SIBO ΚΑΙ FODMAP: ΤΑ ΑΡΧΙΚΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΑΝ ΠΑΣΧΕΙΣ ΑΠΟ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ

Αν πάσχεις από ευερέθιστο έντερο (ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα), τότε καλό είναι να γνωρίζεις πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή σου στη διαχείριση του συνδρόμου αυτού.

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ή σπαστική κολίτιδα είναι μια λειτουργική διαταραχή του εντέρου που χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό άλγος, κοιλιακή δυσφορία, φούσκωμα και αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου. Μπορεί να εμφανισθεί υπό τη μορφή διάρροιας ή δυσκοιλιότητας, ή με εναλλαγή αυτών, ενώ το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η αίσθηση ελλιπούς κένωσης. Η διάγνωση γίνεται μέσω αποκλεισμού άλλων νοσημάτων, που τείνουν να έχουν τα ίδια συμπτώματα. Έρευνες υπολογίζουν ότι περίπου 10-15% του δυτικού κόσμου εμφανίζει συμπτώματα ΣΕΕ, ενώ εμφανίζεται με διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες.

Σε γενικές γραμμές, η παθογένεση του ΣΕΕ είναι πολυπαραγοντική και προς το παρόν όχι πλήρως κατανοητή. Δεν υπάρχει κάποια εμφανής δομική ανωμαλία που να δικαιολογεί τα συμπτώματά του, γι' αυτό περιγράφεται και ως σύνδρομο συμπτωμάτων και όχι νόσος.

Πού μπορεί να οφείλεται το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

Η επικρατέστερη υπόθεση είναι ότι οφείλεται σε μια διαταραχή στην επικοινωνία του άξονα εγκεφάλου-εντέρου, που οδηγεί σε μεγαλύτερη ευαισθησία στον πόνο. Κάποιοι επιπλέον μηχανισμοί που εξηγούν το ΣΕΕ είναι γενετικές αλλοιώσεις και αλλαγές στο μικροβίωμα μετά από γαστρεντερικές μολύνσεις. Έρευνα σε ασθενείς με προηγούμενη γαστρεντερική μόλυνση υποδεικνύουν ότι ένας μηχανισμός που ενδεχομένως να εμπλέκεται στην εμφάνιση του συνδρόμου είναι η αυξημένη εντερική διαπερατότητα ή σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου, πυροδοτούμενο από υπερέκθεση σε τροφές αντιγόνα (τροφές που δημιουργούν στο σώμα αντίδραση).

Ένας άλλος μηχανισμός που συνδέεται με την εμφάνιση ΣΕΕ είναι η εντερική δυσβίωση, αλλαγές δηλαδή στην εντερική χλωρίδα, όπως η μείωση των φιλικών βακτηριδίων και η αύξηση εχθρικών βακτηριδίων. Οι ασθενείς έχουν αλλοιωμένο εντερικό μικροβίωμα και εμφανίζουν μειωμένους πληθυσμούς μπιφιδοβακτηρίων και λακτοβάκιλων σε σχέση με υγιείς ασθενείς.

Συχνά, η δυσβίωση εμφανίζεται στο λεπτό έντερο, όπου σε φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να κατοικούν βακτηρίδια. Όμως, σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών εμφανίζεται υπερανάπτυξη βακτηριδίων στο λεπτό έντερο, το λεγόμενο SIBO (small intestinal bacterial overgrowth). Στο SIBO τα βακτηρίδια μετακομίζουν από το παχύ έντερο (όπου θα έπρεπε να κατοικούν) στο λεπτό έντερο, με αποτέλεσμα να «ζυμώνουν» κάποιες τροφές και να δημιουργούν γαστρεντερικά συμπτώματα.

iStock

Το ευερέθιστο έντερο και η διατροφή μας

Οι τροφές αυτές ανήκουν στη κατηγορία των FODMAP, που αποτελούν τα αρχικά μια μορφής υδατανθράκων (ζυμωτικοί ολιγοσακχαρίτες, δισακχααρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες). Οι πιο χαρακτηριστικοί εκπρόσωποί τους, που συνδέονται με γαστρεντερικά συμπτώματα σε συνθήκες δυσβίωσης είναι: σκόρδο, κρεμμύδι, σχεδόν όλα τα όσπρια, τα περισσότερα γαλακτοκομικά, η γλουτένη, ορισμένοι ξηροί καρποί και κάποια λαχανικά.

Αν πάσχεις από ΣΕΕ, η πρωτεΐνη είναι η πιο ασφαλής επιλογή, αν και χρειάζεται προσοχή στο είδος της πρωτεΐνης για να μην αυξηθεί η χοληστερόλη σου. Ο ολικός αποκλεισμός των επικίνδυνων τροφών για ένα μικρό χρονικό διάστημα (περίπου 4 εβδομάδων) οδηγεί σε σημαντική μείωση (μέχρι και 80%) των συμπτωμάτων. Εάν, μάλιστα, συνδυαστεί με φυτικά αντιβιοτικά σκευάσματα, μπορεί να οδηγήσει σε ολικό αφανισμό του SIBO, με αποτελέσματα όμοια με αυτά των φαρμακευτικών αντιβακτηριδιακών που συνήθως χορηγούνται.

Τα είδη και η ποσότητα των FODMAP που μπορεί να δημιουργούν συμπτώματα είναι πιθανό να διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή, γι' αυτό χρειάζεται εξατομικευμένη προσέγγιση. Είναι προτιμότερο μια τέτοια διατροφή να εφαρμόζεται υπό την καθοδήγηση έμπειρου διατροφολόγου. Αν δεν εφαρμοσθεί σωστά, υποβιβάζει την υγεία του εντερικού μικροβιώματος και μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις, εάν ακολουθηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα (>6 εβδομάδων).

Σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθείς για πάντα αυτές τις τροφές. Αν ακολουθηθεί ένα πρωτόκολλο αποκλεισμού των FODMAP για 4 εβδομάδες, σε συνδυασμό με αντιβακτηριδιακή αγωγή, οι τροφές αυτές μπορούν να εισαχθούν πάλι σταδιακά στη διατροφή χωρίς να δημιουργούν κανένα πρόβλημα.

iStock

Πώς αντιμετωπίζεται το SIBO

Η διάγνωση του SIBO γίνεται μέσα από εξειδικευμένο τεστ αναπνοής, που μετρά τα επίπεδα μεθανίου και υδρογόνου τα οποία εκκρίνονται από τα βακτήρια του λεπτού εντέρου. Μερικές από τα πιο συνήθεις ενδείξεις του SIBO είναι: τυμπανισμός που επιδεινώνεται σταδιακά μέσα στη μέρα και κορυφώνεται προς το βράδυ, αέρια και τυμπανισμός μετά τη κατανάλωση φυτικών ινών (κυρίως οσπρίων), χρόνια αναιμία, ενόχληση με τροφές πλούσιες σε προβιοτικά, σύνδρομο ανήσυχων άκρων, στοματική δυσοσμία, θολούρα, αδυναμία συγκέντρωσης και μνήμης. Παράγοντες που προδιαθέτουν για SIBO είναι το ιστορικό εκκολπωμάτων και η χρόνια χρήση αναστολέων αντλίας πρωτονίων.

Οι παραδοσιακές προσεγγίσεις για το ΣΕΕ εστιάζουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και σπάνια στη φυσιοπαθολογία της νόσου και στους παράγοντες που την προκαλούν. Έτσι, τα αποτελέσματα είναι βραχυπρόθεσμα. Επίσης, οι περισσότερες φαρμακολογικές προσεγγίσεις αμελούν ένα πολύ σημαντικό παράγοντα: το στρες, που επιδεινώνει τα συμπτώματα και δημιουργεί προϋποθέσεις που οδηγούν σε υποτροπή.

Ολιστικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση του ΣΕΕ

Τι μπορεί να εξαλείψει διά παντός τα συμπτώματα που προκαλεί το ευερέθιστο έντερο; Οι προσεγγίσεις που εστιάζουν στον εντοπισμό της αιτίας πίσω από το σύμπτωμα, μέσω εξειδικευμένων εξετάσεων, και στον συνδυασμό της κατάλληλης διατροφής (αποκλεισμού των FODMAP) με αντιβακτηριδιακή αγωγή (φυτική ή φαρμακευτική ή συνδυασμό και των δύο), παράλληλα με τεχνικές αποτελεσματικής διαχείρισης των επιπέδων στρες.

Η Κορίνα Καραδήμου είναι διατροφοπαθητικός (Dip CNM, mBANT, mBSIO) με εξειδίκευση στην υποστήριξη ασθενών που πάσχουν από καρκίνο.