10 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΟΥ ΑΞΙΖΟΥΝ ΒΡΑΒΕΙΟ

Από το όμορφο μέχρι το παράδοξο ή ακόμα κι εκείνο που σου κόβει την ανάσα, οι φωτογραφίες που ξεχώρισαν στον διαγωνισμό Big Picture 2023 αναδεικνύουν πλάσματα, τοπία και στιγμές από τη ζωή του πλανήτη που κρύβουν συναρπαστικές ιστορίες.

Οι διαγωνισμοί φωτογραφίας πάντα μου κινούν το ενδιαφέρον. Οι λήψεις που ξεχωρίζουν –από τα πιο ρεαλιστικά φωτορεπορτάζ μέχρι τις πιο αστείες στιγμές της καθημερινότητας– δεν έχουν μόνο αισθητικές ποιότητες αλλά συχνά φέρνουν στο φως ενδιαφέρουσες ιστορίες.

Για δέκατη συνεχή χρονιά, ο φωτογραφικός διαγωνισμός Big Picture, που διοργανώνεται από την California Academy of Sciences, ανέδειξε τη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας, αλλά και παράγοντες που την απειλούν καθημερινά. Όπως και πέρυσι, μας συστήνει πλάσματα που μπορεί και να αγνοούσαμε την ύπαρξή τους.

Οι φωτογραφίες που ακολουθούν πρωτοδημοσιεύτηκαν στο bioGraphic, ένα online περιοδικό για τη φύση και την αναγέννησή της, το οποίο είναι ο επίσημος χορηγός επικοινωνίας του BigPicture Natural World Photography Competition.

«Coyote Crossing», Corey Arnold

Grand Prize Winner

Τι γυρεύει ένα κογιότ σε μια γέφυρα του Σικάγο; Η απάντηση είναι απλή όσο και παράδοξη: προσπαθεί να περάσει απέναντι αποφεύγοντας τον κίνδυνο να χτυπηθεί από διερχόμενο αυτοκίνητο! Ο πληθυσμός των κογιότ στη μητροπολιτική περιοχή του Σικάγο υπολογίζεται περίπου στις 4.000. Ενώ το προσδόκιμο ζωής τους στη φύση είναι μια δεκαετία (και φτάνει τα 18 χρόνια σε αιχμαλωσία), τα κογιότ στην πόλη ζουν κατά μέσο όρο τρία χρόνια, επειδή ακριβώς πέφτουν θύματα τροχαίων.

Ο φωτογράφος Corey Arnold ακολούθησε τους επιστήμονες του Cook County Urban Coyote Research Project, μαθαίνοντας ότι τα κογιότ συχνά χρησιμοποιούν σιδηροδρομικές γέφυρες όπως αυτή της φωτογραφίας για να παρακάμψουν τα αυτοκίνητα. Είναι μόνο ένα δείγμα του πώς έχουν προσαρμόσει τη συμπεριφορά τους για να επιβιώσουν σε μεγαλουπόλεις όπως αυτή.

«Catch Me If You Can», Xiaoping Lin

Βραβείο στην κατηγορία Winged Life

Τα πτηνά της οικογένειας των ερωδιών είναι προσεκτικοί θηρευτές ψαριών. Συνήθως στέκονται ακίνητα σε ρηχά νερά ή περιμένουν κουρνιασμένα να περάσουν ανυποψίαστα ψάρια. Μόλις τα εντοπίσουν, ταράζουν τα νερά με τα πόδια τους για να τα τρομάξουν και τα εμβολίζουν με το ράμφος τους. Στην προκειμένη περίπτωσή, όμως, ήταν το ψάρι που ξάφνιασε τον ερωδιό, σε μια λίμνη της Κίνας. Προφανώς κυνηγημένο από ένα μεγαλύτερο ψάρι, πήδηξε έξω από το νερό, βρίσκοντας τον ερωδιό στο φτερό.

Ο φωτογράφος παρομοιάζει την εικόνα με ποίημα, κάτι που αρμόζει και στην κινέζικη ποιητική παράδοση, καθώς οι πρώτες αναφορές σε ερωδιούς ανάγονται ήδη στον 11ο αιώνα π.Χ.

«All My Children», Marcus Westberg

Φιναλίστ στην κατηγορία Human/Nature

To DNA των χιμπατζήδων είναι κατά 99% ίδιο με εκείνο των ανθρώπων. «Το να θεωρούμε ότι οι άνθρωποι διαφέρουν τελείως από όλα τα άλλα είδη είναι λάθος, τόσο με ηθικούς όσο και με απόλυτους όρους», λέει ο φωτογράφος Marcus Westberg. «Έχουμε πολύ περισσότερες ομοιότητες από όσες συνειδητοποιούμε».

Ο ίδιος πέρασε μερικές εβδομάδες σε καταφύγιο θηλαστικών στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό που φιλοξενεί ορφανούς χιμπατζήδες. Η σκηνή της φωτογραφίας αποκαλύπτει μια συγκινητική αλλά και σοκαριστική αλήθεια: Οι άγριοι χιμπατζήδες συνήθως μένουν  με τις μητέρες τους μέχρι να γίνουν περίπου 5 ετών. Συχνά όμως οι μητέρες τους σκοτώνονται από λαθροθήρες και ο αποχωρισμός μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στα ορφανά.

Δεν έχουν μόνο οι χιμπατζήδες που φτάνουν στο καταφύγιο τραύματα, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ορισμένες από τις γυναίκες που τους φροντίζουν και βοηθούν στην αποκατάστασή τους έχουν υπάρξει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Στο καταφύγιο βρίσκουν εργασία επουλώνοντας κατά μία έννοια και δικές τους πληγές.

«Stunning Cephalopod», Heng Cai

Φιναλίστ στην κατηγορία Aquatic Life

Το εντυπωσιακό πλάσμα της φωτογραφίας διαφέρει πολύ από την εικόνα που έχουμε για τα χταπόδια, κι όμως είναι! Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα από τα τέσσερα είδη χταποδιού που τα πλοκάμια τους συνδέονται με αυτό που ονομάζεται «κουβέρτα». Ενώ τα αρσενικά έχουν περίπου το μέγεθος καρυδιού, τα θηλυκά είναι 40.000 φορές πιο μεγάλα, φτάνοντας σε μήκος τα τρία μέτρα!

Οι ιδιότητές τους είναι πραγματικά απίστευτες: Αν δεχτούν απειλή, αποβάλλουν στη στιγμή την «κουβέρτα» τους για να παραπλανήσουν τον εχθρό και αναπτύσσουν νέα στη συνέχεια. Ως γνήσια χταπόδια, εκτοξεύουν μελάνι, αλλάζουν χρώματα και έχουν επιπλέον έναν μοναδικό τρόπο να κυνηγούν: Επειδή έχουν ανοσία στις τοξίνες που έχουν οι μέδουσες, συχνά κόβουν πλοκάμια από αυτές ή άλλα δηλητηριώδη μαλάκια και τα χρησιμοποιούν ως όπλα απέναντι στα θηράματά τους!

«Nose to Nose», Douglas Gimesy

Βραβείο στην κατηγορία Human/Nature

Το ζωάκι της φωτογραφίας λέγεται φασκωλόμυς. Είναι ένα μαρσιποφόρο φυτοφάγο ζώο που ζει στην Αυστραλία και φτάνει σε μήκος περίπου το ένα μέτρο. Η μητέρα του έπεσε θύμα αυτοκινητιστικού και ευτυχώς κάποιος σκέφτηκε να τσεκάρει μέσα στον μάρσιπό της, για να βρει ζωντανό το τεσσάρων μηνών μικρό. Ο φωτογράφος Douglas Gimesy το απαθανάτισε σε καταφύγιο άγριας ζωής κοντά στη Μελβούρνη, όπου το τάιζε με μπιμπερό μια φοιτήτρια κτηνιατρικής. Όταν τελείωσε, ακούμπησαν τρυφερά μύτη με μύτη, μια αίσθηση που το μικρό φάνηκε να απολαμβάνει ιδιαίτερα.

Από το 2006, οπότε άρχισε να ανθεί η οικοδομική δραστηριότητα στα περίχωρα της Μελβούρνης, άγρια ζώα όπως αυτό, τα καγκουρό, οι αλεπούδες κ.ά. εκδιώκονται από το φυσικό τους περιβάλλον και συχνά πέφτουν θύματα τροχαίων. Όσα επιζούν αν είναι τυχερά καταλήγουν σε κάποιο κέντρο αποκατάστασης.

«Magical Mushroom», J Fritz Rumpf

Βραβείο στην κατηγορία Art of Nature

Θα μπορούσε να είναι κύματα που χτυπούν στην ακροθαλασσιά. Ένα άγριο ορεινό τοπίο με φαράγγια. Η επιφάνεια ενός μακρινού πλανήτη. Κανείς δεν έχει καταλάβει εκ πρώτης όψεως τι απαθανάτισε ο φωτογράφος J Fritz Rumpf, όπως λέει ο ίδιος. Δεν είναι παρά ένα μανιτάρι!

Ανήκει στο γένος των Λακτάριος και το συνάντησε ένα αυγουστιάτικο απόγευμα, μαζεύοντας μανιτάρια στα Λευκά Όρη της Αριζόνα. Επειδή δεν ήξερε αν είναι φαγώσιμο –ορισμένα είδη εκκρίνουν κάποια τοξικά που προκαλούν γαστρεντερικές διαταραχές– αποφάσισε να το αφήσει στο δάσος, και τότε πρόσεξε τα ιδιαίτερα χρώματά του.

«Life on the Edge», Amit Eshel

Φιναλίστ στην κατηγορία Terrestrial Wildlife

Ο αίγαγρος –κοινώς αγριοκάτσικο– της Νουβίας ζει σε απόκρημνους βράχους και σε περιοχές με λιγοστή βλάστηση και αντίξοες κλιματικές συνθήκες. Τα αρσενικά αναπτύσσουν κέρατα που μπορεί να ξεπεράσουν σε μήκος το ένα μέτρο και τα χρησιμοποιούν ως όπλα για να αμύνονται απέναντι σε θηρευτές αλλά και να υπερισχύουν άλλων αρσενικών όταν διεκδικούν θηλυκά.

Παρατηρώντας τη συμπεριφορά τους στο Avdat Nature Park, στο Ισραήλ, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αφήνουν τα μικρά τους σε δυσπρόσιτα σημεία, για να τα προστατεύσουν από επιθέσεις ζώων όπως οι λεοπαρδάλεις και οι λύκοι, και τους πηγαίνουν τροφή μέχρι τα ίδια να μπορούν να κινηθούν με ανάλογη άνεση.

«Blades and Spines», Kate Vylet

Βραβείο στην κατηγορία Aquatic Life

Οι κέλπιες είναι μεγάλα φαιοφύκη (μακροφύκη) και τα «δάση» που σχηματίζουν στην επιφάνεια των νερών συνιστούν οικοσυστήματα που φιλοξενούν πολυάριθμα είδη θαλάσσιων οργανισμών. Μεταξύ του 2008 και του 2019, περίπου το 95% των δασών με τέτοια φύκια εξαφανίστηκε από τη Βόρεια Καλιφόρνια, εξαιτίας μιας αλληλουχίας αρνητικών παραγόντων, που οδήγησε σε ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή αχινών. Καθώς οι επιστήμονες προσπαθούν να αποκαταστήσουν την ισορροπία, στοχεύουν στη μείωση του πληθυσμού των αχινών με διάφορους τρόπους.

Η φωτογράφος Kate Vylet, βέβαια, εκφράζει τις ενστάσεις της λέγοντας: «Οι αχινοί ανήκουν στο δάσος των φυκιών όσο και τα ίδια τα φύκια». Οι αχινοί δεσπόζουν στη λήψη που τράβηξε κολυμπώντας προς στην ακτή μετά από κατάδυση σε ένα ακμάζον δάσος φυκιών στις ακτές του κόλπου Carmel Bay της Καλιφόρνια. Για εκείνη, ο τρόπος που «καταβροχθίζουν» οι αχινοί ένα κομμάτι από φύκια απεικονίζει τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν σε ένα ισορροπημένο οικοσύστημα.

«Regeneration», Miquel Angel Artús Illana

Βραβείο στην κατηγορία Landscape, Waterscapes, and Flora

Από το 1913, οι διαχειριστές του Εθνικού Πάρκου Jasper, στην Αλμπέρτα του Καναδά, ακολουθούν μια πολιτική όσο το δυνατόν πιο άμεσης κατάσβεσης των πυρκαγιών που προκαλούνται από φυσικά αίτια και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή ενός δάσους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το δάσος να πυκνώσει πολύ και να συσσωρευτούν στο έδαφος πεσμένα κούτσουρα.

Το πρόβλημα επιδεινώθηκε από τη δεκαετία του 2010, όταν μεγάλες εκτάσεις προσβλήθηκαν από τερμίτες που άφησαν πίσω τους αναρίθμητα νεκρά δέντρα. Όσο ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες λόγω της κλιματικής κρίσης, οι δασικές πυρκαγιές που ξεσπούν μαίνονται ανεξελεγκτες – μάλιστα, τον Μάιο του 2023 η επαρχία της Αλμπέρτα κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Έτσι, οι ειδικοί επιστρέφουν στο σύστημα ελεγχόμενων πυρκαγιών μικρής έκτασης, όπως έχει συμβεί στο τοπίο της φωτογραφίας. Η ζημιά που προκαλείται από αυτές είναι ένας κρίκος στην αναγέννηση του δάσους, που αν καεί ανεξέλεγκτα θα ανακάμψει πολύ πιο δύσκολα.

«Spotted», Donglin Zhou

Βραβείο στην κατηγορία Terrestrial Wildlife Winner

Εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε να είναι μια λεοπάρδαλη του χιονιού που παίζει με το μικρό της. Ωστόσο, το τρίχωμα του μικρότερου αιλουροειδούς αποκαλύπτει ότι πρόκειται για ενήλικο μανούλ, μια μεσαίου μεγέθους αγριόγατα που απαντά αποκλειστικά στην ασιατική ήπειρο.

«Είναι πολύ δύσκολο να πετύχεις καθένα από αυτά τα δύο είδη μόνο του, πόσο μάλλον και τα δύο μαζί», λέει η φωτογράφος Donglin Zhou, που έμεινε έκπληκτη μπροστά στην αναπάντεχη αυτή συνάντηση. Η ίδια παρατηρούσε επί εβδομάδες την αγριόγατα να βγαίνει στο κυνήγι, αναζητώντας για να ταΐσει τα μικρά της – ηλικίας δύο μηνών– ένα μικρό θηλαστικό που μοιάζει με ινδικό χοιρίδιο και ονομάζεται «πίκα». Αυτό που δεν δείχνει η φωτογραφία είναι ότι η σπάνια συνάντηση είχε τραγική έκβαση: Η αγριόγατα έγινε λεία της λεοπάρδαλης, φέρνοντας δάκρυα στα μάτια της φωτογράφου.

Για τις επόμενες τρεις εβδομάδες, η ίδια, ο οδηγός της και δασοφύλακες φρόντισαν να προσφέρουν τροφή στα μικρά, μέχρι να μπορέσουν να ζήσουν αυτόνομα.