ΠΩΣ ΕΧΑΣΕ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ Η ΝΗΣΤΕΙΑ

Η νηστεία είναι κάτι που πολλοί τηρούμε –ή κάνουμε πως τηρούμε– χωρίς να καταλαβαίνουμε το γιατί. Κι αυτό για μένα δεν έχει νόημα.

Μεγαλώνοντας σε μια μέση ελληνική οικογένεια της δεκαετίας του ’80, είχα μάθει από μικρός ότι τη Μεγάλη Εβδομάδα έπρεπε να νηστεύουμε. Ήταν από αυτά τα «θέσφατα» που μας φορούσαν καπέλο γονείς και λοιποί συγγενείς, πριν ακόμα είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τι σημαίνει νηστεία.

Πέρα από το «ασθενείς και οδοιπόροι συγχωρούνται» (εγώ πάντα πίστευα ότι μιλάμε για οδοιπόρους, αλλά φίλη μου επισήμανε ότι πρόκειται για ωδιπόρους, δηλαδή εγκύους!), μπορεί κάποια χρόνια να έπεφτε κι ένα μικρό «παζάρι», μην πάει και ως παιδιά υποσιτιστούμε. Μέχρι Μεγάλη Τρίτη μπορεί να πίναμε γάλα, με τους ενήλικες να ξεπλένουν ενοχές διερωτώμενοι μεγαλόφωνα: Τι αμαρτίες έχει ένα παιδί για να νηστέψει;

Από την μια, η αποχή από το κρέας ήταν αδιαπραγμάτευτη όλες τις μέρες. Από την άλλη, θυμάμαι να τσεκάρουμε τα συστατικά στη «σοκολάτα υγείας» για να βεβαιωθούμε ότι είναι νηστίσιμη και να μας μπλοκάρει κάπως η λέξη «γαλακτοματοποιητής». Κάθε –μα κάθε!– χρόνο αγωνιούσαμε να επιβεβαιώσουμε ότι δεν είχε σχέση με το γάλα, και πάντα παραμερίζαμε τις απορίες καταλήγοντας ότι δεν «σπάμε» τη νηστεία αν φάμε λίγη μαύρη σοκολάτα. Λίγη όχι από εγκράτεια, αλλά γιατί τη βρίσκαμε βαριά και πικρή για να είναι απολαυστική.

Όταν πηγαίναμε στους παππούδες στο χωριό, τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα και εύκολα. Τα έθιμα περιχαρακωμένα και η Μεγάλη Παρασκευή χωρίς ούτε λάδι – κι ας έμενε πάντα ανεξήγητη η απορία γιατί ήταν νηστίσιμες οι ελιές.

Νηστεία πολυτελείας

Μέχρι που οι γονείς μου κανόνισαν να πάμε μαζί με φιλικές οικογένειες για Πάσχα σε ξενοδοχείο all-inclusive. Φτάσαμε το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής και το μεσημέρι μάς περίμενε ένας μπουφές μεγαλύτερος από οποιονδήποτε είχα δει μέχρι τότε. Υπήρχε και «μη νηστίσιμος» τομέας, με μπάρμπεκιου και τσίκνα που ξέφευγε προς πάσα κατεύθυνση, αλλά ούτε που διανοηθήκαμε να πάμε προς τα κει.

Μείναμε στα σημεία με τα σαρακοστιανά και αρχίσαμε να γεμίζουμε πιάτα. Εκεί άρχισα να νιώθω ότι υπάρχει «πρόβλημα»: Μπορούσαμε να γεμίσουμε πολλά πιάτα. Είχαμε μπροστά μας νηστίσιμες σπεσιαλιτέ που δεν είχαμε ξαναδοκιμάσει. Είχαμε στη διάθεσή μας μια γκάμα από νηστίσιμα γλυκά. Τρώγαμε πιο πλουσιοπάροχα από μια συνηθισμένη μέρα εκτός νηστείας.

Τι νόημα είχε η νηστεία, αν δεν υπήρχε όριο; Και, αν ήταν να φάω του σκασμού, αλήθεια υπήρχε κάποιος «εκεί πάνω» που καραδοκούσε να βεβαιωθεί ότι δεν θα πήγαινα προς τα κρεατικά, αλλιώς με περίμενε το πυρ το εξώτερον;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Συνεχίσαμε να κάνουμε έτσι Πάσχα κάποια χρόνια. Να απολαμβάνουμε τους ατέλειωτους μπουφέδες το μεσημέρι και να επιλέγουμε το νηστίσιμο δείπνο μετά τον Επιτάφιο – γιατί πάντα υπήρχε και η πιο «κοσμική» επιλογή. Νηστίσιμο δείπνο σερβιριστό, που ναι μεν υστερούσε σε ποσότητα από το μεσημεριανό, αλλά δεν έπαυε να είναι πέντε πιάτων. Και, βέβαια, με τα λεφτά που είχαμε πληρώσει το άτομο για διαμονή και διατροφή, δεν μπαίναμε στον κόπο να αποφύγουμε το λάδι.

Εκείνες οι Μεγάλες Παρασκευές στα ξενοδοχεία έκαναν στο μυαλό μου τη νηστεία συνώνυμη με την εγκράτεια. Που μάλλον τελικά ταιριάζει με το πραγματικό νόημα της νηστείας.

Ξέρω, λοιπόν, ότι μπορώ να νηστέψω όποτε θέλω τρώγοντας πλουσιοπάροχα. Αλλά για μένα δεν έχει νόημα να νηστέψεις τρώγοντας μέχρι σκασμού. Ούτε έχει νόημα να φροντίσεις να αγοράσεις νηστίσιμο τυρί για να μη στερηθείς στη νηστεία τα γαλακτοκομικά. Για να μην μιλήσω για τη σοκολάτα, που τώρα την προτιμώ ούτως ή άλλως μαύρη, οπότε δεν τίθεται κανένα δίλημμα. Αν είναι να νηστέψεις, πρέπει πρώτα να καταλάβεις γιατί θες να το κάνεις, και όχι από ποια παρακαμπτήριο θα πας για να μη σου λείψει τίποτα.