8 ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΘΑ ΗΤΑΝ ΝΑ ΔΕΙΣ

Kινηματογραφικές ταινίες που κατάφεραν να βάλουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το λιθαράκι τους στο να «ανοίξει» μια αργοπορημένη συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία.

Κάποιες έγιναν blockbusters, κάποιες θεωρούνται πλέον κλασικά αριστουργήματα, ενώ υπάρχουν κι αυτές που δεν τους δώσαμε τη δέουσα προσοχή. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όλες οι ταινίες που θα βρείτε παρακάτω έχουν ένα κοινό στοιχείο: μετέφεραν την ψυχική υγεία και τις ψυχικές νόσους στη μεγάλη οθόνη.

Ακόμα κι όταν το βάρος πέφτει στη δραματουργία και η καλλιτεχνική αδεία νικά την επιστημονική ακρίβεια, πολλές κινηματογραφικές ταινίες κατάφεραν να βάλουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο το λιθαράκι τους στο να «ανοίξει» μια αργοπορημένη συζήτηση.

Η λίστα με αυτές τις ταινίες είναι πραγματικά τεράστια (καλό αυτό), οπότε η επιλογή που έχω κάνει είναι με βάση τις προσωπικές μου προτιμήσεις και χωρίς σειρά αξιολόγησης. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν…

1. Οδηγός Αισιοδοξίας (Silver Linings Playbook, 2012)

Έπειτα από οκτώ μήνες στο ψυχιατρείο, ο Πατ (Μπράντλεϊ Κούπερ) επιστρέφει στο σπίτι των γονιών του. Προσπαθεί να προσαρμοστεί στη νέα του ζωή και να έρθει σε επαφή με την πρώην σύζυγό του. Τελικά, προκύπτει η γνωριμία με τη νεαρή, γοητευτική και προβληματική Τίφανι (Τζένιφερ Λώρενς). Ο Στίβεν Σλόσμαν, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είχε πει σε συνέντευξή του: «Yπάρχουν στοιχεία που εξυπηρετούν περισσότερο την ιστορία παρά την επιστημονική ακρίβεια. Ωστόσο, οι δημιουργοί απεικόνισαν ωραία τη μανιοκαταθλιπτική ή διπολική διαταραχή σε κάποιον που είναι αρκετά ευφυής και που έχει μια κάποια –αν και περιορισμένη– επίγνωση για την κατάσταση».

2. Μελαγχολία (Melancholia, 2011)

Η Τζαστίν (Κίρστεν Ντανστ) και ο Μάικλ (Αλεξάντερ Σκάαρσγκαρντ) γιορτάζουν τον γάμο τους με ένα πάρτι στο σπίτι της αδερφής της (Σαρλότ Γκαίνσμπουργκ) και του άντρα της (Κίφερ Σάδερλαντ). Την ίδια ώρα, ο πλανήτης Μελαγχολία βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, σφραγίζοντας την καταδίκη τους. Η Μελαγχολία είναι ένα δράμα επιστημονικής φαντασίας που απεικονίζει με τρόπο εντυπωσιακό το μαύρο σύννεφο της κατάθλιψης. Η ταινία του Λαρς Φον Τρίερ είναι γεμάτη συμβολισμούς, είναι σκοτεινή, περίπλοκη και συναρπαστική, γι’ αυτό και αξίζει τον χρόνο σας. Άλλωστε, και ο ίδιος ο Τρίερ έχει παλέψει για χρόνια με την κατάθλιψη, το άγχος, τον αλκοολισμό. Ίσως η αγαπημένη μου ταινία για την ψυχική υγεία.

3. Mαύρος κύκνος (Black Swan, 2010)

Ένα σκοτεινό ψυχολογικό θρίλερ για το βασανισμένο μυαλό της Νίνα Σάιερς (Νάταλι Πόρτμαν), μιας μπαλαρίνας που λυγίζει κάτω από την πίεση για τελειότητα που της ασκούν η μητέρα της, ο καλλιτεχνικός διευθυντής, η αντίζηλος, ο ίδιος της ο εαυτός. Πίσω από το προσωπείο κάθε φορά κρύβεται ένας αριθμός ψυχικών προβλημάτων: αγχώδης διαταραχή με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, αυτοτραυματισμός, σημάδια διατροφικής διαταραχής, ψυχωσικά ξεσπάσματα. Στο τέλος, όμως, η πτώση είναι αναπόφευκτη, παρά τις προσπάθειές της να κρύψει όσα σκέφτεται, νιώθει και πράττει.

4. The Aviator (2004)

Τέταρτο στη λίστα των ταινιών με θέματα που άπτονται της ψυχικής υγείας είναι το Aviator, ένα ψυχολογικό βιογραφικό δράμα που ακολουθεί τη ζωή του διάσημου μεγιστάνα των επιχειρήσεων, σκηνοθέτη και πιλότου, Χάουαρντ Χιουζ (Λεονάρντο Ντι Κάπριο). Ο Χιουζ που έγινε γνωστός για τις σπατάλες του, τη σχέση του με την Κάθριν Χέπμπορν και την εκκεντρική του συμπεριφορά, έπασχε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD). Σταδιακά η κατάσταση άρχισε να επιδεινώνεται, με αποτέλεσμα να πάρει τον έλεγχο της ζωής του.

5. Ένας υπέροχος άνθρωπος (A Beautiful Mind, 2001)

Η ταινία είναι εμπνευσμένη από την αληθινή ιστορία του Τζων Φορμπς Νας, του αμερικανού μαθηματικού που ασχολήθηκε με τη Θεωρία Παιγνίων και τιμήθηκε το 1994 με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών. Ο Νας έπασχε από παρανοϊκή σχιζοφρένεια και δεν ήταν λίγες οι φορές που τα σημαντικά επιτεύγματά του επισκιάστηκαν από την ψυχική του ασθένεια. Το 2002, η ταινία του Ρον Χάουαρντ έφυγε από τα βραβεία Όσκαρ με τέσσερα αγαλματίδια: Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Β' Γυναικείου Ρόλου.

6. Καλύτερα δεν γίνεται (As Good as It Gets, 1997)

Άλλη μια ταινία με επίκεντρο την ψυχαναγκαστική διαταραχή, αλλά αυτή τη φορά δοσμένη με μια πιο κωμική ματιά. Ο Τζακ Νίκολσον υποδύεται τον συγγραφέα Μέλβιν Ουντάλ, που πάσχει από OCD, απεχθάνεται (σχεδόν) τους πάντες και τελικά καταφέρνει να αναπτύξει μια σχέση με τη μοναδική σερβιτόρα που δέχεται να τον εξυπηρετήσει, την Κάρολ (Έλεν Χαντ). Η ερμηνεία του Νίκολσον είναι –για άλλη μια φορά– εξαιρετική, ακόμα κι αν η ταινία δεν αποκαλύπτει το βάθος του άγχους και της δυσφορίας που βιώνει ένας άνθρωπος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

7. Το κορίτσι που άφησα πίσω (Girl, Interrupted, 1999)

Δράμα με πρωταγωνίστριες τη Γουινόνα Ράιντερ και την Αντζελίνα Τζολί, που βασίζεται στα ομώνυμα απομνημονεύματα της συγγραφέως Σουζάνα Κέισεν, η οποία εισήχθη οικειοθελώς σε ψυχιατρείο μετά από απόπειρα αυτοκτονίας τη δεκαετία του ‘60. Η Ράιντερ υποδύεται την Σουζάνα που διαγιγνώσκεται με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, ενώ η Τζολί μέσα από τον ρόλο της, αποτυπώνει μια σειρά από προβλήματα ψυχικής φύσης.

8. Στη φωλιά του κούκου (One Flew Over the Cuckoo's Nest, 1975)

Τελευταία στη λίστα μου με ταινίες για την ψυχική υγεία είναι μία από τις ελάχιστες κινηματογραφικές παραγωγές στην ιστορία των βραβείων Όσκαρ που έχουν κερδίσει τα πέντε σημαντικότερα αγαλματίδια: Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Καλύτερου ηθοποιού, Καλύτερης ηθοποιου και Σεναρίου. Το διάσημο δράμα του Μίλος Φόρμαν διαδραματίζεται σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον ως αμετανόητο (;) εγκληματία που μεταφέρεται εκεί για εκτίμηση της κατάστασής του και τη Λουίζ Φλέτσερ ως τη σκληρή, άκαρδη και ραδιούργα νοσοκόμα. Μια ταινία-μελέτη του τι συμβαίνει μέσα σε μία ψυχιατρική δομή.