ΑRCHAEOSTORYTELLER: «ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ»

Ο αρχαιολόγος Δρ Θεόδωρος Παπακώστας είναι ο άνθρωπος που θα ήθελες να σε είχε διδάξει ιστορία στο σχολείο. Γνωστός ως Αrchaeostoryteller, μας εξηγεί γιατί τα Χριστούγεννα ήταν μία πολύ επιτυχημένη κίνηση μάρκετινγκ.

Μόλις ο Αrchaeostoryteller –κατά κόσμον Θεόδωρος Παπακώστας– βγάλει καινούργιο podcast, στο σπίτι μαζευόμαστε γύρω από το laptop, όπως οι οικογένειες κρέμονταν από το ραδιόφωνο στο «Radio Days» του Γούντι Άλεν. Τα δύο βιβλία του, «Χωράει όλη η Αρχαιότητα στο ασανσέρ;» και «Αρχαιολογία αγάπη μου …έλα πάρε με από εδώ», είναι από τις πιο ευπώλητες εκδόσεις ιστορίας και αρχαιολογίας, ενώ τα posts του στα social media είναι σκέτη απόλαυση.

Ο Θοδωρής έχει έναν μαγικό τρόπο να σου μιλάει για αυτά που έγιναν πριν από αιώνες, σα να συνέβησαν μόλις προχθές. Όταν τον αναζήτησα στο τηλέφωνο, τον βρήκα σε παρουσίαση του βιβλίου του στη Βέροια. Παρ’ όλα αυτά, ξέκλεψε μερικά λεπτά για ένα τρομερά ενδιαφέρον crash course πάνω στο νόημα των Χριστουγέννων.

Με τη φωνή του Αrchaeostoryteller

«Οι άνθρωποι από πάρα πολύ παλιά γνώριζαν τον κύκλο της ζωής και του θανάτου και βρίσκονταν σε τρομερή συσχέτιση με τη φύση. Σκεφτείτε ότι δεν υπήρχε φως ή θέρμανση (με την ευρεία χρήση που έχουμε σήμερα) και ο χειμώνας ήταν κάτι βαρύ, σκοτεινό, θανατηφόρο. Η εμπειρία ήταν δύσκολη και προκαλούσε άγχος και αγωνία ουσιαστική, επιβίωσης.

»Στην αρχαιότητα, λοιπόν, οι γιορτές του χειμώνα είχαν μία άλλη προσέγγιση, πιο οργιαστική. Είχαν αυτό που θα λέγαμε σήμερα έναν πονηρό χαρακτήρα, ήταν διονυσιακές, ενδόμυχες. Γιατί; Οι άνθρωποι έστηναν γιορτές για να ξορκίσουν το κακό, να αντέξουν τον βαρύ χειμώνα και να ξυπνήσουν τη φύση, ώστε εκείνη να βγει από τον λήθαργο και να ταρακουνηθεί, για να έρθει η άνοιξη και να γονιμοποιηθεί ξανά όλη η πλάση. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τις Απόκριες, που σηματοδοτούν σήμερα το τέλος του χειμώνα και γιορτάζονται με έναν διονυσιακό τρόπο, μέσα από τη χαρά και το πανηγύρι.

»Τα Αλώα, που πραγματοποιούνταν στην Ελευσίνα, ή τα μικρά Διονύσια σε διάφορους Δήμους της Αττικής, είχαν σαν σύμβολο τον φαλλό και το αιδοίο, σαν απεικόνιση της γονιμότητας. Μην κοιτάτε που εμείς, μέσω του πουριτανικού μεσαίωνα έχουμε εκπαιδευτεί να τα συνδέουμε με κάτι πονηρό, ξένο, μη καθαρό, εκτός της φύσης μας. Τότε εκπροσωπούσαν αυτό ακριβώς το ξύπνημα της φύσης. Οι Φαλλοφορίες προς τιμήν του Διόνυσου, και η λατρεία του Ποσειδώνα (ο μήνας Ποσειδεών αντιστοιχούσε περίπου στον Δεκέμβριο), αυτό αποδεικνύουν.

»Θα πει κανείς: Μα, γιόρταζαν τον Ποσειδώνα σε μία εποχή του χρόνου που δεν μπορείς ούτε να ταξιδέψεις στη θάλασσα; Ο θεός όμως δεν σχετίζεται μόνο με το νερό, ήταν ο ταραχοποιός, εκείνος που έπρεπε να εξευμενίσουν για να μη γίνονται ακραία καιρικά φαινόμενα ή σεισμοί. Γι’ αυτό και υπήρχαν μέρη λατρείας του μακριά από τη θάλασσα, όπως στους Δελφούς. Ο Διόνυσος ήταν θεός του χειμώνα. Ακόμα και στο μεγαλύτερο ιερό της αρχαιότητας, στους Δελφούς, ενώ δέσποζε ο θεός Απόλλωνας, τους τρεις μήνες του χειμώνα έφευγε και τη θέση του έπαιρνε ο Διόνυσος.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ …ΕΛΑ ΠΑΡΕ ΜΕ ΑΠΟ ΔΩ

Εκδόσεις Key Books

Αγόρασέ το

Public.gr

»Οι ιέρειες, οι μαινάδες, έπαιρναν τα άγρια βουνά κι επιδίδονταν σε αγριότητες, όπως π.χ. να σφάζουν και να σκίζουν με τα χέρια τους ζώα. Βλέπετε, τότε οι θεοί ήταν σκληροί γιατί και η φύση ήταν σκληρή, όπως είναι πάντοτε… Απλά τότε οι άνθρωποι ήταν στο έλεός της, δεν πήγαιναν στο σούπερ μάρκετ για να φάνε. Έπρεπε να συνομιλήσουν έντονα με έναν έντονο θεό που έριχνε χαλάζι και κατέστρεφε τα πάντα, απειλώντας τη ζωή τους.

»Μετά την πολυθεϊστική φάση της ανθρωπότητας, όταν ο χριστιανισμός πήρε τα πάνω του και πια ήρθε η ώρα να οριστεί η ημέρα που θα γιορτάζονταν τα Χριστούγεννα (κοντά εννέα μήνες μετά τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου), η συγκεκριμένη ημέρα επελέγη συνειδητά. 25 Δεκεμβρίου ήταν τα γενέθλια του ήλιου του νικητή, του Sol Invictus των Ρωμαίων. Ήταν η ημέρα που σηματοδοτούσε τη γέννηση του ήλιου που ερχόταν για να μεγαλώσει τη μέρα και να έρθουν ξανά οι καλές εποχές. Για λόγους μάρκεντιγκ καθαρά, λοιπόν, ορίστηκε η 25η Δεκέμβρη (μιας και ιστορικά δεν μπορεί να υπάρχει σαφής ένδειξη για το ποια ήταν η συγκεκριμένη ημέρα της γέννησης). Ήταν σα να έλεγε ο χριστιανισμός: Α, 25 εσείς; 25 κι εμείς… Στο δικό μας μαγαζί να έρθετε, είναι πολύ καλύτερο!»

ΧΩΡΑΕΙ ΟΛΗ Η ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΣΑΝΣΕΡ;

Εκδόσεις Key Books

Αγόρασέ το

Public.gr

Ο Δρ Θεόδωρος Παπακώστας ή αλλιώς Archaeostoryteller ήδη ετοιμάζει το τρίτο του βιβλίο από τις εκδόσεις Key books. Μπείτε εδώ για απολαυστικές μερίδες αρχαίας ιστορίας.