4 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΜΣΤ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΣ
Οι τέσσερις πρώτες εκθέσεις του κύκλου «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» φέρνουν στο ΕΜΣΤ έργα με διαφορετικές τεχνοτροπίες, από διαφορετικές γενιές και χώρες, αλλά με ένα κοινό: τη θηλυκή ματιά, που συχνά έχει αδικηθεί από τις πατριαρχικές δομές της κοινωνίας.
«Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» Ο καλύτερος τρόπος να απαντήσει κανείς στο ερώτημα που θέτει αυτός ο κύκλος εκθέσεων στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) είναι με μια σειρά άλλων ερωτήσεων: Τι θα συνέβαινε αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά, αν βασιζόταν στην ενσυναίσθηση, τη φροντίδα, την κατανόηση, και όχι στον ανταγωνισμό, την βία και τη διαρκή αναζήτηση της ισχύος; Άραγε, θα ήταν καλύτερος ο κόσμος μας;
Μήπως κάτι τέτοιο θα σήμαινε το τέλος των πολιτικών και ένοπλων συγκρούσεων και αδιεξόδων; Θα ήταν σε καλύτερη μοίρα τα ανθρώπινα δικαιώματα; Οι οικονομικές πολιτικές θα ήταν κοινωνικά πιο δίκαιες και με ευαισθησία για το περιβάλλον και τους μη ανθρώπινους συντρόφους μας; Θα υπήρχαν περισσότερες συζητήσεις και συμβιβασμοί; Ή μήπως θα γινόμασταν μάρτυρες των ίδιων ανθρώπινων ελαττωμάτων, της διαφθοράς και των καταχρήσεων εξουσίας στις οποίες επιδίδονται όσοι κατέχουν κρίσιμες θέσεις λήψης αποφάσεων;
Μπορεί κάποια από αυτά τα ερωτήματα να ακούγονται –και να είναι– ρητορικά, όμως η πραγματικότητα που ενέπνευσε τον συγκεκριμένο κύκλο εκθέσεων είναι υπαρκτή.
«Ειδικά σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου δεν υπήρξε ποτέ ένα οργανωμένο φεμινιστικό κίνημα στις εικαστικές τέχνες και οι γυναίκες καλλιτέχνιδες περιθωριοποιούνταν συστηματικά για δεκαετίες, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία αποτελεί μια σημαντική δήλωση και, ταυτόχρονα, αποκατάσταση μιας μεγάλης ανισότητας», σημειώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, που εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο εγχείρημα. «Σε μια εποχή που γινόμαστε μάρτυρες αναζωπύρωσης των επιθέσεων κατά των δικαιωμάτων των γυναικών (όπως π.χ. η ανατροπή της απόφασης ορόσημο του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Roe vs. Wade, το 1973) το ζήτημα της γυναικείας ενδυνάμωσης και της έμφυλης ισότητας, σε όλους τους τομείς, είναι πιο επείγον από ποτέ άλλοτε».
Ο κύκλος «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» (εμπνευσμένος από την περφόρμανς «What if Women Ruled the World?», της Yael Bartana, το 2017) είναι αφιερωμένος αποκλειστικά στο καλλιτεχνικό έργο γυναικών ή καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, θα διαρκέσει μέχρι το φθινόπωρο του 2024 και είναι δομημένος σε τρία μέρη. Η αρχή έγινε με μία ομαδική και τρεις ατομικές εκθέσεις (από τις δεκατέσσερεις που θα παρουσιαστούν συνολικά), που απλώνονται σε διάφορα επίπεδα του ΕΜΣΤ, αναδεικνύοντας και τις δυνατότητες αυτού του εμβληματικού κτιρίου.
Έκθεση #1: ΓΥΝΑΙΚΕΣ, μαζί
Ένας ολόκληρος όροφος του ΕΜΣΤ γεμίζει με αυτή την ομαδική έκθεση έργων από τη συλλογή του μουσείου – στην οποία περιλαμβάνονται για πρώτη φορά έργα από τη Δωρεά της Συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου. Την επιμέλεια υπογράφουν η Κατερίνα Γρέγου και η Ελένη Κούκου, και περιλαμβάνει συνολικά 49 έργα από 25 καλλιτέχνιδες, δέκα εκ των οποίων είναι Ελληνίδες.
Η συλλογιστική της έκθεσης είναι ξεκάθαρη: θέλει να ξαναγραφτεί η ιστορία της ελληνικής τέχνης, ώστε να αναδειχτούν έμφυλες όψεις της που έχουν μείνει στη σκιά, καθώς οι γυναίκες δημιουργοί υποεκπροσωπούνται στα μουσεία –παγκοσμίως– ακόμη και σήμερα (κάτι που αντανακλάται άλλωστε και στο λεγόμενο «χρηματιστήριο της τέχνης»).
Το στήσιμο της έκθεσης «ΓΥΝΑΙΚΕΣ, μαζί» έχει καταφέρει να δημιουργήσει ατμόσφαιρες, στις οποίες η διαφορετικότητα κάθε έργου συνομιλεί με των γύρω του, καλώντας τον θεατή να ανακαλύψει τα νοήματα αλλά και να προβάλλει τα δικά του. Όπως επισημαίνεται «παρότι δεν υπάρχει ενιαία θεματολογία, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν περιοριστικό στο πλαίσιο της έκθεσης της συλλογής ενός μουσείου, υπάρχουν ωστόσο πολλά κοινά σημεία αναφοράς και διαλόγου, και, επίσης, εννοιολογικές και αισθητικές συγγένειες μεταξύ των έργων».
Ένα ιδιαίτερο σημείο της έκθεσης είναι το χρονολόγιο της πορείας του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα από το 1979 μέχρι και σήμερα, που συγκροτήθηκε κατόπιν προσκλήσεως του ΕΜΣΤ από την ομάδα This is not a feminist project (Βάσια Ντούλια & Μάρη Σπανουδάκη).
Έκθεση #2: Χρόνος στα χέρια μου
Για όποιον δεν γνωρίζει τη Λήδα Παπακωνσταντίνου και το έργο της, αυτή η αναδρομική έκθεση –σε επιμέλεια της Τίνας Πανδή– είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Ιδίως οι περφόρμανς της ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, που την καθιστούν πρωτοπόρο. Στον προθάλαμο του επιπέδου -1 στο ΕΜΣΤ, έξω από την έκθεση, ένα τρισδιάστατο χρονολόγιο της ζωής της 79χρονης σήμερα δημιουργού αναπτύσσεται στους τοίχους, με νήματα, καρφιά και χειρόγραφες σημειώσεις (όπως εξήγησε η ίδια, είχε κάνει κάτι ανάλογο στο παρελθόν, ενώ αυτή τη φορά χρειάστηκε βοήθεια για να το υλοποιήσει, λόγω αρθριτικών).
Από τις πρώτες της περφόρμανς στα χρόνια των σπουδών της στην Αγγλία, η Λήδα Παπακωνσταντίνου διερευνούσε ζητήματα έμφυλης ταυτότητας και σεξουαλικότητας. Στην έκθεση στο ΕΜΣΤ παρουσιάζονται θα έλεγε κανείς τα χνάρια τους αντί μιας πιθανής αναβίωσης, με ντοκουμέντα που δίνουν μια αντιπροσωπευτική αίσθηση.
Η έκθεση συγκεντρώνει για πρώτη φορά στο ΕΜΣΤ έναν μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων, ζωγραφικών, γλυπτικών, και οπτικοακουστικών έργων της Λήδας Παπακωνσταντίνου, καθώς και σπάνιων και ανέκδοτων φωτογραφικών και κειμενικών αρχειακών τεκμηρίων/ιχνών των περφόρμανς.
Μην παραλείψετε να συμπληρώσετε την αίτηση έκδοσης ταυτότητας/πολιτογράφησης ως ATHOSIAn, που δίνει στον καθένα τη δυνατότητα να συνεισφέρει εκθέματα στο ομώνυμο Μουσείο, δικής της έμπνευσης. Όπως θα διαβάσετε στο σχετικό μανιφέστο, η ATHOSIAn είναι «ένας τόπος που δομείται στην ηθική της μη βίας. Ένας αρχειακός χώρος με όλα αυτά τα οποία πλέον οι άνθρωποι αποστερούνται, π.χ. σπίτι, κήπος, παιδί, τραγούδι, δέντρο, νερό, όνομα, οικογένεια, εργασία, ανάσα, μύθος, τάφος, θεός, σεξ, όνειρα…»
Μέχρι τις 21.04.2024.
Έκθεση #3: Η αναζήτηση της ευτυχίας για όσους περισσότερους γίνεται
Η έκθεση αυτή περιλαμβάνει έργα από όλες σχεδόν τις ενότητες της δουλειάς της Χρύσας Ρωμανού (1931-2006), μιας από τις σημαντικότερες Ελληνίδες καλλιτέχνιδες που αναδύθηκαν τη δεκαετία του 1960.
Ο τίτλος «Η αναζήτηση της ευτυχίας για όσους περισσότερους γίνεται» προέρχεται από κείμενο του σημαντικού Γάλλου θεωρητικού Pierre Restany σε κατάλογο της Χρύσας και αναδεικνύει τόσο τη συναισθηματική όσο και την πολιτική διάσταση του έργου της Χρύσας Ρωμανού, η οποία υπήρξε σύζυγος ενός άλλου σπουδαίου καλλιτέχνη και καθηγητή της ΑΣΚΤ, του Νίκου Κεσσανλή.
Η περιήγηση στο έργο της ξεκινά με τα ζωγραφικά έργα της περιόδου που έφυγε για το Παρίσι, στις αρχές της δεκαετίας του ’60, και συνεχίζει με κολάζ, μεγάλες γλυπτικές εγκαταστάσεις Meccano (από το ομώνυμο παιχνίδι κατασκευών που απευθυνόταν στερεοτυπικά στα αγόρια) και μεταξοτυπίες, για να καταλήξει στα ωριμότερα έργα της σε πλεξιγκλάς. Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν η Ελένη Κούκου και ο Δημήτρης Τσουμπλέκας, με τον επίλογο να γράφεται στο βίντεο «ΑΜΟΥΡ», μια αλυσιδωτή οπτικοακουστική αφήγηση που μας ανοίγει ένα παράθυρο στη ζωή της Χρύσας Ρωμανού.
Μέχρι τις 27.10.2024.
Έκθεση #4: D POSSESSIONS
Η πρώτη ατομική έκθεση της Δανάης Ανεσιάδου στην Ελλάδα μας βάζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο στο σύμπαν της δημιουργού, που έχει γεννηθεί στη Γερμανία από γονείς ελληνικής καταγωγής και είναι εγκατεστημένη στις Βρυξέλλες από νεαρή ηλικία. Στα εκθέματα της έκθεσης στο ΕΜΣΤ περιλαμβάνονται έπιπλα και αντικείμενα από τη ζωή της, με πολλά από τα τελευταία να έχουν παγιδευτεί στα «οργονικά γλυπτά» της.
Χρησιμοποιώντας καλούπια σκηνικών εξαρτημάτων από κινηματογραφικές ταινίες, η δημιουργός χύτευσε σε εποξική ρητίνη μικροπράγματα της καθημερινότητας –από φάρμακα και βιντεοκασέτες μέχρι κοσμήματα και ένα ξύλινο ανοιχτήρι σε σχήμα φαλλού– προσθέτοντας όπως λέει μεταλλικά ρινίσματα, κρυστάλλους κουάρτζ και «τυφλή πίστη». Έτσι, μετέτρεψε ό,τι τη βάραινε σε αντικείμενα μετατροπής ενέργειας, τους οργονίτες, που θεωρείται ότι προσελκύουν την οργόνη (ζωτική ενέργεια), η οποία απορροφά την αρνητική ενέργεια και τη μετατρέπει σε θετική.
Τα διαφορετικά στοιχεία που συγκροτούν αυτή την καλειδοσκοπική έκθεση, σε επιμέλεια της Ιόλης Τζανετάκη, «δημιουργούν ένα καθηλωτικό και σαγηνευτικό περιβάλλον, το οποίο συγχρόνως προκαλεί μια αλλόκοτη, σουρεαλιστική και δυσοίωνη αίσθηση». Πώς αλλιώς, όταν βαδίζεις –μεταξύ άλλων– ανάμεσα σε δυο πανύψηλες κατάμαυρες γκιλοτίνες;
Μέχρι τις 27.10.2024.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
