ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΕΙΝΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ»; ΕΝΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑ

Σύμφωνα με γνωστό καρδιολόγο, το φαγητό μπορεί πραγματικά όχι μόνο να μας προστατεύσει μέσω της υγιεινής διατροφής, αλλά και να λειτουργήσει ως φάρμακο.

Στο μυαλό μας το φάρμακο συνδέεται με χάπια, συμπληρώματα και ενέσεις, όμως για τον καρδιολόγο Δρ. Dariush Mozaffarian, διευθυντή του Ινστιτούτου Food is Medicine του Tufts University, τα πιο ισχυρά φάρμακα βρίσκονται στο πιάτο μας.

Ο ίδιος επιχείρησε σε συνέντευξή του να εξηγήσει τι ακριβώς σημαίνει αυτό και γιατί η διατροφή θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα ως μέτρο πρόληψης για τη δημόσια υγεία.

Μάλιστα, όπως προτείνει, ανάλογα με την ιατρική διάγνωση του καθενός, οι γιατροί θα μπορούσαν να «συνταγογραφούν» συγκεκριμένα γεύματα, ενώ η διατροφή θα έπρεπε να αποτελεί κανονικό μάθημα στα σχολεία, δεδομένου ότι ο δυτικός κόσμος πάσχει από έλλειψη διατροφικής παιδείας.

Πώς θα αξιοποιήσουμε το φαγητό μας ως φάρμακο

Όπως περιγράφει ο Δρ. Mozaffarian στη συνέντευξη που έδωσε στο WebMD, συνειδητοποίησε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή μας στις ασθένειες που αναπτύσσουμε κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Ιατρική Σχολή. Εκεί μάθαινε μεν για τα ένζυμα, τον ρόλο της βιταμίνης Κ, τη χημική σκοπιά της διατροφής, όμως κανείς δεν εξηγούσε πραγματικά ποιες τροφές είναι υγιεινές και πώς ακριβώς αλληλοεπιδρούν με το σώμα. Αργότερα κατάλαβε πως ενώ η κακή διατροφή ήταν η βασικότερη αιτία κακής υγείας των περισσότερων ασθενών του, το σύστημα υγείας δεν έκανε κάτι για να την αλλάξει.

iStock

Ένα μοντέλο υγιεινής διατροφής που προστατεύει την υγεία

Στο ερώτημα τι σημαίνει υγιεινή διατροφή ο Δρ. Mozaffarian απαντά: «Μια υγιεινή διατροφή δεν είναι φυσικά πυρηνική φυσική, όμως την ίδια ώρα είναι μια τρομερά πολύπλοκη υπόθεση. Δεν μπορείς να την προσδιορίσεις με λίγες λέξεις: Το οργανικό, φυσικό, μη επεξεργασμένο δεν είναι πάντα σωστό. Δεν μπορώ να πω ότι υγιεινή είναι η vegan, η vegetarian ή η gluten free διατροφή. Χρειάζεται να μιλήσω πιο διεξοδικά για την καθεμία. Και το πρώτο μήνυμα που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι δεν μπορείς να προσδιορίσεις την υγιεινή διατροφή από τα θρεπτικά συστατικά που δεν περιλαμβάνονται σε αυτήν. Δεν μπορείς, δηλαδή, να πεις: βγάζουμε το αλάτι, βγάζουμε τη ζάχαρη, βγάζουμε τα ζωικά προϊόντα, βγάζουμε τα λίπη και έτοιμη η υγιεινή διατροφή! Στον αντίποδα, μια υγιεινή διατροφή μπορεί και να περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω.

»Ο τρόπος, λοιπόν, που προσεγγίζουμε την υγιεινή διατροφή –ή μια διατροφή που θα μας προστατεύει από καρδιαγγειακά μεταβολικά νοσήματα–, ο οποίος καθιερώθηκε κατά τη δεκαετία του 1980, πλέον πιστεύω πως είναι λάθος».

Ο ίδιος προκρίνει ένα διαφορετικό μοντέλο υγιεινής διατροφής, χωρίζοντας τις τροφές σε τρεις κατηγορίες:

1. Οι πολύ υγιεινές τροφές, που πρέπει να τρώμε πολύ συχνά

Πρόκειται για τις τροφές που είναι πραγματικά υγιεινές και πρέπει να καταναλώνουμε πολύ συχνά, να γεμίζουμε με αυτές τα πιάτα μας και να αποτελούν τα σνακ μας. Είναι οι ελάχιστα επεξεργασμένες φυσικές τροφές, δηλαδή τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι καρποί και οι σπόροι. Επίσης, τα ελάχιστα επεξεργασμένα σιτηρά και το γιαούρτι, επειδή έχει ενεργά προβιοτικά.

Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να μπουν κάποια τυριά, χάρη στις αμινοκινόνες τους, και το ψάρι, ειδικά το πλούσιο σε ωμέγα 3.

2. Οι ουδέτερες τροφές, που μπορούμε να καταναλώνουμε με μέτρο

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τροφές που δεν είναι απαραίτητο να φάμε, αλλά δεν είναι και υποχρεωτικό να αποφύγουμε, «πάντως σίγουρα δεν δικαιούνται φωτοστέφανο» όπως λέει ο ίδιος. Αναφέρεται στις ελάχιστα επεξεργασμένες ζωικές τροφές, όπως το τυρί, το κοτόπουλο, τα αβγά, το γάλα και το μη επεξεργασμένο κόκκινο κρέας.

«Το βούτυρο μπορεί να ενταχθεί σε αυτή τη λίστα, ωστόσο το τυρί δικαιούται υψηλότερη θέση γιατί είναι η κορυφαία σε ρυθμό κατανάλωσης τροφή που έχει υποστεί ζύμωση, προσφέροντας συγκεκριμένα οφέλη στην υγεία».

Αντίθετα, το κόκκινο κρέας θα πρέπει να πάει πιο χαμηλά σε αυτή η λίστα εξαιτίας του σιδήρου αίμης που περιέχει, η υψηλή κατανάλωση του οποίου (όπως επιβεβαιώνουν και πρόσφατες έρευνες) αυξάνει τον κίνδυνο ορισμένων καρκίνων, όπως του παχέος εντέρου, του παγκρέατος και του πνεύμονα.

iStock

3. Οι χειρότερες τροφές, που θα πρέπει να αποφεύγουμε

Τέλος, υπάρχουν οι τροφές που θα πρέπει να τρώμε όσο το δυνατόν λιγότερο, όχι όμως ποτέ. Δεν ήρθε, δηλαδή, το τέλος του κόσμου αν τις απολαύσουμε μια στο τόσο. Πρόκειται για τις πολύ επεξεργασμένες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο, ζάχαρη και αλάτι, και τα επεξεργασμένα κρέατα που συντηρούνται με αλάτι (τα αλλαντικά, τα λουκάνικα, το σαλάμι, το μπέικον).

«Το άμυλο αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, μεγαλύτερο ίσως από τη ζάχαρη, με την οποία έχουμε γίνει μανιακοί», λέει ο Δρ. Mozaffarian. Το εξευγενισμένο άμυλο υπάρχει στο ρύζι, στις λευκές πατάτες, στα κράκερ, στις ενεργειακές μπάρες, τα παραβρασμένα ζυμαρικά, τα δημητριακά (ειδικά αυτά που τρώνε συνήθως τα παιδιά για πρωινό), το λευκό ψωμί. «Είναι πρόβλημα γιατί τα άμυλα αυτά είναι επί της ουσία γλυκόζη».

«Έτσι, όταν ένας ασθενής με ρωτάει π.χ. να τρώω τυρί με ψωμί; Του απαντώ, φάε το τυρί, απόφυγε το ψωμί. Υπάρχουν, βέβαια, πιο υγιεινές επιλογές από το τυρί, όπως οι καρποί, οι σπόροι, τα φρούτα, τα φασόλια, αλλά υπάρχουν και πολύ χειρότερες, όπως το λευκό ψωμί και οι λευκές πατάτες».

Δεν είναι τυχαίο, καταλήγει ο καρδιολόγος, ότι η μεσογειακή διατροφή είναι από τις πιο υγιεινές: πλούσια σε υγιεινά λιπαρά, πλούσια σε ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, με φρέσκα ζωικά προϊόντα κατά καιρούς. Γενικά οι παραδοσιακές διατροφές, αυτές που ακολουθούσαν οι πρόγονοί μας ως κυνηγοί και συλλέκτες τροφών, είναι αυτές στις οποίες θα πρέπει να στρεφόμαστε.

iStock

Μια καινοτόμα πρόταση για να γίνει το φαγητό πραγματικό φάρμακο

Αναφορικά με τον ρόλο του δημόσιου συστήματος υγείας, ο Δρ. Mozaffarian έχει την εξής πρόταση: «Αντί εμείς οι γιατροί να συνταγογραφούμε φάρμακα, θα μπορούσαμε να συνταγογραφούμε δίαιτες. Να γράφουμε, λοιπόν, στον ασθενή με διαβήτη, με πίεση, με καρδιά, ανάλογα με την πάθησή του, μία συνταγή με ολοκληρωμένα γεύματα, κομμένα και ραμμένα στα μέτρα και την πάθησή του, τα οποία είτε θα ψωνίζει και θα μαγειρεύει μόνος του ή θα παραγγέλνει και θα του αποστέλλονται στο σπίτι. Αναφέρομαι σε τρόφιμα επιλεγμένα και μαγειρεμένα όπως ακριβώς πρέπει, ώστε να λειτουργούν ως φάρμακα για την ασθένειά του. Με τον τρόπο αυτό θα έβλεπε το κράτος τις φαρμακευτικές δαπάνες να μειώνονται, αν όχι από τη μία μέρα στην άλλη, σίγουρα σε βάθος χρόνου».