10 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΖΩΓΡΑΦΟ ΚΑΙ ΓΛΥΠΤΗ ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΜΠΟΤΕΡΟ
Ο Φερνάντο Μποτέρο, «ο πιο Κολομβιανός από τους Κολομβιανούς καλλιτέχνες» όπως έλεγε ο ίδιος, κατάφερε με το άμεσα αναγνωρίσιμο προσωπικό του στυλ να γίνει παγκόσμια γνωστός, καλλιεργώντας και μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα χάρη στη σύντροφό του, Σοφία Βάρη.
«Πέθανε ο Φερνάντο Μποτέρο, ο ζωγράφος των παραδόσεων και των ελαττωμάτων μας, ο ζωγράφος των αρετών μας. Ο ζωγράφος της βίας και της ειρήνης μας. Του περιστεριού που απορρίφθηκε χίλιες φορές και χίλιες φορές τοποθετήθηκε στον θρόνο του». Με αυτά τα λόγια o Πρόεδρος της Κολομβίας Γκουστάβο Πέτρο ανακοίνωσε στο Twitter τον θάνατο του Φερνάντο Μποτέρο, σε ηλικία 91 ετών.
Ο φημισμένος Κολομβιανός ζωγράφος και γλύπτης είχε γεννηθεί στις 19 Απριλίου του 1932 στο Μεντεγίν και έγινε διάσημος για τις πληθωρικές φιγούρες του και την έντονη χρωματική του παλέτα, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό –παγκοσμίως αναγνωρίσιμο– στυλ του, που έγινε γνωστό ως «Μποτερισμός».
Με καυστικό χιούμορ και σχεδόν καρτουνίστικο ύφος, ο Μποτέρο δημιούργησε έργα με ποικίλες θεματικές, από αναπαραστάσεις της καθημερινής ζωής μέχρι παρωδίες διάσημων έργων τέχνης, αλλά και πίνακες που άγγιζαν σοβαρά κοινωνικά ζητήματα και ασκούσαν δριμεία κριτική στην πολιτική σκηνή της χώρας του και την κατάχρηση εξουσίας.
Ως προς τις εμβληματικές ανθρώπινες μορφές του, με τις παραφουσκωμένες καμπύλες και τις στρογγυλεμένες πλευρές που χάριζαν πλαστικότητα και μια μεγαλειώδη αίσθηση στα έργα του, ο Μποτέρο υποστήριζε ότι στόχος του δεν ήταν να απεικονίσει το σωματικό βάρος, αλλά να προβάλλει τον όγκο, υπερτονίζοντας το φυσικό σχήμα του ανθρώπινου σώματος, με τις καμπύλες και τον αισθησιασμό του.
«Δεν ζωγραφίζω χοντρές γυναίκες», είχε πει στην Ισπανική εφημερίδα El Mundo. «Κανείς δεν με πιστεύει αλλά είναι αλήθεια. Αυτό που ζωγραφίζω είναι όγκος. Όταν ζωγραφίζω νεκρή φύση, πάλι ζωγραφίζω τον όγκο, αν ζωγραφίσω ένα ζώο είναι ογκομετρικό, ένα τοπίο επίσης». Με μοναδική μαεστρία μεταμόρφωνε τα μοντέλα του και τα προσάρμοζε στο ιδιαίτερο ύφος του καθώς τα ζωγράφιζε, δίχως να χρησιμοποιεί εικόνες αναφοράς.
1. Ο Μποτέρο είχε γραφτεί σε σχολή για να γίνει ταυρομάχος
O πατέρας του πέθανε από έμφραγμα όταν ο Φερνάντο Μποτέρο ήταν 4 ετών. Έκτοτε, σημαντικό ρόλο στη ζωή του έπαιξε ο θείος του, ο οποίος τον έγραψε στα 12 σε μια σχολή για να εκπαιδευτεί ως ταυρομάχος. Έμεινε στην σχολή για 2 χρόνια, μέχρι ο ίδιος αλλά και ο θείος του να συνειδητοποιήσουν ότι πιο πολύ απολάμβανε να ζωγραφίζει τους ταύρους παρά να τους μάχεται.
2. Έχασε τα χρήματα από το πρώτο έργο που πούλησε
Τα πρώτα έργα του Φερνάντο Μποτέρο ήταν ακουαρέλες με ταύρους και ταυρομάχους, που έφτιαξε κατά την διάρκεια της παραμονής του στη σχολή και τα έδωσε σε έναν πωλητή εισιτηρίων για ταυρομαχίες να τα διαθέσει στο μαγαζί του. Μερικές μέρες αργότερα πωλήθηκε ένα από τα έργα του, για το οποίο πήρε 2 πέσος. Ενθουσιασμένος ο Μποτέρο έτρεξε σπίτι να το πει στον αδερφό του, αλλά στον δρόμο έχασε τα χρήματα!
3. Ο Μποτέρο αποβλήθηκε από το σχολείο εξαιτίας ενός άρθρου του για τον Κυβισμό
Στα 16 του χρόνια αποβλήθηκε από το καθολικό σχολείο στο οποίο πήγαινε λόγω ενός κειμένου που έγραψε σχετικά με τον Πικάσο και τον Κυβισμό στην τοπική εφημερίδα «El Colombiano», όπου εργαζόταν ως εικονογράφος. Στο άρθρο του είχε γράψει ότι η καταστροφή των μορφών στον Κυβισμό αντικατόπτριζε την καταστροφή της ατομικότητας στην σύγχρονη κοινωνία. Μια τέτοια άποψη δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από ένα συντηρητικό σχολείο, με αποτέλεσμα ο διευθυντής να τον αποβάλει, δηλώνοντας: «Δεν μπορούμε να δεχτούμε σάπια μήλα στο σχολείο, αυτό θα προκαλέσει ζημιά στους υπόλοιπους μαθητές».
4. Ο Μποτερισμός ξεκίνησε από ένα μαντολίνο
Ο Μποτέρο άρχισε να πειραματίζεται με τις καμπύλες και τον όγκο το 1956, όταν ζωγράφισε ένα μαντολίνο με πολύ μικρή την τρύπα του ήχου, με αποτέλεσμα το μουσικό όργανο να πάρει υπερβολικές διαστάσεις. Ο καλλιτέχνης ενθουσιάστηκε από το αποτέλεσμα και έτσι ξεκίνησε το ενδιαφέρον του για την απεικόνιση των υπερμεγεθών μορφών. Μέχρι να μετακομίσει στην Νέα Υόρκη, το 1960, είχε αναπτύξει το χαρακτηριστικό του στυλ, τις παχύσαρκες στρογγυλεμένες φιγούρες του, το σήμα κατατεθέν του.
5. Τα ζωγραφικά του έργα
Οι φιγούρες του αμφισβήτησαν την παραδοσιακή ιδέα της ομορφιάς και μάγεψαν το κοινό με την ευαισθησία και τη γοητεία τους. Τα πορτρέτα του, τα τοπία, απεικόνιζαν την καθημερινή ζωή της λατινοαμερικανικής μεσαίας τάξης, εστιάζοντας στην ανθρώπινη μορφή, εμπλουτισμένη με στοιχεία υπερβολής, μακριά από μια ρεαλιστική απεικόνιση. Το ιδιαίτερο στυλ του και η «αγάπη σε κάθε πινελιά», όπως δήλωνε ο ίδιος, του χάρισαν εξαιρετικές κριτικές στην Νέα Υόρκη, ενώ απέκτησε διεθνή αναγνώριση όταν κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Salón de Artistas Colombianos, το 1958. Το 1961, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) της Νέας Υόρκης συμπεριέλαβε στην συλλογή του το διάσημο έργο του «Η Μόνα Λίζα σε ηλικια 12 ετών», που απεικονίζει την Μόνα Λίζα παιδί, με το χαρακτηριστικό καμπυλωτό του στυλ.
Παρόλο που τα έργα του έχουν μια αίσθηση τρυφερότητας και χιούμορ, οι θεματικές του πολλές φορές άγγιζαν απροκάλυπτα σοβαρά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Κατά τη δεκαετία του 1990, ο Μποτέρο παράγει μια σειρά έργων για τη βία των Κολομβιανών καρτέλ ναρκωτικών καθώς και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Αμερικανικό στρατό στο Ιράκ. Στην «Σφαγή στον Καθρεδικό», έργο του του 2002, απεικονίζει τα ακρωτηριασμένα πτώματα αθώων από τον βομβαρδισμό μιας εκκλησίας που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 120 ανθρώπων, μεταξύ των οποίων ήταν 40 παιδιά. Οι φαινομενικά επιπόλαιες και ελαφρά χιουμοριστικές απεικονίσεις μιας παραφουσκωμένης κοινωνίας, άψογα εκτελεσμένες με αμβλύ πινέλο, σχολιάζουν το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής του, κάνοντας καυστική κριτική σε κοινωνικά ζητήματα της εξουσίας και των κοινωνικών ανισοτήτων.
6. Τα γλυπτά του Φερνάντο Μποτέρο
Αφού απέκτησε ένα διεθνές κοινό, το 1973 μετακόμισε στο Παρίσι όπου και άρχισε να δημιουργεί τα γλυπτά του, μεταφέροντας τις φουσκωμένες, στρουμπουλές φιγούρες του στις τρεις διαστάσεις. Ο ίδιος είχε πει κάποτε: «Ήθελα πάντα να γίνω γλύπτης αλλά για να το καταφέρω αυτό έπρεπε να σταματήσω να ζωγραφίζω». Τα υπερμεγέθη του γλυπτά, στην πλειοψηφία τους από μπρούντζο, απέδιδαν ζωγραφικά του έργα, ώστε να μπορεί ο κόσμος να τα απολαμβάνει και σε εξωτερικούς χώρους. Είχε δωρήσει πολλά από τα γλυπτά του στην γενέτειρα το,υ το Μεντεγίν, καθώς και πολλά μεγάλα έργα στην Νέα Υόρκη, το Παρίσι, την Ιερουσαλήμ κ.ά.
7. Τρομοκρατική οργάνωση τοποθέτησε βόμβα σε ένα από τα γλυπτά του στο Μεντεγίν
Το 1995, η αριστερή αντάρτικη ομάδα FARC (Επαναστατική Ένοπλη Δύναμη της Κολομβίας) τοποθέτησε μία βόμβα κάτω από το γλυπτό του Μποτέρο «Pajaro» (Πουλί) το οποίο είχε δωρίσει στην πόλη του Μεντεγίν. Περίπου 30 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 200 τραυματίστηκαν, ενώ η τρομοκρατική οργάνωση που ανέλαβε την ευθύνη ισχυρίστηκε ότι ήταν εκδίκηση εναντίον του γιου του Μποτέρο, Φερνάντο Μποτέρο Ζέα, ο οποίος ήταν τότε υπουργός Άμυνας της Κολομβίας και είχε αρνηθεί να ξεκινήσει πολιτικές διαπραγματεύσεις με την ομάδα. Ο γιος του Μποτέρο έφτασε στο Μεντεγίν από την Μπογκοτά ώστε να επιβλέψει τις έρευνες, ενώ ο Φερνάντο Μποτερό σε μια συμβολική πράξη ειρήνης, δώρισε στο Μεντεγίν το γλυπτό «La Paloma de la Paz» (το περιστέρι της Ειρήνης), το οποίο έχει τοποθετηθεί δίπλα στα απομεινάρια του προηγούμενου έργου.
8. Ο Φερνάντο Μποτέρο ήταν ο πιο Κολομβιανός από τους Κολομβιανούς καλλιτέχνες
Το πάθος του για την πατρίδα του ήταν τόσο μεγάλο, που αυτοαποκαλούνταν «ο πιο Κολομβιανός από τους Κολομβιανούς καλλιτέχνες». Στην γενέτειρά του υπάρχουν δρόμοι και πλατείες με το όνομα του, ενώ τα έργα του βρίσκονται στα μεγαλύτερα μουσεία της Λατινικής Αμερικής.
9. Ήταν συλλέκτης έργων τέχνης
O Μποτέρο εκτός από δημιουργός ήταν και συλλέκτης, έχοντας στην κατοχή του έναν μεγάλο αριθμό έργων τέχνης κορυφαίων Ευρωπαίων ζωγράφων του 19ου και 20ού αιώνα. Μεταξύ 1990 και 2000, ο Μποτέρο δώρισε πάνω από 300 έργα, μεταξύ των οποίων και κάποια δικά του στο Museo De Antioquia στο Μεντεγίν, καθώς και στο Banco de la República στην Μπογκοτά. Αυτή η συλλογή έργων έγινε η βάση για την δημιουργία του Μουσείου Μποτέρο στην Μπογκοτά, όπου βρίσκεται μια από τις σημαντικότερες συλλογές τέχνης παγκοσμίως.
10. Σύντροφός του ήταν η Ελληνίδα γλύπτρια Σοφία Βάρη
Σύντροφος του Φερνάντο Μποτέρο ήταν η διεθνώς αναγνωρισμένη Ελληνίδα γλύπτρια Σοφία Βάρη, η οποία έφυγε κι εκείνη από την ζωή το 2023, σε ηλικία 83 ετών. Το πραγματικό της όνομά ήταν Σοφία Κανελλοπούλου, ενώ απέκτησε το καλλιτεχνικό της όνομα από την οικογενειακή της έπαυλη στην Βάρη στην οποία υπογράφηκε η ιστορική Συμφωνία της Βάρκιζας. Τα εντυπωσιακά της γλυπτά είναι μεγάλων διαστάσεων από μπρούντζο και μάρμαρο και βρίσκονται στο Παρίσι, την Φλωρεντία, την Μαδρίτη, το Σάο Πάολο, το Καράκας και σε πολλές άλλες μεγάλες πόλεις παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, ένα από τα χαρακτηριστικά της έργα, ο «Θησέας», βρίσκεται στην πλατεία Κοτζιά.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
