6 ΝΕΑ ΚΤΙΡΙΑ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Ποιο από τα έξι κτίρια θα κατακτήσει το Stirling Prize, το κορυφαίο βραβείο αρχιτεκτονικής της Μεγάλης Βρετανίας; Τέσσερα έργα εντός Λονδίνου και δύο στην περιφέρεια, στο Σέφιλντ και στο Ντόρσετ, «κονταροχτυπιούνται»!

«Αυτά τα έξι έργα καταδεικνύουν την ευρηματικότητα και την ποικιλομορφία της αρχιτεκτονικής σήμερα. Πρόκειται για αρχιτεκτονική με σκοπό, αλλά ταυτόχρονα ανεπιτήδευτη, που φέρνει χαρά στη ζωή των ανθρώπων και ενισχύει τον κοινωνικό ιστό», σημειώνει ο Muyiwa Oki, πρόεδρος του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων (RIBA), για τα έξι έργα που διεκδικούν το αρχιτεκτονικό βραβείο Stirling για το 2024.

Το Ινστιτούτο βραβεύει κάθε χρόνο το σημαντικότερο νέο κτίριο που κατασκευάστηκε στη χώρα εντός του τελευταίου 12μηνου. Ανάμεσα στα φετινά υποψήφια project βρίσκουμε την ανάπλαση της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, την ανακατασκευή του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού King’s Cross, ένα συγκρότημα εργατικών κατοικιών, αλλά και την Elizabeth Line, τη νέα γραμμή μετρό του Λονδίνου.

«Είτε ανεβάζοντας τον πήχη για την κοινωνική στέγαση, αναβαθμίζοντας τις αστικές συγκοινωνίες, είτε επαναχρησιμοποιώντας ερειπωμένα κτίρια για τη δημιουργία αστικών και αγροτικών τάσεων με γνώμονα την πολιτιστική κληρονομιά, κάθε σχέδιο προσαρμόζει προσεκτικά στοιχεία του υπάρχοντος δομημένου μας περιβάλλοντος», συμπληρώνει ο Muyiwa Oki.

Το βραβείο απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1996, ενώ το 2023 το απέσπασε το αρχιτεκτονικό γραφείο Mae, για την κατασκευή του ημερήσιου κέντρου φροντίδας The John Morden Centre, εντός της κοινότητας συνταξιούχων Morden College, στο Λονδίνο. Για το 2024, η απονομή θα γίνει στις 16 Οκτωβρίου, στο Λονδίνο.

Τα έξι project που διεκδικούν το αρχιτεκτονικό βραβείο Stirling 2024

– Chowdhury Walk

Το Chowdhury Walk του Al-Jawad Pike αποτελεί μια φρέσκια πρόταση για τις εργατικές κατοικίες.

Το κτίριο κατασκευάστηκε με φυσικά υλικά στο Χάκνεϋ, στα ανατολικά του Λονδίνου, σε ένα υποβαθμισμένο οικόπεδο που πριν χρησιμοποιούσαν ως γκαράζ και αυτοσχέδιο ανοιχτό πάρκινγκ αυτοκινήτων.

Οι 11 χαμηλές –διώροφες– κατοικίες διαθέτουν εσωτερικό κήπο και αυλή, προάγοντας το αίσθημα της κοινότητας, ενώ η είσοδός τους βλέπει σε μικρό δρόμο, ο οποίος διαμορφώθηκε μόνο για πεζούς και ποδηλάτες.

– King’s Cross Masterplan

Ο επανασχεδιασμός του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού King’s Cross στο Λονδίνο –ένα έργο συνολικού κόστους 500 και πλέον εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο χρειάστηκε σχεδόν μια 20ετία για να ολοκληρωθεί– έφτασε πλέον στην παράδοση του.

People enjoying late summer sun on Bagley Walk in King's Cross © John Sturrock

Η συνεργασία των γραφείων Allies & Morrison και Porphyrios Associates (του Έλληνα αρχιτέκτονα Δημήτρη Πορφύριου) απέδωσε, έχοντας πάντα κατά νου να δημιουργηθεί ένα έργο για «μια πόλη ανθρώπινη, προσφέροντας χαρακτήρα, ποικιλία, επιλογές και την αίσθηση του ανήκειν σε όλους τους χρήστες».

Σχεδόν 700.000 τετραγωνικά μέτρα καλύπτει το γιγαντιαίο έργο που αναμόρφωσε τον ιστορικό σταθμό, έναν από τους πλέον πολυσύχναστους στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και τη γειτονιά του, στα σύνορα του κεντρικού Λονδίνου με τον δήμο του Κάμντεν.

Πλατφόρμες αναδιαμορφώθηκαν, κατασκευάστηκε ένας γυάλινος θόλος που καλύπτει την αίθουσα εισιτηρίων, όπως και μια γυάλινη πεζογέφυρα.

– National Portrait Gallery

Τα αρχιτεκτονικά γραφεία Jamie Forbert Architects και Purcell πήραν στα χέρια τους το ιστορικό, προστατευόμενο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης στην Πλατεία Τραφάλγκαρ με το αίτημα να το εκσυγχρονίσουν και να φέρουν τους επισκέπτες πιο κοντά στα εκθέματα και τις δράσεις.

Μελετώντας τις εικόνες, θα λέγαμε πως τα κατάφεραν. Οι αρχιτέκτονες δημιούργησαν μια νέα είσοδο για το κοινό –που αγκαλιάζει πλέον την όλο ζωή γειτονιά της βόρειας πλευράς της–, ένα νέο εκπαιδευτικό κέντρο, ενώ μεταμόρφωσαν και πρώην χώρους γραφείων σε ελεύθερο χώρο για το κοινό.

– The Elizabeth Line

Φέτος ολοκληρώθηκε ένα ακόμη έργο που περίμεναν για πολύ καιρό οι εργαζόμενοι που μετακινούνται καθημερινά στο κέντρο του Λονδίνου από τα δυτικά προάστια προάστια και το Reading, αλλά και απο το Abbey Wood στα ανατολικά, όπως και οι επισκέπτες από το αεροδρόμιο Heathrow: είναι η γραμμή του μετρό Eliζabeth Line.

Τα αρχιτεκτονικά γραφεία Grimshaw, Meynard, Equation και Atkins Realis συνέπραξαν με στόχο να δημιουργήσουν στους χρήστες της γραμμής την αίσθηση του οικείου και να ενισχύσουν το αίσθημα της άνεσης, της ασφάλειας και της ευκολίας στην μετακίνηση.

Δημιουργήθηκαν 62 νέα μίλια γραμμών, κατασκευάστηκαν δέκα νέοι σταθμοί και ανακαινίστηκαν άλλοι 31, ενώ υπολογίζεται πως η γραμμή θα εξυπηρετεί 200 εκατομμύρια άτομα τον χρόνο.

– Park Hill Phase 2

Ένα ιστορικό κτίριο-σύμβολο της πόλης του Σέφιλντ, που κοσμεί το κέντρο του, το Park Hill, ανακατασκευάστηκε πλήρως και προσφέρει πλέον 195 διαμερίσματα και 2.000 τ.μ. για εμπορικά καταστήματα.

Ο αρχιτέκτονας Mikhail Riches ανέλαβε να αναπλάσει ένα κτίριο που είχε χτιστεί την δεκαετία του 1950 ως συγκρότημα εργατικών κατοικιών και έφερε εις πέρας ένα υποδειγματικό project: ο χαρακτήρας, η δομή και οι προσόψεις του ιστορικού κτιρίου διατηρήθηκαν –με την αρωγή ειδικών σε ιστορικά μνημεία– και δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο, βιώσιμο και ενεργειακά αποδοτικό συγκρότημα, με νέες φυτεύσεις γύρω του.

– Wraxall Yard

Το δεύτερο υποψήφιο έργο που βρίσκεται εκτός Λονδίνου, είναι το Wraxall Yard: το γραφείο Clementine Blakemore Architects μετέτρεψε μια εγκαταλελειμμένη κτηνοτροφική φάρμα στο Ντόρσετ, στα νοτιοδυτικά της Αγγλίας, σε ένα σύμπλεγμα κτιρίων και ανοικτών χώρων καθολικά προσβάσιμο από άτομα με αναπηρίες.

Στους χώρους της πρώην φάρμας στεγάζονται τώρα ενοικιαζόμενες κατοικίες και μια μικρή εκπαιδευτική δομή, ενώ οι δημόσιοι χώροι που δημιουργήθηκαν για το κοινό αποτελούνται από κήπους με πλούσια βλάστηση.

Οι αρχιτέκτονες συμβουλεύτηκαν το εξειδικευμένο Centre for Accessible Environments, προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι απολύτως συμπεριληπτικό για άτομα με αναπηρίες.