ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η «ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ» ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΩΣΕΙ ΕΣΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ

Τα άτομα που ακολουθούν τη λεγόμενη «πλανητική δίαιτα» αυξάνουν σημαντικά το προσδόκιμο ζωής τους, ενώ μειώνουν κατά 1/3 τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Έχεις σκεφτεί ποτέ τι επίδραση έχουν όλα αυτά που τρως όχι μόνο στην υγεία σου, αλλά και στον πλανήτη; Αν είσαι λάτρης της κρεατοφαγίας, όπως το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων, έχει νόημα να γνωρίζεις ότι η κτηνοτροφία είναι ο πιο επιβαρυντικός για το περιβάλλον τομέας παραγωγής τροφίμων.

Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως η ζωική παραγωγή ευθύνεται για το 14,5% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με το μεγαλύτερο αποτύπωμα να προέρχεται από το βόειο κρέας (μοσχάρι) και το χοιρινό, ενώ τα πουλερικά και τα αμνοερίφια ακολουθούν.

Σε έρευνα που πραγματοποίησε η WWF το 2021 φάνηκε πως το ποσοστό των Ελλήνων που γνωρίζει για τις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής κρέατος δεν είναι μικρό (αγγίζει το 56%), όμως αυτό για το οποίο φάνηκε να μην είναι σίγουροι είναι πώς να αντισταθμίσουν το κακό. Η μείωση του κρέατος από τη διατροφή μας αποτελεί έναν γενικό κανόνα, όμως με τι πρέπει να το αντικαταστήσουμε ώστε να λαμβάνουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά χωρίς να επιβαρύνουμε το περιβάλλον;

iStock

Η «πλανητική δίαιτα» υπόσχεται να δώσει λύση

Απάντηση στο παραπάνω ερώτημα επιχειρεί να δώσει η EAT-Lancet Diet, ή αλλιώς «πλανητική δίαιτα», η οποία σχεδιάστηκε από τον επιστημονικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό EAT, που είναι αφιερωμένος στον μετασχηματισμό του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων σε συνεργασία με το Stockholm Resilience Center, το Potsdam Institute for Climate Impact Research (PIK), το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, τον γεωργικό οργανισμό OneCGIAR και το μεγάλου κύρους επιστημονικό περιοδικό The Lancet. Όλοι αυτοί οι οργανισμοί συγκρότησαν μία επιτροπή προκειμένου να σχεδιάσουν σε παγκόσμιο επίπεδο μια διατροφική πατέντα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του ανθρώπου.

Την ίδια ώρα, η πατέντα αυτή έχει στόχο να ανταποκριθεί στα ζητήματα που προκύπτουν από την αύξηση του πληθυσμού και την ανάλογη αύξηση στην παραγωγή και κατανάλωση τροφών με βάση το κρέας. Αυτή η διαδικασία συμβάλλει στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και σε άλλους δείκτες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία του πλανήτη.

ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΗΝ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ ΕΧΟΥΝ 30% ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΜΕ ΟΣΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΚΡΕΑΣ.

Πώς μπορεί να ωφελήσει εσένα και το περιβάλλον;

Τον Ιούνιο του 2024, οι επιστήμονες δημοσίευσαν στην American Journal of Clinical Nutrition μελέτη σύμφωνα με την οποία ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου ενός ατόμου που ακολουθεί την πλανητική δίαιτα, συγκριτικά με μία διατροφή με συστηματική κατανάλωση κρέατος, εμφανίζεται μειωμένος κατά 30%. Αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, συμβαίνει επειδή μια διατροφή που βασίζεται σε δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά είναι πιο πλούσια θρεπτικά, περιλαμβάνοντας αντιοξειδωτικά που είναι πολύτιμα για τον οργανισμό.

Επίσης, η μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα αυτά έχουν 29% λιγότερη συμμετοχή στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.

Πλανητική δίαιτα και μεσογειακή διατροφή

Η πλανητική δίαιτα δεν διαφέρει πολύ από τη Μεσογειακή διατροφή ή ακόμα και από την πολύ ωφέλιμη για την καρδιά DASH:

Σύμφωνα με τη Maya Vadiveloo, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Διατροφής του Πανεπιστημίου Rhode Island, «οι αρχές των παραπάνω μοντέλων διατροφής είναι παρόμοιες. Περιλαμβάνουν μεγαλύτερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, τα οποία συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς, καθώς και περισσότερα δημητριακά ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένες διατροφές».

Η ίδια εξηγεί: «Η δίαιτα DASH, για παράδειγμα, επιτρέπει υψηλότερη κατανάλωση τροφών ζωικής προέλευσης, όπως γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά και πουλερικά, και ίσως σε μεγαλύτερη ποσότητα συγκριτικά με την πλανητική δίαιτα, γιατί δεν δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην υγεία του πλανήτη». Εξάλλου, η πλανητική δίαιτα μας καλεί να περιορίσουμε ακόμα περισσότερο τα λίπη.

Από την άλλη, η μεσογειακή διατροφή δεν δίνει έμφαση στα γαλακτοκομικά, μα στα συστατικά των ακόρεστων λιπαρών, όπως το ελαιόλαδο και τα ψάρια, σε σύγκριση με την πλανητική δίαιτα.

Και οι τρεις αυτές δίαιτες, όμως, συμφωνούν στη μείωση των πρόσθετων σακχάρων, των πηγών κορεσμένων λιπών, των τρανς λιπαρών και των ζωικών πηγών. «Το καλύτερο που έχεις να κάνεις για την υγεία σου και αυτή του πλανήτη, λοιπόν, είναι να αυξήσεις τα πλήρη τρόφιμα στη διατροφή σου, ιδιαίτερα τα φρούτα και τα λαχανικά και να περιορίσεις στο ελάχιστο τις υπερ-επεξεργασμένες τροφές. Αυτές είναι πλούσιες σε σάκχαρα, σε επεξεργασμένα δημητριακά και σε κορεσμένα λιπαρά», λέει η Vadiveloo.

iStock

Πώς θα ακολουθήσεις κι εσύ την πλανητική δίαιτα

1. Βασίσου στις φυτικές τροφές: Θεμέλιο της διατροφής σου πρέπει να είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι. Τα τρόφιμα αυτά είναι σημαντικές πηγές βιταμινών, μετάλλων, διαιτητικών ινών και φυτοχημικών.
2. Μείωσε το κόκκινο κρέας (ιδιαίτερα το βοδινό και το χοιρινό) και την προστιθέμενη ζάχαρη: Με τον τρόπο αυτό μειώνεις την επιβάρυνση στον πλανήτη από την παραγωγή κρέατος.
3. Κατανάλωνε με μέτρια συχνότητα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως τα γαλακτοκομικά, τα θαλασσινά και τα πουλερικά: Τα τρόφιμα αυτά περιέχουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά όπως ασβέστιο, βιταμίνη D, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας.
4. Κράτα πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού σου τις έννοιες «διατροφική επάρκεια», που σημαίνει να ακολουθείς μια διατροφή που να περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για βέλτιστη υγεία, και «περιβαλλοντική βιωσιμότητα», ώστε αυτά που τρως να έχουν μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Να παράγονται, δηλαδή, με όσο το δυνατόν λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, λιγότερη κατανάλωση νερού και μειωμένη απώλεια βιοποικιλότητας και υποβάθμιση της γης.

Οι ειδικοί ξεκαθαρίζουν ότι, παρόλο που τα οφέλη της πλανητικής δίαιτας υποστηρίζονται επιστημονικά, είναι σημαντικό πριν την ακολουθήσει κανείς να λάβει υπόψιν τις διατροφικές του ανάγκες, καθώς και τα διάφορα τοπικά συστήματα παραγωγής τροφίμων. Έτσι, τόσο ο τόπος διαμονής κάποιου όσο και η ηλικία, το φύλο και η κατάσταση της υγείας του θα καθορίσουν τις διατροφικές του ανάγκες, π.χ. οι έγκυοι θα πρέπει να συνεννοηθούν με τον/τη γυναικολόγο τους, για το κατά πόσο μία τέτοια δίαιτα καλύπτει επαρκώς τις διατροφικές τους ανάγκες.