ELDINA JAGANJIAC: Η ΔΑΝΕΖΑ ΑΚΤΙΒΙΣΤΡΙΑ ΠΟΥ ΕΠΑΨΕ ΝΑ ΞΥΡΙΖΕΤΑΙ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΟΜΟΡΦΙΑΣ

Η Δανέζα Eldina Jaganjac κάνει κάτι πολύ περισσότερο από το να μένει με τη φυσική της τριχοφυΐα: πάει κόντρα στα πρότυπα ομορφιάς που επιβάλλει η πατριαρχική κοινωνία μας. Για όλα αυτά μας μίλησε στη συνέντευξη που ακολουθεί.

H Eldina Jaganjac έγινε viral σε μόλις μία μέρα, όταν δημοσίευσε μια φωτογραφία που απαθανάτιζε τη φυσική ομορφιά της. Η 35χρονη σήμερα Eldina ζει στην Κοπεγχάγη και ξεκίνησε την ακτιβιστική της δράση μετά την απόφασή της στο πρώτο lockdown του 2020 να σταματήσει να αποτριχώνεται.

Η απόφαση αυτή δεν άργησε να προκαλέσει σειρά αντιδράσεων: φωτογραφίες του προσώπου της έκαναν τον γύρο του διαδικτύου, εκατομμύρια σχόλια αναρτήθηκαν, άλλοτε υπέρ και άλλοτε κατά, και η φωνή της έφτασε στην κάμερα του ειδησεογραφικού Brut America.

«Αποφάσισα να μην ξαναπειράξω την τριχοφυΐα του προσώπου μου γιατί δεν ήθελα να σπαταλάω χρόνο σε αυτό από τη στιγμή που δεν το ένιωθα πραγματικά. Δεν λέω ότι είναι λάθος ή σωστό. Μπορεί να κάνω το εντελώς αντίθετο μια μέρα. Ωστόσο, πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε γυναίκα πρέπει να κάνει με το σώμα της ό,τι η ίδια πραγματικά αισθάνεται και επιθυμεί. Αυτό θα έπρεπε να ισχύει για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για τις γυναίκες», είχε πει.

Σου φαίνεται περίεργο που μια γυναίκα επέλεξε να μην αποτριχώνεται;

Εμάς μας φαίνεται περίεργο που κάτι τέτοιο αποτελεί είδηση στην εποχή μας. Η Eldina Jaganjac όμως κάνει κάτι πολύ περισσότερο από το να μείνει με τη φυσική της τριχοφυΐα: πάει κόντρα στα πρότυπα ομορφιάς που επιβάλλει η πατριαρχική κοινωνία μας.

Πρότυπα που βλέπουμε όχι μόνο στα αποτριχωμένα πρόσωπα και σώματα των γυναικών, αλλά και στα μεγεθυμένα αφύσικα χείλη, το υπερβολικό μακιγιάζ και τα ψηλά τακούνια που μπορούν μέχρι και ορθοπεδικά προβλήματα να προκαλέσουν.

Το να μην επεμβαίνεις στη φυσική σου εμφάνιση αποτελεί μια δοκιμασμένη συνταγή των φεμινιστριών στις δεκαετίες του '60 και του '70. Η Γαλλίδα διανοούμενη και συγγραφέας Simone de Beauvoir είχε πει ότι οι γυναίκες μεγαλώνουν για να δουν το σώμα τους μέσα από τα μάτια των αντρών και αυτό είναι αποτέλεσμα της πατριαρχίας.

Παρόλο που πολλά χρόνια έχουν περάσει, όχι όμως και η ισχύς της παραπάνω διατύπωσης, πολλές γυναίκες εξακολουθούν να φροντίζουν την εμφάνισή τους όπως επιβάλλεται από τα πρότυπα, αρκετές φορές χωρίς καν να συνειδητοποιούν ότι ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους είναι η αποδοχή των αντρών.

Μια συζήτηση με την Eldina Jaganjac

Επικοινωνήσαμε με την Eldina Jaganjac και τη ρωτήσαμε τη γνώμη της. «Δεν πιστεύω ότι απαραίτητα οι γυναίκες επιλέγουν μια συγκεκριμένη εμφάνιση για να αρέσουν στους άντρες. Από την άλλη, δεν πιστεύω ούτε στη νεοφιλελεύθερη επιλογή του φεμινισμού. Οι επιλογές μας δεν γίνονται εν λευκώ. Οι περισσότεροι πρέπει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να προσαρμοστούμε στα πρότυπα της κοινωνίας μας, αν θέλουμε να ανήκουμε σε αυτή», μας είπε.

Η κοινωνία και τα έμφυλα πρότυπα

«Αν το φύλο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την υπόστασή μας, θα κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για να ζήσουμε σύμφωνα με τις επιταγές του φύλου μας. Αν δεν συμμορφωθούμε με τους κανόνες του φύλου μας, είναι πολύ πιθανόν η κοινωνία να μη μας σεβαστεί. Αν οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάξουν, πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς.

«ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΝΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΝΑ ΜΟΙΑΖΟΥΝ ΚΑΠΩΣ ΠΡΙΝ ΒΓΟΥΝ ΕΞΩ. ΚΛΕΒΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ».

»Νομίζω ότι ζούμε σε μια άκρως καπιταλιστική κοινωνία, όπου η κατανάλωση είναι το παν. Αν μπορείς να καταναλώνεις προκειμένου να εξασφαλίσεις την ένταξή σου στο παιχνίδι των έμφυλων ρόλων, όλα είναι ok. Μπορείς να τυποποιήσεις τα έμφυλα χαρακτηριστικά και να τα πουλήσεις σε διάφορες ''συσκευασίες''.

»Στη συνέχεια, μπορείς να αλλάζεις κάθε τρεις και λίγο τις τάσεις, έτσι ώστε οι άνθρωποι να πρέπει να αγοράζουν καινούργια πράγματα, προκειμένου να παραμείνουν πιστοί στα πρότυπα του φύλου τους. Ο τρόπος με τον οποίο αποδίδουμε το φύλο σήμερα είναι στενά συνδεδεμένος με τις τάσεις της αγοράς και την οικονομία».

Καπιταλισμός και σύγχρονη κοινωνία

Φαίνεται ότι ο καπιταλισμός και ο αντίκτυπός του στην κοινωνία απασχολεί την Eldina αρκετά. Γι' αυτό κι ο ακτιβισμός της δεν περιορίζεται στη σφαίρα του φεμινισμού.

«Το δανικό κράτος αυτή τη στιγμή κατεδαφίζει πρόσφατα ανακαινισμένες κατοικίες και προβαίνει σε πώληση παλιών σπιτιών σε ιδιώτες επενδυτές και μεγάλα κεφάλαια. Προσπαθώ λοιπόν να τα γνωστοποιήσω όλα αυτά στον κόσμο, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να φτάσω στα μέσα ενημέρωσης της Δανίας, καθώς δεν τολμούν να αμφισβητήσουν τις κυβερνητικές πρακτικές. Η ζωή στην Κοπεγχάγη, παρόλο που σε σύγκριση με πολλά άλλα μέρη είναι ok, γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τους οικονομικά ασθενέστερους και τους ανθρώπους της μικρομεσαίας τάξης», λέει.

Ο φεμινισμός δεν έχει να κάνει με την εμφάνιση

Πόσο φεμινίστρια νιώθει; Γιατί αποφάσισε να αφήσει την τριχοφυΐα της φυσική; «Η απόφαση μιας γυναίκας να μην ξυρίζεται δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τον φεμινισμό. Θέλω να πω ότι υπάρχουν άνθρωποι που μοιάζουν με φεμινίστριες και άλλοι που δεν μοιάζουν, αλλά είναι. Ασχέτως με το τι ακριβώς σημαίνει ''είμαι φεμινίστρια", θεωρώ ότι είναι παράλογο να απαιτούμε από τις γυναίκες να μοιάζουν κάπως πριν βγουν έξω. Απαιτεί περισσότερο χρόνο από τη ζωή τους. Γιατί όμως; Γιατί είμαστε υποχρεωμένες να το κάνουμε αυτό;»

«ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΕΝΟΧΛΕΙ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥΣ ΑΝΤΡΕΣ ΠΟΥ ΣΧΟΛΙΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΚΑΖΩ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΥΝ».

Η ίδια θυμάται ένα πάρτι που αποτέλεσε καταλυτική στιγμή για την απόφασή της: «Όλες οι γυναίκες πήγαμε περιποιημένες, έχοντας περάσει πολλές ώρες για να φροντίσουμε την εμφάνισή μας, και ξαφνικά εμφανίζεται ένας τύπος με ένα παλιό πουλόβερ. Μας είπε ότι απλώς φόρεσε το παλιό πουλόβερ του παππού του και ήρθε στο πάρτι. Έμεινα να αναρωτιέμαι γιατί τα πρότυπα να είναι τόσο διαφορετικά», εξηγεί.

Πώς είναι να ζεις με... τριχοφυΐα;

Πώς αντιδρούν οι άνθρωποι όταν τη βλέπουν στον δρόμο; Είναι δύσκολο να ζει με αυτήν την απόφαση; «Λαμβάνω συχνά κακαντρεχή σχόλια στα social media, αλλά δεν με επηρεάζουν ιδιαίτερα. Στη χειρότερη περίπτωση, αισθάνομαι ελαφρώς ενοχλημένη. Εκείνο που νομίζω ότι τους ενοχλεί δεν είναι η εμφάνισή μου, αλλά ότι τους αναγκάζω να σκεφτούν. Μερικοί άντρες βλέπουν τον εαυτό τους ως φύλο αντίθετο από το δικό μου, κι αν το αμφισβητήσω αυτό πρέπει να κοιτάξουν μέσα τους και να σκεφτούν ποιοι είναι ως άτομα, όχι μόνο ως εκπρόσωποι του φύλου τους».

Πάντως, το να κυκλοφορεί αξύριστη δεν δυσκολεύει στην πραγματικότητα τη ζωή της, ούτε τη δουλειά της. «Νομίζω ότι τα πράγματα αλλάζουν. Τώρα θεωρείται πιο cool να μην ξυρίζεσαι, ενώ πριν από 10-15 χρόνια θα ήταν πραγματικά λόγος περιθωριοποίησης. Νομίζω ότι στο παρελθόν αυτό συνέβαινε επειδή η Δανία ακολουθούσε πολύ την αμερικανική κουλτούρα του καπιταλισμού και τον τρόπο με τον οποίο οι Αμερικανοί βλέπουν τα φύλα. Όμως αυτό αλλάζει τώρα σιγά-σιγά», εξηγεί.

Bullying για την εμφάνιση: Πώς να το αντιμετωπίσεις

Μεγαλύτερο πρόβλημα θεωρεί τις συνεχώς μεταβαλλόμενες μόδες όσον αφορά την εικόνα του σώματος. «Άλλοτε πολύ λεπτό, άλλοτε με καμπύλες (αλλού πολύ λεπτό κι αλλού παχύ) κι άλλοτε μυώδες», εξηγεί.

«ΕΧΟΥΜΕ ΣΤ' ΑΛΗΘΕΙΑ ΧΡΟΝΟ ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΑΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΥΝΗΓΑΜΕ ΣΥΝΕΧΩΣ ΤΙΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ;»

Θυμάμαι τη δική μου εφηβική ηλικία, όταν ξαφνικά όλο το ενδιαφέρον των κοριτσιών της παρέας μου μετατοπίστηκε στην εμφάνιση και όλο το ενδιαφέρον των αγοριών στο να μας κάνουν bullying αν αυτή δεν ανταποκρινόταν στα πρότυπα των glossy περιοδικών και των αψεγάδιαστων top models που ήταν τότε στη μόδα.

Τι θα συμβούλευε τα κορίτσια αυτής της ηλικίας που έχουν υποστεί bullying για την εμφάνισή τους; «Υπεύθυνοι είναι οι μεγάλοι και οι δάσκαλοι για τη δημιουργία ενός καλού περιβάλλοντος για τα παιδιά. Δεν είναι στο χέρι ενός παιδιού να αλλάξει μια κατάσταση εκφοβισμού. Κι επειδή δεν είμαι ψυχολόγος, δεν έχω τη γνώση να δώσω συμβουλές γι' αυτό το θέμα. Αν είχα όμως μια μικρή φίλη, θα της έλεγα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε διαφορετική εμφάνιση. Φανταστείτε αν όλοι μοιάζαμε ίδιοι. Θα ήταν χαζό και πολύ μπερδευτικό».