ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΜΕ ΦΛΕΓΜΟΝΗ;

Πολλά λέγονται και γράφονται για τα γαλακτοκομικά και τη σχέση τους με την υγεία. Άλλοι τα κατηγορούν ως προϊόντα φλεγμονώδη και αλλεργιογόνα, και τα αποκλείουν από τη διατροφή τους, κι άλλοι επιμένουν στα παραδοσιακά οφέλη τους. Τι ισχύει τελικά;

Τον τελευταίο καιρό, τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν βρεθεί στο στόχαστρο μιας διαμάχης για το κατά πόσο ωφελούν ή βλάπτουν την υγεία.

Οι πολέμιοί τους τα συσχετίζουν –ανάμεσα σε άλλα– με τη χρόνια φλεγμονή στο σώμα, πυροδοτώντας αντικρουόμενα σχόλια και αντιφατικές απόψεις. Τι ισχύει τελικά;

Τι είναι η φλεγμονή

Η φλεγμονή είναι φυσική αντίδραση του σώματος σε έναν ξένο εισβολέα που δυνητικά τον απειλεί. Μπορεί να είναι η απάντηση σε μια ιογενή ή βακτηριακή λοίμωξη, ή σε έναν τραυματισμό. Αυτή η φλεγμονή διαρκεί συνήθως λίγες μέρες και είναι απαραίτητη για την προστασία και την επούλωση του οργανισμού.

Unsplash Sigmund

Η χρόνια φλεγμονή, όμως, που διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες, μπορεί να βλάψει τους ιστούς και τα όργανα του σώματος. Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να προκύψει από μη θεραπευμένες λοιμώξεις ή τραυματισμούς, μια αυτοάνοση διαταραχή, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ή ακόμη και συνήθειες του τρόπου ζωής και ειδικά τις διατροφικές μας συνήθειες, σύμφωνα με τα τελευταία πορίσματα των ειδικών.

Τι μας προσφέρουν τα γαλακτοκομικά

Τα γαλακτοκομικά παράγονται από το γάλα, είτε κατσικίσιο, είτε πρόβειο, είτε –συχνότερα– αγελαδινό και περιλαμβάνουν μια ευρεία γκάμα προϊόντων, από το τυρί και το βούτυρο μέχρι το γιαούρτι, το παγωτό, το κεφίρ και, φυσικά, το γάλα. Περιέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως:

• Πρωτεΐνη. Η πρωτεΐνη του γάλακτος και του γιαουρτιού είναι εύπεπτη και εύκολα απορροφήσιμη από τον ανθρώπινο οργανισμό.
• Ασβέστιο. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί είναι πλούσιες πηγές ασβεστίου, ενός μεταλλικού στοιχείου απαραίτητου για τη σωστή λειτουργία των νεύρων και των μυών, καθώς και για την υγεία των οστών.
• Βιταμίνη D. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τον έλεγχο της φλεγμονής.
• Προβιοτικά. Το γιαούρτι και το κεφίρ περιέχουν προβιοτικά, τα οποία είναι ευεργετικά βακτήρια που προάγουν την υγεία του εντέρου και του ανοσοποιητικού.
• Βιταμίνες Β. Το γάλα και το γιαούρτι είναι καλές πηγές ριβοφλαβίνης ή βιταμίνης Β-2, και βιταμίνης Β-12, που υποστηρίζουν την παραγωγή ενέργειας και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.
• Λινολεϊκό οξύ (CLA). Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι από τις πλουσιότερες πηγές CLA, ενός τύπου λιπαρού οξέος που συνδέεται με την απώλεια λίπους και έχει πολλά ακόμη οφέλη για την υγεία.

Unsplash Rebecca Orlov

Γιατί έχουν συνδεθεί με τη φλεγμονή

Το πλήρες γάλα και τα γαλακτοκομικά με πλήρη λιπαρά πιστεύεται ότι προκαλούν φλεγμονή, επειδή περιέχουν κορεσμένα λίπη, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση ακμής, μιας φλεγμονώδους κατάστασης, και μπορεί να προκαλέσουν φούσκωμα και στομαχικές διαταραχές σε άτομα που έχουν δυσανεξία ή ευαισθησία στη λακτόζη.

Ενώ τα κορεσμένα λίπη δεν προκαλούν απαραίτητα φλεγμονή, μπορεί να επιδεινώσουν φλεγμονή που υπάρχει ήδη, αυξάνοντας την απορρόφηση φλεγμονωδών μορίων που ονομάζονται λιποπολυσακχαρίτες.

Επιπλέον, οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν φούσκωμα, κράμπες και διάρροια κατά την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και να συνδέσουν αυτά τα συμπτώματα με φλεγμονή – αν και είναι πιθανό ότι αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται με αδυναμία πέψης του σακχάρου γάλακτος που ονομάζεται λακτόζη.

Τι έχουν δείξει οι έρευνες;

Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα δεν προάγουν τη φλεγμονή. Ωστόσο η διχογνωμία δεν είναι τυχαία, καθώς ορισμένες μελέτες προτείνουν το αντίθετο.

Μια ανασκόπηση 15 δοκιμών από το 2012 έως το 2018 δεν διαπίστωσε προφλεγμονώδη επίδραση της πρόσληψης γάλακτος ή γαλακτοκομικών προϊόντων σε υγιείς ενήλικες ή σε ενήλικες με υπερβολικό βάρος, παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 ή μεταβολικό σύνδρομο. Αντίθετα, η ανασκόπηση σημείωσε ότι η πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων συσχετίστηκε με ασθενή αντιφλεγμονώδη δράση σε αυτούς τους πληθυσμούς.

Unsplash Bettina Kunz

Ωστόσο, άλλη έρευνα έδειξε ότι η κατανάλωση του τυριού μπορεί να αυξήσει του δείκτες της φλεγμονής. Ενδέχεται λοιπόν, τα αντικρουόμενα συμπεράσματα να είναι αποτέλεσμα διαφορών στο σχεδιασμό και τις μεθόδους της μελέτης, της δημογραφικής κατάστασης και της γενικότερης υγείας των συμμετεχόντων, καθώς και άλλων διατροφικών παραγόντων.

Ποια γαλακτοκομικά να προτιμήσω;

Δεν έχει νόημα να παραθέσουμε όλες τις μελέτες που σημειώνουν τα υπέρ και τα κατά. Σημασία έχει πως οι μέχρι στιγμής έρευνες στην πλειονότητά τους δεν δείχνουν κάποια σχέση μεταξύ των γαλακτοκομικών και της φλεγμονής. Όμως, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί εάν μεμονωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα –και ποια συστατικά ή θρεπτικά στοιχεία αυτών των προϊόντων– προάγουν ή μειώνουν τη φλεγμονή.

Πού καταλήγουμε; Στο ότι τα γαλακτοκομικά στο σύνολό τους μάλλον δεν αυξάνουν τη φλεγμονή στο σώμα, ενώ δεν αποκλείεται και να τη μειώνουν. Πλην όμως, ορισμένα εξ αυτών δεν αποκλείεται να βλάπτουν. Το ποια και σε τι βαθμό μένει να ερευνηθεί. Μέχρι τότε, ας μείνουμε στην απάντηση του ερωτήματος «γιατί να προτιμήσω το κατσικίσιο γάλα;» που φαίνεται να είναι πιο ξεκάθαρη.