεύτερη και τι είναι σου προσφέρει παραπάνω;

Δεν αισθάνομαι πια ηθοποιός. Έχω αφήσει τη σκηνή για τους άλλους, γιατί νομίζω μου ταιριάζει περισσότερο το να δημιουργώ πίσω από τα φώτα. Η όλη διαδικασία μοιάζει με την πορεία μιας γέννας. Φέρνεις κάτι νέο στο φως, για το οποίο έχεις την απόλυτη ευθύνη. Αυτό είναι σχεδόν θείο.

– Τι κερδίζεις και τι χάνεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο αφήνοντας την Αθήνα και επιστρέφοντας στην Καβάλα;

Από την Αθήνα μου λείπουν οι φίλοι μου, η δυνατότητα παρακολούθησης κάποιων σημαντικών παραστάσεων και, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ο ελεύθερος χρόνος. Από την άλλη, στην Καβάλα βρήκα τη θάλασσα, μια διαρκώς ενεργή δυνατότητα δημιουργίας, έναν μικρό κύκλο σπουδαίων ανθρώπων και συνεργατών, και φυσικά την καθηλωτική ομορφιά μιας πόλης που σε κάνει να τα βλέπεις όλα λίγο πιο αισιόδοξα.

Φωτογραφία: Ηλίας Κοτσιρέας

– Πώς αξιολογείς το κοινό στην Ελλάδα; Έχουμε θεατρική κουλτούρα; Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο κοινό της πρωτεύουσας και στο κοινό της περιφέρειας;

Πιστεύω ότι στη χώρα μας υπάρχει θεατρική κουλτούρα. Μην ξεχνάμε ότι η Αθήνα έχει τα περισσότερα θέατρο στον κόσμο. Το ζήτημα, όμως, πολλές φορές είναι η ποιότητα των θεαμάτων. Όσο για το κοινό; Σίγουρα υπάρχουν διαφορές, όμως το κοινό εκπαιδεύεται και αυτό είναι μια ευθύνη των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Είμαστε επιχορηγούμενο θέατρο και στόχος μας δεν είναι οι εύκολες παραστάσεις που θα γεμίσουν τα ταμεία. Στόχος είναι να παρακολουθήσει το κοινό της Καβάλας έργα που θα το κινητοποιήσουν και μέσα από αυτά θα γνωρίσει νέους καλλιτέχνες. Προσωπικά, θέλω το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. να είναι ένα βήμα για νέους σκηνοθέτες.

Τέλος, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συνολικότερης παιδείας παίζει και το θέατρο για παιδιά. Στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας δίνουμε ιδιαίτερη φροντίδα στο κομμάτι αυτό, ενώ εδώ και δύο χρόνια λειτουργεί εφηβικό εργαστήριο, το οποίο ολοκληρώνεται με μιας πρωτότυπη παράσταση.

– Το νεαρό της ηλικίας είναι εμπόδιο ή εφόδιο;

Εμπόδιο και εφόδιο μαζί. Εμπόδιο κυρίως για τους άλλους, γιατί πιστεύουν ότι δεν έχεις την κατάλληλη εμπειρία για να διαχειριστείς κάποια πράγματα. Από την άλλη, το σώμα σου είναι σε εγρήγορση, έχεις ενέργεια για να ανταπεξέλθεις σε όλες τις απαιτήσεις που έχει η θέση. Επίσης, έχεις έναν τρόπο σκέψης που δεν είναι ο αναμενόμενος.

Πιστεύω ότι έχει σημασία το ότι είμαι κομμάτι της γενιάς που έχει μάθει να κάνει τα πάντα, να επιβιώνει σε πολύ δύσκολες συνθήκες, οπότε όλα αυτά τα... αντισώματα επιβίωσης είναι το πιο ισχυρό μου όπλο για αυτή τη θέση.

Φωτογραφία: Ηλίας Κοτσιρέας

– Έχεις βιώσει κάποιο διάκριση λόγω φύλου ή ηλικίας;

Κυρίως λόγω ηλικίας, αλλά προσωπικά συνεχίζω να πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν διαχωρίζονται ανάλογα με την ηλικία, την καταγωγή ή το φύλο. Έτσι, δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να πάρει τίποτα προσωπικά. Ούτε τα καλά ούτε τα κακά που συνοδεύουν τις ιδιότητές μου.

– Υπάρχει κακό και καλό θέατρο; Μπορεί μια παράσταση όντως να μην αξίζει να τη δεις; Και, εν τέλει, τι είναι αυτό που κάνει μια παράσταση καλή ή κακή;

Για μένα, αυτό που κάνει μια παράσταση σημαντική είναι η ανάγκη των δημιουργών της να μοιραστούν με το κοινό τη συγκεκριμένη ιστορία. Η ανάγκη αυτή σηματοδοτεί κάθε ενέργεια που θα συμβεί μέσα στο μικροσύμπαν της προετοιμασίας της παράστασης και είναι αυτό που της δίνει πνοή. Αν λείπει το συγκεκριμένο στοιχείο, ακόμα και όμορφη να είναι μια παράσταση μοιάζει περιττή.

Φωτογραφία: Ηλίας Κοτσιρέας

– Πες μας κάτι που δεν θα περιμέναμε να κάνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του δεύτερου ιστορικότερου θεατρικού φεστιβάλ στη χώρα;

Από τη μία να συναντά την Υπουργό Πολιτισμού για να διεκδικήσει μεγαλύτερη επιχορήγηση και από την άλλη να επιλύει ακόμη και τεχνικά προβλήματα του θεάτρου. Όπως σε όλες τις δημόσιες θέσεις ευθύνης, οι καλλιτέχνες ξέρουμε ότι είμαστε προσωρινοί. Αντιμετωπίζουμε, όμως, την όλη κατάσταση με την ίδια ζέση που αντιμετωπίζουμε συνολικά τη δουλειά μας. Τοποθετούμε στο κέντρο της την έννοια της φροντίδας. Δουλεύουμε σε εργοστάσια παραγωγής παραστάσεων και ως τελικοί υπεύθυνοι είμαστε πρόθυμοι να υποκαταστήσουμε οποιοδήποτε κρίκο της αλυσίδας χωλαίνει, ώστε να μην σπάσει.

– Πώς εκμεταλλεύεσαι τον ελεύθερο χρόνο σου και πώς διαχειρίζεσαι το άγχος;

Η αλήθεια είναι πως από τότε που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, ο ελεύθερος χρόνος είναι ελάχιστος. Οι λίγες ελεύθερες ώρες είναι αφιερωμένες στα αγαπημένα μου πρόσωπα. Η μάχη με το άγχος είναι καθημερινή, αλλά προσπαθώ να το μετατρέπω σε δημιουργικό άγχος. Κάποιες φορές το καταφέρνω και κάποιες όχι.