ΕΙΔΑΜΕ ΤΗ «ΒΛΗΧΗ» ΤΟΥ ΛΑΝΘΙΜΟΥ – ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΑ ΣΤΟΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Η «Βληχή» του Γιώργου Λάνθιμου έφερε την Έμα Στόουν στην Ελλάδα για ένα εικαστικό project που στοχάζεται πάνω στη ζωή, τον έρωτα και τον θάνατο, με ζωντανή μουσική και φόντο την ελληνική παράδοση.
Τη Δευτέρα η Έμα Στόουν ήταν στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, για το ετήσιο Met Gala. Την Τετάρτη, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, στο Φάληρο, για τον αγώνα μπάσκετ του Ολυμπιακού και της Μονακό. Την Πέμπτη, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, για τη δημοσιογραφική προβολή και τη συνέντευξη Τύπου του έργου «Βληχή». Ο καταλύτης που την έκανε να εκμηδενίσει τις αποστάσεις και να βρεθεί σε μέρη όπου δύσκολα θα τη φανταζόσουν είναι ο Γιώργος Λάνθιμος. Ο ίδιος υπογράφει την παραγωγή, το σενάριο και τη σκηνοθεσία αυτής της ταινίας μικρού μήκους, που είναι πιο σωστό να χαρακτηρίζεται ως εικαστική εγκατάσταση. Ή ακόμα και ως βίωμα.
«Εκείνο που με ενέπνευσε να συμμετάσχω σε αυτό ήταν ότι το ζήτησε ο Γιώργος», είπε η Έμα Στόουν όταν ρωτήθηκε σχετικά. «Ήταν συναρπαστικό, διαφορετικό από οτιδήποτε έχω κάνει». Κι αν κάποιος δεν κατάλαβε όσο μιλούσαν για τη συνεργασία τους πόσο έντονη δημιουργική χημεία –και προφανώς φιλία– τους ενώνει, μια διευκρίνιση προς το τέλος της συνέντευξης Τύπου το έκανε σαφές: η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός συμμετείχε στο συγκεκριμένο project αφιλοκερδώς!
Από τον «Κυνόδοντα» στη «Βληχή»
Η «Βληχή» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ, συνοδεία μουσικών συνόλων. Στην οθόνη προβάλλεται μια ασπρόμαυρη ταινία χωρίς ήχο. Μπροστά από αυτή, σολίστ και χορωδία ερμηνεύουν ζωντανά το «μουσικό σενάριο» του έργου, με έργα των Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ / Κνουτ Νύστεν (ο δεύτερος έχει κάνει μια σύνθεση βασισμένη σε έργο του πρώτου) και Τόσιο Χοσοκάβα. Το βίωμα είναι το σύνολο, που υπερβαίνει τα επιμέρους.
Αν με τον «Κυνόδοντα» ο Λάνθιμος έδωσε το στίγμα ενός ιδιαίτερου δημιουργού, σοκάροντας το κοινό και κάνοντάς το κάποιες στιγμές να νιώσει άβολα, η «Βληχή» αναγάγει ανάλογες αρετές σε ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο. Είναι δύσκολο να μιλήσεις γι’ αυτή χωρίς να κάνεις κανένα spoiler, αλλά ο Γιώργος Κουμεντάκης, διευθυντής της ΕΛΣ, κατάφερε να το κάνει:
«Είχα τη χαρά να δω τη δημιουργία του Γιώργου πριν αρκετούς μήνες, όταν ολοκληρώθηκε το μοντάζ και την ίδια μέρα έγραψα ένα σημείωμα που το έστειλα με email και το οποίο σήμερα, που ξαναβλέπω την ταινία στην αίθουσά μας, σκέφτομαι ότι δεν θα άλλαζα ούτε λέξη. Έλεγα λοιπόν ότι τη λεπτή απόδοση των συναισθημάτων, την ασύλληπτη αισθητική και τον πρωτογονισμό, όλα αυτά που επιμένουν να με καθηλώνουν όλο και πιο πολύ στο έργο του, εδώ με άφησαν άφωνο.
»Από μικρός στα μέρη που έζησα άκουγα απίστευτες ιστορίες που στριφογυρίζουν από γενιά σε γενιά και αποτυπώνονται στο γέρικο σκαμμένο δέρμα όσων τις αφηγούνται. Στις ιστορίες εκείνες, όπου το σεξ μπλέκεται με την πίστη, τη φύση, την απιστία και τον θάνατο, ποτέ δεν είσαι βέβαιος για το τι πραγματικά έχει συμβεί και τι είναι κομμάτι του φαντασιακού. Μια τέτοια ιστορία είδα στη Βληχή, μεταξύ ονείρου και ρεαλισμού. Στις μαυρόασπρες εικόνες της ταινίας είδα την ιστορία του κινηματογράφου μέσα από τη μοναδική κινηματογραφική προσωπικότητα του Λάνθιμου, με έναν απίστευτα σύγχρονο τρόπο. Είναι αδύνατον να πάρεις τα μάτια σου από το ζευγάρι, τις μοναδικές γριές του νησιού, το κατσικάκι, σε αυτό τον κύκλο ζωής και θανάτου που εικονοποιείται με έναν ωμό και ταυτόχρονα ποιητικό τρόπο».
Ο χρόνος και ο τόπος
Πριν ακόμα προβληθούν οι πρώτες εικόνες και ακουστούν οι πρώτες νότες, ακούγεται το «θρόισμα» μιας κινηματογραφικής μηχανής προβολής με φιλμ 35 mm, που έχει στηθεί μέσα στην αίθουσα ειδικά για τις ανάγκες της «Βληχής». Είναι ένα «κλείσιμο του ματιού» από την πλευρά του Λάνθιμου, που είπε: «Το ενδιαφέρον για μένα, για να κάνω αυτή την ταινία, ήταν το να γυρίσω σε ένα πιο αρχικό στάδιο του κινηματογράφου και των τεχνών γενικότερα».
«Αυτό που με ενδιέφερε πάρα πολύ ήταν ότι μου δινόταν η ευκαιρία ξαφνικά να κάνω μια ταινία χωρίς λόγια, να προσπαθήσω να πω μια ιστορία μ’ αυτό τον τρόπο και κάπως να ξαναξεκινήσω από την αρχή».
Και, πριν το καθηλωτικό πρόσωπο της Έμα Στόουν κυριαρχήσει στην οθόνη, βλέπεις την άλλη πρωταγωνίστρια: την Τήνο, το τοπίο και τα ζώα της (άλλωστε, «Βληχή» σημαίνει βέλασμα). Τα γυρίσματα στο νησί έγιναν στις αρχές του 2020, πριν από την πανδημία. Ο σχεδιασμός είχε ξεκινήσει δυο χρόνια νωρίτερα, στο πλαίσιο του προγράμματος The Artist on the Composer, που διασυνδέει σύγχρονους καλλιτέχνες με την κλασική μουσική και την όπερα, και αποτελεί συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τον πολιτιστικό οργανισμό ΝΕΟΝ.
Ο Λάνθιμος διευκρίνισε ότι στην Τήνο άρχισε να σκέφτεται τη «Βληχή» και ήταν φυσικό να τη γυρίσει εκεί, όμως στο αποτέλεσμα ήθελε να δώσει μια αίσθηση άχρονου και μη τόπου. Βέβαια, βλέποντας τα πλάνα του νησιού, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί θα θελήσουν να μάθουν ποιο είναι και να αναζητήσουν τα άσπιλα σημεία του.
Έμα Στόουν και Γιώργος Λάνθιμος.
Σοκ και δέος
Στις πρακτικές πληροφορίες για τη «Βληχή» υπάρχει η εξής επισήμανση: «Στην ταινία εμφανίζονται γυμνά σώματα». Και της Έμα Στόουν και του συμπρωταγωνιστή της, Νταμιάν Μπονάρ, αλλά δεν είναι η θέα τους που σοκάρει. Είναι το ιδιότυπο γαϊτανάκι θανάτου και έρωτα στο οποίο επιδίδονται. Και η ωμότητα που κρύβουν κάποιες εικόνες, εξόχως ποιητικές κατά τα άλλα στη σύνθεσή τους – σαν νεκρές φύσεις βουτηγμένες στο αίμα.
«Η ταινία “Βληχή” έχει ξεκάθαρη πρόθεση να ρισκάρει, κι έτσι αποτυπώνει τη διαχρονική εξερεύνηση της ανθρώπινης υπόστασης», επισήμανε η Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια του ΝΕΟΝ. «Ο Λάνθιμος βρίσκει νόημα στη διάσπαση των καθιερωμένων, τις προσωπικές ιστορίες, τις μνήμες, τον κύκλο της επιβίωσης, την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και τη φύση».
Ανάμεσα σε όλα αυτά διακρίνονται και στοιχεία από την ελληνική παράδοση, ιδωμένα υπό το πρίσμα του δημιουργού. «Νομίζω είναι σημαντικό να έχουμε τη γνώση και να διατηρούμε κάποια πράγματα, όσο και να εξελισσόμαστε», είπε ο ίδιος. «Χωρίς αυτό όμως να γίνεται με διδακτικό τρόπο, σε καμία περίπτωση».
Σκοτεινή ομορφιά
«Η ατμόσφαιρα της ταινίας “Βληχή” είναι σκοτεινή αλλά μεθυστική», σημειώνουν στο πρόγραμμα ο Γιώργος Κουμεντάκης και η Ελίνα Κουντούρη. «Το έργο εξερευνά τις ιδέες της μοναξιάς και της σύνδεσης, της όρεξης, της επιθυμίας και της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τα ζώα (που αναδεικνύονται μέσα από τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας της Τήνου στη δημιουργία της ταινίας). Ο Λάνθιμος αιχμαλωτίζει την προσοχή του κοινού με αριστοτεχνικό τρόπο ενώ οι άνθρωποι, τα ζώα και το τοπίο συγκλίνουν και συνωμοτούν σε έναν ωμό και ανησυχητικό κύκλο ζωής και θανάτου».
Είναι ένα βίωμα η «Βληχή» που θέλει χρόνο να το χωνέψεις. Θέλεις να το συζητήσεις και ίσως να το ξαναζήσεις – για να δεις και να εστιάσεις κάθε φορά σε κάτι διαφορετικό. Όσο για την Έμα Στόουν, ήρθε στην Ελλάδα όχι για να λάμψει με την ομορφιά της –που έλαμψε!– αλλά για να μας πει ότι το «ανόητο» επάγγελμα του ηθοποιού (δικός της χαρακτηρισμός) αποκτά νόημα όταν ανταποκρίνεται σε προκλήσεις όπως αυτή.
Η «Βληχή» θα παρουσιαστεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ στις 6, 7 και 8 Μαΐου 2022 | Ώρες: 18:00, 20:00, 22:00 | Βγάλτε εισιτήρια
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
