ΕΝΑΣ ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΗΣ ΜΟΙΡΑΖΕΤΑΙ ΟΣΑ ΕΜΑΘΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Ένας πρώην αστροναύτης της NASA εξηγεί πώς 178 ημέρες στο διάστημα τον έκαναν να αντιληφθεί το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.

Αν ψάξεις να βρεις πώς μοιάζει από το διάστημα η Γη, τα αστέρια, άλλοι πλανήτες, νεφελώματα ή γαλαξίες, θα εντυπωσιαστείς από φωτογραφίες που κόβουν την ανάσα. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι παρόλο που μελετούμε εδώ και αιώνες τις δυνάμεις του σύμπαντος, ακόμα και σήμερα όσα γνωρίζουμε για αυτό είναι πολύ λιγότερα από όσα παραμένουν άγνωστα. Για την ακρίβεια, γνωρίζουμε μόνο περίπου το 5% του σύμπαντος, ενώ το υπόλοιπο 95% εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο.

Πολλοί αστροναύτες που ταξιδεύουν στο διάστημα και βλέπουν τον πλανήτη μας για πρώτη φορά αντιλαμβάνονται πόσο αλληλένδετη και εύθραυστη είναι η ζωή στη Γη. Ο Ron Garan, πρώην αστροναύτης της NASA, πρώην πιλότος μαχητικών αεροσκαφών και συγγραφέας του βιβλίου «Floating in Darkness, A Journey of Evolution», είναι ένας από αυτούς.

«Όταν βλέπουμε τον πλανήτη μας από το διάστημα, ορισμένα πράγματα γίνονται αναμφισβήτητα ξεκάθαρα», δήλωσε στον φακό του Big Think. Όταν είδε για πρώτη φορά τη Γη από το διάστημα, φαίνεται να βίωσε ένα φαινόμενο γνωστό ως «overview effect» (παρακάτω θα σου εξηγήσω τι ακριβώς είναι). Κοιτάζοντας τον πλανήτη από μακριά, αυτό που είδε ήταν μια ιριδίζουσα βιόσφαιρα που έσφυζε από ζωή, προστατευμένη από μια εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα.

Το φαινόμενο του «overview effect»

Ο όρος «overview effect» (ή, αν έπρεπε να το μεταφράσουμε στα ελληνικά, το «φαινόμενο της επισκόπησης») επινοήθηκε τη δεκαετία του 1980 και υποδηλώνει μια γνωστική αλλαγή της συνείδησης σε αστροναύτες και κοσμοναύτες κατά τη διάρκεια διαστημικών πτήσεων. Αυτό που τους συμβαίνει είναι ένα ακατανίκητο αίσθημα ευθύνης και υποχρέωσης να σώσουν τον πλανήτη, αφού τον παρατηρήσουν από το χάος του σύμπαντος. Παράλληλα, συνειδητοποιούν πόσο αλληλένδετοι και αλληλεξαρτώμενοι είμαστε όλοι.

Eρευνητές έχουν χαρακτηρίσει το φαινόμενο ως μια κατάσταση δέους με αυτο-υπερβατικές ιδιότητες, που προκαλείται από ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό οπτικό ερέθισμα. Το «overview effect» έχει χαρακτηριστεί επίσης και «big picture effect» (το φαινόμενο της μεγάλης εικόνας), «orbital perspective» (η προοπτική της τροχιάς) και «the astronaut's secret» (το μυστικό του αστροναύτη).

Προκειμένου να προκαλέσουν και σε άλλους ανθρώπους το «overview effect» με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, ορισμένοι επιστήμονες έχουν προσπαθήσει πειραματικά να προσομοιώσουν το ταξίδι στο διάστημα χρησιμοποιώντας τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας.

iStock

Ως άνθρωποι αγνοούμε τη μεγάλη εικόνα

Ο Ron Garan μοιράστηκε την εμπειρία του έπειτα από 178 ημέρες στο διάστημα, με περισσότερα από 71 εκατομμύρια μίλια σε 2.842 τροχιές. Από τα λεγόμενά του διαπιστώνουμε ποιο είναι το πρόβλημα που δεν αφήνει το ανθρώπινο είδος να ευδοκιμήσει: αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε ένα πλανητικό είδος. «Συνεχίζουμε να προσπαθούμε να αντιμετωπίζουμε ζητήματα όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η αποψίλωση των δασών, η απώλεια της βιοποικιλότητας ως μεμονωμένα ζητήματα, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλώς συμπτώματα ενός βαθύτερου προβλήματος», αναφέρει.

«Όλοι μας, ως είδος, σε κάποιον βαθμό, επιπλέουμε στο σκοτάδι», λέει ο Garan. Επικαλέστηκε την «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα για να δείξει πως πολλές φορές νομίζουμε ότι γνωρίζουμε ολόκληρη την εικόνα, ενώ στην πραγματικότητα βλέπουμε μια πολύ μικρή αναπαράσταση.

«Δεν βλέπουμε την πραγματική εικόνα που θα μας επιτρέψει να λύσουμε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Και πληρώνουμε ένα πραγματικά υψηλό τίμημα αυτή τη στιγμή ως πολιτισμός. Είμαστε σε μια πραγματικά πολύ σκοτεινή εποχή και ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν λύνουμε τα προβλήματα είναι επειδή δεν έχουμε τη σωστή προοπτική, δεν αντιμετωπίζουμε τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση, και νομίζω ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πρέπει να βγούμε από τη σπηλιά, πρέπει να βγούμε από το σκοτάδι».

Η αλληλένδετη δομή της πραγματικότητας αποκαλύπτεται από το διάστημα

Ο Garan αναφέρει το κλειδί για να μπορέσει να επικρατήσει η ειρήνη στη Γη: Πρέπει να αναγνωρίσουμε την αλληλένδετη δομή της πραγματικότητας. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι «αυτό που συμβαίνει σε κάποιον άμεσα μας επηρεάζει όλους έμμεσα. Ότι είμαστε όλοι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ μας σε αυτόν τον ιστό της ζωής που ονομάζουμε Γη».

Πιστεύει (και είναι αισιόδοξος γι' αυτό) ότι η συνειδητοποίηση της αλληλεξαρτώμενης φύσης μας είναι αυτή που θα δώσει τη λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. «Και όταν μπορέσουμε να εξελιχθούμε πέρα από τη δισδιάστατη νοοτροπία "εμείς εναντίον αυτών" και να αγκαλιάσουμε την αληθινή πολυδιάστατη πραγματικότητα του σύμπαντος στο οποίο ζούμε, τότε είναι που θα πάψουμε να επιπλέουμε στο σκοτάδι», αναφέρει μεταξύ άλλων.