ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ Ο ΟΔΗΓΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ;

«Έρωτας, αισθητική, κουλτούρα, σεξουαλικότητα είναι συγκοινωνούντα δοχεία με περίεργες και πολύπλοκες επικοινωνίες», γράφει ο σεξολόγος Ζήσης Παπαθανασίου, προκειμένου να αποδείξει ότι η έμφυλη βία σε μια βαθιά σεξιστική και πατριαρχική κοινωνία –όπως αποδεικνύεται η ελληνική– θα αποτελεί δαίμονα, όσο η παιδεία μας αρνείται να αλλάξει εντάσσοντας ουσιαστικά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο πρόγραμμα.

Δεδομένης της αυξημένης βίας στα σχολικά περιβάλλοντα, αλλά και του τρόπου με τον οποίο τα ταμπού που αφορούν τη σεξουαλική ταυτότητα διαιωνίζονται αντί να περιορίζονται στο πέρασμα των ετών, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παραμένει απούσα από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Θα ήταν κομβικής σημασίας να ενταχθεί στα ελληνικά σχολεία η εξοικείωση των νέων με ουσιαστικούς τομείς που αφορούν την υγεία μας, φυσικά με τον κατάλληλο τρόπο σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα. Άλλωστε, οι εξάρσεις έλλειψης σεβασμού στις μικρές ηλικίες είναι εμφανείς όχι μόνο στις διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και απέναντι σε ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία, την έννοια της συνύπαρξης σφαιρικότερα.

Τη σχολική χρονιά 2021-22, η σεξουαλική αγωγή εντάχθηκε στα Προγράμματα Σπουδών. Ωστόσο, κεφάλαιο σχετιζόμενο με τη σεξουαλική υγεία περιλαμβάνεται δυστυχώς στο πλαίσιο της διδασκαλίας των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, γεγονός που σημαίνει πως δεν είναι υποχρεωτικό και διδάσκεται μόνον εάν επιλεγεί από τους εκπαιδευτικούς, παρά το γεγονός ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης  προσφέρεται εδώ και δεκαετίες.

Ενδεικτικά, η Φιλανδία το εντάσσει υποχρεωτικά στο ωρολόγιο πρόγραμμα από το νηπιαγωγείο, ενώ στη χώρα μας δεν περιλαμβάνεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση –έστω υπό τη μορφή των Εργαστηρίων– αφού το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δεν προσφέρει ούτε στοιχειωδώς υλικό για τέτοιες ενέργειες. Πρόκειται λοιπόν για μια συνθήκη που βρίσκει αντίθετο και το Ελληνικό Σεξολογικό Ινστιτούτο, τον διευθυντή του οποίου συναντήσαμε ώστε να μας μιλήσει αναφορικά με το ζήτημα στη χώρα μας.

0 Ζήσης Παπαθανασίου, διευθυντής του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου.

Σύμφωνα με όσα μας ανέλυσε ο Ζήσης Παπαθανασίου, Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, σεξολόγος και συγγραφέας, η ελλιπής ενημέρωση, τα διαρκώς μειωμένα ποσοστά αντίληψης του διαφορετικού όπως εκφράζονται από τις σκηνές βίας μεταξύ ανηλίκων, αλλά και ζητήματα που εντάσσονται στην ομπρέλα του bullying παραμένουν από τους μεγαλύτερους κινδύνους της ελληνικής πραγματικότητας. Ο ίδιος ασχολήθηκε επιμελώς με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων –και επιμένει να το κάνει– συγγράφοντας το 2000 με τον ψυχίατρο Κώστα Γκοτζαμάνη τα αντίστοιχα βιβλία για λογαριασμό του Υπουργείου Παιδείας.

– Γιατί είναι τόσο σημαντική η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία; Πώς θα μπορούσε να περιορίσει περιστατικά βίας; Τι θα άλλαζε αν είχαμε καλύτερη κατανόηση του σώματός μας από πολύ μικρή ηλικία;

Το γεγονός ότι προαιρετικό πρόγραμμα σεξουαλικής υγείας εντάχθηκε τη σχολική χρονιά 2021-2022 στο πλαίσιο της Διδασκαλίας των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων είναι ένα πρώτο αλλά μικρό και ανεπαρκές βήμα, που δεν λύνει τα υπάρχοντα προβλήματα, ικανοποιεί όμως σαν μια πρώτη αρχή. Μειονεκτήματα είναι ο προαιρετικός χαρακτήρας, η ενημέρωση των εκπαιδευτικών και η έλλειψη συνέχειας της προσπάθειας.

Η εμπειρία που αποκτήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια έδειξε ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν οι ίδιοι ανάγκη ενημέρωσης και αναζητούν πάντα έναν επίσημο φορέα να τους στηρίζει και να συμπαρίσταται.

Βήματα που έγιναν σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, πριν 50 ή 40 χρόνια, ξεκινούν τώρα στην Ελλάδα. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ!

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Αν και δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων είναι πανάκεια και θα λύσει αυτόματα τα θέματα βίας των εφήβων, υπολογίζουμε πολύ στην άποψη ότι η γνώση είναι δύναμη. Δυστυχώς, όμως, η γνώση δεν είναι επαρκές στοιχείο για να λύσει όλα τα αρνητικά της ελληνικής κοινωνίας. Ποιος άλλωστε θα ανατρέψει την αντίληψη ότι η πορνογραφία δεν μπορεί να είναι ο οδηγός σεξουαλικής συμπεριφοράς των εφήβων;

Χρειάζεται ευρύτερος σχεδιασμός που θα συμπεριλαμβάνει την παράλληλη ενημέρωση εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων. Η ηλικία έναρξης της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι από το Δημοτικό Σχολείο, από κατάλληλα ενημερωμένους εκπαιδευτικούς.

Μήπως η ίδια η κοινωνία δεν επιθυμεί τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση; Και γιατί; Δεν την επιθυμεί ο παπάς της ενορίας, ο δάσκαλος, ο πατέρας, η μητέρα. Τελικά ποιος την επιθυμεί; Μια μικρή μερίδα μόνο προοδευτικών πολιτών, που αποτελεί δυστυχώς μια ανεπαρκή μειονότητα της ελληνικής κοινωνίας. Μήπως όμως είναι καιρός να βγάλουμε τις μάσκες και να ενημερώσουμε υπεύθυνα και ρεαλιστικά την επόμενη γενιά;

– Πώς θα έπρεπε πραγματικά να ενταχθεί το μάθημα κατά τη γνώμη σας;

Ως υποχρεωτικό μάθημα από καταρτισμένους εκπαιδευτικούς και με παράλληλη ενημέρωση των γονιών. Χρειάζονται εργαλεία, όπως βιβλία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, εκπαιδευτικά βίντεο και γενικότερα εγχειρίδια υψηλής απήχησης και ποιότητας.

Πρόσφατα, το Κοινοβούλιο επέτρεψε την ουσιαστική και γρήγορη ένταξη των απόψεων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ενώ η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση των νέων πιστεύουμε ότι είχε προτεραιότητα.

– Ποια είναι τα εργαλεία ώστε να καλλιεργείται ο σεβασμός και η ανεκτικότητα;

Ο σεβασμός οφείλει να καλλιεργείται από πολύ νεαρή ηλικία και σε συνδυασμό με την ευρύτερη κουλτούρα που παρέχεται στους νέους. Για ποια κουλτούρα όμως μπορούμε να μιλάμε σήμερα; Μήπως για την απαξίωση θεμελιωδών αρετών που χαρακτήριζαν το μέσο Έλληνα μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα;

– Θα είχαν περιοριστεί στερεότυπα που επιμένουν στο χρόνο;

Τι κάναμε για να περιορίσουμε τις κακές και συχνά παραβατικές συμπεριφορές των νέων; Μήπως δεν κάναμε σχεδόν τίποτα; Μήπως περιμέναμε μαγικές λύσεις ή θεραπείες από αντίστοιχες εισαγόμενες, ξενόφερτες συμπεριφορές;

– Η πρόληψη μέσω της ορθής ενημέρωσης στα σχολεία είναι ένας τρόπος εξασφάλισης βέλτιστης ποιότητας υγείας μακροπρόθεσμα για ένα κράτος;

Και βέβαια είναι! Ποιος όμως θα τη διδάξει; Οι κουρασμένοι γονείς, που λείπουν από το σπίτι λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων; Οι ανεπιθύμητοι παππούδες και γιαγιάδες, που λείπουν από τα σύγχρονα νοικοκυριά; Οι προβληματισμένοι αλλά απαθείς εκπαιδευτικοί; Οι εκπρόσωποι των θρησκευτικών πεποιθήσεων; Το πολιτικό κατεστημένο, που για λόγους ψηφοθηρίας δεν ακουμπάει τέτοια θέματα;

– Οι ενήλικες με τους οποίους δουλεύετε έχουν καταφέρει να απομακρυνθούν από τα ταμπού που διατηρούν οι σύγχρονες κοινωνίες, ώστε τα παιδιά τους να είναι καταλληλότερα ενημερωμένα ήδη από το σπίτι;

Έχω πει πολλές φορές ότι η Ελληνική κοινωνία είναι ένα περίεργο κράμα συντηρητισμού και προοδευτικότητας που συχνά οδηγεί σε αδιέξοδα. Θυμίζει μια μεγάλη ορχήστρα που αναζητεί απεγνωσμένα μαέστρο.