ΕΙΝΑΙ ΑΚΟΜΑ Η ΕΛΛΑΔΑ Η «ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ» ΠΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΕ Ο ROBERT MCCABE;
Οι υπέροχες φωτογραφίες του Robert McCabe παρουσιάζονται με κινηματογραφική ματιά στο Μουσείο Ακρόπολης και ο 90χρονος φωτογράφος επιβεβαιώνει απερίφραστα την αγάπη του για την Ελλάδα.
Το 1955, πάνω από την πόρτα του πανδοχείου Βelle Helene στις Μυκήνες αναγραφόταν με κεφαλαία γράμματα η φράση: «Χαῖρε, ξεῖνε, παρ᾽ ἄμμι φιλήσεαι». Είναι στίχοι από τη ραψωδία α της «Οδύσσειας» του Ομήρου και διακρίνονται ξεκάθαρα στη φωτογραφία που τράβηξε τη χρονιά εκείνη ο Robert McCabe, με τον Αγαμέμνονα Ντάσση και την κόρη του Παναγούλα να ποζάρουν στο κατώφλι.
Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης έχει μεταφράσει τη συγκεκριμένη φράση ως εξής: «Ξένε μου, καλωσόρισες, έλα να σε φιλέψουμε». Όσο για την υπέροχη ασπρόμαυρη λήψη του Robert McCabe, είναι μία από τις εκατό περίπου φωτογραφίες του που περιλαμβάνονται στην έκθεση «Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων», στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης.
Την επιλογή από το πλούσιο αρχείο του έχει κάνει ο γεννημένος στην Ελλάδα Φαίδων Παπαμιχαήλ, κινηματογραφιστής με περίπου 50 διεθνείς παραγωγές στο ενεργητικό του, που έχει δουλέψει με σκηνοθέτες όπως ο Wim Wenders και ο Alexander Payne.
«Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για μένα να βλέπω μια επιλογή φωτογραφιών μου η οποία έγινε από κινηματογραφιστή», μου λέει ο 90χρονος σήμερα Robert McCabe. «Οι φωτογραφίες καλύπτουν την περίοδο από το 1954 έως το 2017, αλλά οι περισσότερες είναι από τις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70».
Τονίζει ότι αυτή η έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης είναι μία από τις μεγαλύτερες τιμές στη ζωή του και μου ζητάει να μην παραλείψω να αναφέρω ότι ευχαριστεί βαθύτατα την Υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, τον Γενικό Διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητή Νικόλαο Σταμπολίδη, την Aegean Airlines και όλους όσοι συνέβαλαν στην υλοποίησή της.
Στέκεται επίσης ιδιαίτερα στον μοναδικό σχεδιασμό του εκθεσιακού χώρου από τον Μανώλη Σταυρακάκη, που θεωρεί ότι θέτει νέα πρότυπα για τις εκθέσεις φωτογραφίας, και στη μουσική που έγραψε ειδικά για την έκθεση ο Μίνως Μάτσας.
Γενημμένος στο Σικάγο το 1934, ο Robert McCabe ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε ηλικία 21 ετών παρέα με τον αδελφό του, ο οποίος είχε προσκληθεί από τον συμφοιτητή και φίλο του Πέτρο Νομικό. Ενώ η πρόσκληση ήταν για δύο εβδομάδες, τα δύο αδέλφια κατέληξαν να περάσουν όλο το καλοκαίρι στην Ελλάδα!
Για έναν νεαρό Αμερικανό που είχε μεγαλώσει στα προάστια της Νέας Υόρκης και σπούδαζε στο Princeton, φαντάζομαι ότι η περιήγηση στην ελληνική επαρχία εκείνης της περιόδου πρέπει να ήταν ένα πολιτισμικό σοκ.
«Ήταν!» με διαβεβαιώνει σήμερα. «Ποιος φανταζόταν ένα μέρος χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς αυτοκίνητα, χωρίς τρεχούμενο νερό και με ένα μόνο τηλέφωνο σε κάποιες πόλεις – στο γραφείο της εταιρείας τηλεπικοινωνιών;»
«Στη δεκαετία του 1950 νιώθαμε σαν εξερευνητές που ανακάλυπταν νέους κόσμους», προσθέτει ο Robert McCabe. «Πολύ συχνά ήμασταν οι μόνοι τουρίστες στο νησί όπου βρισκόμασταν. Όλοι οι ντόπιοι ήταν πολύ φιλόξενοι και γεμάτοι περιέργεια. Ήθελαν να μάθουν ιδιαίτερα για τη δουλειά σου και πώς έβγαλες τα λεφτά για να ταξιδέψεις στην Ελλάδα. Τους άρεσε πολύ να φωτογραφίζονται».
Μια ανάθεση από το National Geographic τον έφερε πάλι στα ελληνικά νησιά το 1957, απ’ όπου προέρχεται ένας μεγάλος αριθμός έγχρωμων φωτογραφιών, ενώ ο ίδιος προτιμούσε τότε το ασπρόμαυρο φιλμ.
Έντεκα χρόνια μετά το πρώτο του ταξίδι στη χώρα, ο Robert McCabe παντρεύτηκε την Ελληνίδα σύζυγό του και, όπως μου έχει πει, τότε ήταν που ένιωσε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι η δεύτερη πατρίδα του.
Πώς βλέπει την Ελλάδα σήμερα ο Robert McCabe;
Τον ρωτάω αν σήμερα, τόσες δεκαετίες μετά την πρώτη του γνωριμία με μια Ελλάδα πολύ διαφορετική, τη βλέπει ακόμα ως τη «χώρα των ονείρων» που αναφέρει ο τίτλος της έκθεσης.
«Όποιος βλέπει το φεγγάρι να ανατέλλει πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος θα συμφωνήσει ότι η Ελλάδα παραμένει η χώρα των ονείρων», απαντάει. Όπως μου εξηγεί, ο τίτλος δεν αναφέρεται μόνο στην ομηρική «Οδύσσεια», αλλά και σε ένα θρυλικό άλμπουμ του Μάνου Χατζιδάκι, την «Οδό Ονείρων».
«Πέρα όμως από τις όποιες αναφορές», προσθέτει, «ποιος θα διαφωνούσε με τον τίτλο της έκθεσης βλέποντας αυτή τη φωτογραφία, με ένα κορίτσι που οδηγεί το άλογό του μέσα στα ανοιξιάτικα λουλούδια, με τη θάλασσα στο βάθος και ένα εκκλησάκι στο φόντο;»
Ντοκουμέντα μιας άλλης εποχής
Όταν διαλέγαμε φωτογραφίες για την πρώτη συνέντευξη που είχε δώσει ο Robert McCabe στο OW, μια γυναίκα σε μια λήψη από την Αμοργό εμφάνιζε εκπληκτική ομοιότητα με τη αμοργιανή γιαγιά μου, ωστόσο δεν είχα μπορέσει να επιβεβαιώσω αν ήταν όντως εκείνη. Τον ρωτάω αν έχουν υπάρξει τέτοιες «αναγνωρίσεις» και αν έχει να μου πει σχετικές ιστορίες. «Πάρα πολλές», απαντάει. «Κι ελπίζω πραγματικά να υπάρξουν κι άλλες, όπως ποιο είναι το κορίτσι που έπαιρνε νερό από μια βρύση στη Χώρα της Μυκόνου και η γυναίκα που έπλεκε στη Σκύρο».
Μου λέει ότι ένα τέτοιο ξεχωριστό συμβάν συνέβη στα Ιωάννινα πριν από λίγα χρόνια: «Το 1961 ταξίδευα στην Ήπειρο. Στο Μεγάλο Περιστέρι Ιωαννίνων σταματήσαμε για να φωτογραφίσουμε ένα πέτρινο γεφύρι. Συναντήσαμε τρία κοριτσάκια που τα φορέματά τους ήταν πιασμένα με παραμάνες. Ήταν ξυπόλυτα, ενώ κρατούσαν τα παπούτσια τους στο χέρι για να τα γλιτώσουν από τη φθορά. Αλλά χαμογελούσαν.
»Το 2007, το Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο Μονοδενδρίου επέλεξε αυτή τη φωτογραφία για την αφίσα της έκθεσής μου εκεί. Μια από τις αφίσες βρισκόταν στο ξενοδοχείο The Lake. Ένας άντρας την είδε και αναφώνησε: Αυτή είναι η γυναίκα μου! Έτσι, γνωρίσαμε τη Μαρία, τη Λαμπρινή και την Ελένη, και γίναμε φίλοι.
»Έχουμε ταυτοποιήσει επίσης τα αγοράκια στο μανάβικο της Σκύρου, ακόμα και τον μουσικό που παίζει το ακορντεόν στο κατάστρωμα του πλοίου Δέσποινα».
Ανάλογη προσπάθεια έχει γίνει κατά τη διαδικασία παραγωγής των πιο πρόσφατων λευκωμάτων του: «Για το βιβλίο της Κάσου αναγνωρίσαμε πολλούς ανθρώπους από το 1965 χάρη στη Μαριλέν Φραγκούλη Κέδρος και τον Νίκο Μαστροπαύλο.
»Για το βιβλίο της Μυκόνου, η Σοφία Χηνιάδου Καμπάνη και η Ιωάννα Σαμιωτάκη δούλεψαν αγόγγυστα για να αναγνωρίσουν πρόσωπα, με την Ιωάννα να χτυπάει συχνά τις πόρτες στη Χώρα.
»Για το βιβλίο για τη Σαντορίνη, που κάναμε με τη Μαργαρίτα Πουρνάρα, ο Λευτέρης Ζώρζος γύρισε όλο το νησί με ένα μάτσο φωτογραφίες και είχε εξαιρετικά αποτελέσματα».
Ο Έλληνας Robert McCabe
Ο Robert McCabe περνάει αρκετό καιρό κάθε χρόνο στην Ελλάδα και η ζωή του είναι όπως λέει «πολυάσχολη, γεμάτη με ενδιαφέροντα νέα πρότζεκτ. Ευτυχώς, με τις σημερινές δυνατότητες στην επικοινωνία μπορώ να συνεχίζω να δουλεύω πάνω σε αυτά όταν βρίσκομαι στις ΗΠΑ με τα παιδιά και τα εγγόνια μου».
Πολιτογραφημένος και επισήμως Έλληνας από το 2020, δίνει την πιο «ελληνική» απάντηση όταν τον ρωτάω ποια είναι τα επόμενα σχέδιά του: «Έχουμε δυο βιβλία στα σκαριά αλλά θα ήθελα να περιμένω να προχωρήσουν πριν μιλήσω γι’ αυτά, για να αποφύγω το κακό μάτι»!
Κλείνω τη συνομιλία μας ρωτώντας τον ποιο είναι το πιο σημαντικό «μάθημα» που έχει πάρει στα 90 χρόνια της ζωής του. «Ότι είναι υπέροχο να δουλεύεις με ανθρώπους που μια χειραψία μαζί τους είναι συμβόλαιο», απαντάει, «και πολύ στρεσογόνο να δουλεύεις με ανθρώπους με τους οποίους χρειάζεσαι ένα εικοσασέλιδο συμβόλαιο».
Η έκθεση «Χαίρε Ξένε Στη Χώρα των Ονείρων» θα διαρκέσει μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου 2024. Η είσοδος είναι ελεύθερη, με απαραίτητη προϋπόθεση την έκδοση εισιτηρίου ελεύθερης εισόδου από τα ταμεία εισιτηρίων του Μουσείου Ακρόπολης.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
