ΠΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΑ ΤΟΝ ΠΡΟΕΦΗΒΟ ΓΙΟ ΜΟΥ ΝΑ ΤΡΩΕΙ ΣΩΣΤΑ

Τι είναι η ενσυνείδητη διατροφή και πώς αλλάζει τη σχέση κυρίως των προέφηβων και έφηβων παιδιών με το φαγητό και το σώμα τους;

Έχοντας θηλάσει αποκλειστικά και τα δύο παιδιά μου, ήξερα ότι έκανα –με κλειστά μάτια– ό,τι καλύτερο για την υγεία τους. Ακολουθώντας η ίδια μία διατροφή χωρίς αλκοόλ και υπερβολές π.χ. στη ζάχαρη, γνώριζα ότι τους προσφέρω μέσω του μητρικού γάλακτος την ιδανικότερη αρχή στη ζωή τους. Τι συνέβη από τότε μέχρι την πρώτη σακούλα πατατάκια, δεν ξέρω να σας πω με ειλικρίνεια. Η αλλαγή έμοιαζε να έγινε, και τις δύο φορές, μέσα σε χρόνο dt. Εκεί που είχα ένα τετράχρονο, το οποίο ζητούσε χούμους και καρότα, ή θεωρούσε έξτρα treat μια μπανάνα, βρέθηκα να κάνω deals με ένα εντεκάχρονο για το αν θα φάει τα γνωστά πατατάκια από πολτό που πωλούνται σε συσκευασία σωλήνα μετά το φαγητό και όχι σαν κυρίως γεύμα. Αναρωτήθηκα πώς θα μπορούσε να αποκτήσει καλή σχέση με το φαγητό ένα προέφηβο ή έφηβο παιδί.

Τη στιγμή που ένιωσα ότι πρόκειται να χάσω τη μάχη, κατάλαβα ότι όλα έχουν να κάνουν με την ενσυνείδητη διατροφή. Ό,τι και να έλεγα, εάν ο μικρότερος γιος μου, ο προέφηβος Τζίμης δεν αποκτούσε συνείδηση της τροφής και της διατροφής του, δεν επρόκειτο να γίνει κάτι (ο μεγάλος γιος μου είναι πλέον ενήλικας και μάλιστα εργάζεται σαν μάγειρας, οπότε…).

To mindfulness στη διατροφή βοηθά προέφηβους και έφηβους να αποκτήσουν νέα σχέση με το φαγητό

Απευθύνθηκα στον Κωσταντίνο Ζερβό, Μindfulness Βased Βehavioral Νutritionist, πρωτοπόρο στην ενσυνείδητη διατροφή στην Ελλάδα, ο οποίος εστιάζει στη συνειδητή μας σχέση με το φαγητό σαν βάση του τρόπου που προσεγγίζουμε τη διατροφή μας.

iStock

Πώς περιγράφει ο ίδιος το mindfulness στη διατροφή; «H ενσυνειδητότητα είναι μια φιλοσοφία ζωής που έχει εφαρμογή και στη διατροφή μας. Το να είμαστε παρόντες, με πρόθεση και χωρίς επίκριση στην κάθε γευματική μας εμπειρία ή σε περιβάλλον που υπάρχει τροφή, αυτό είναι ενσυνείδητη διατροφή», μου λέει, ενώ ξεκαθαρίζει πως η ενσυνείδητη στάση ζωής και διατροφής περιλαμβάνει τρεις βασικές αρχές: την επίγνωση, την αποδοχή και τη συμπόνια.

«Αυτό δεν σημαίνει πως αν είμαστε ενσυνείδητοι στη ζωή μας είναι όλα καλώς καμωμένα και όλα τα αποδεχόμαστε. Η ενσυνειδητότητα αποτελεί ένα κανάλι. Είναι ένα μονοπάτι που μας οδηγεί από μία ζωή στον “αυτόματο πιλότο” στην αυτογνωσία, με τρόπο φυσικό, μη καθοδηγούμενο. Η ενσυνείδητη διατροφή έρχεται να μας υπενθυμίσει την ανθρώπινη φύση μας, την ατελή, ασταθή, εφήμερη, αλλά επίσης την εσωτερική μας σοφία, από την οποία μας απομακρύνει ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η υπερπληροφόρηση ή παραπληροφόρηση, ακόμη και στα θέματα που σχετίζονται με την διατροφή».

Οι παγίδες που δεν αφήνουν έναν έφηβο/προέφηβο να αποκτήσει σωστή σχέση με το φαγητό

Μιλώντας με τον κύριο Ζερβό κατάλαβα πόσες παγίδες κρύβονται στην καθημερινότητά μας, που σαμποτάρουν ακόμη και τις καλύτερες προθέσεις να βοηθήσουμε το έφηβο παιδί μας να αποκτήσει σωστή σχέση με το φαγητό.

1. Ακόμη κι αν μαγειρεύουμε υγιεινά, οι πιεσμένοι χρόνοι και το στιλ ζωής που ακολουθούμε (σκεφτείτε πόσα πράγματα πρέπει να προλάβει ένας έφηβος μέσα στη μέρα) μας πιάνουν από το λαιμό και εμείς με τη σειρά μας πιέζουμε το παιδί να φάει κάτι γρήγορα πριν το μάθημα, να πάρει ένα συσκευασμένο σνακ ή κάτι στο δρόμο για το φροντιστήριο ή την προπόνηση.

iStock

2. Πολύ συχνά, στην προσπάθειά μας να «επαναφέρουμε» ένα παιδί, επειδή νιώθουμε ενοχές που το αφήσαμε να φτάσει να έχει τόσο κακή σχέση με το φαγητό φτάνουμε στο άλλο άκρο, χάνοντας την πολυπόθητη ισορροπία που, στην τελική, είναι η ισορροπία που αποζητάμε από την ίδια μας τη διατροφή. Όχι υπερβολές, όλα, αλλά με μέτρο.

3. Επιβραβεύουμε με φαγητό. Όπως λέει ο κύριος Ζερβός, «αν το παιδί συμμορφωθεί με μία οδηγία ή κάνει το  θέλημα του γονιού, τότε θα του φτιάξει ή θα του παραγγείλει κάτι που λαχταρά το παιδί, ενώ αντίστροφα λειτουργεί η τιμωρητική συμπεριφορά που, τελικά, καλλιεργεί τη διάθεση για κατανάλωση του «απαγορευμένου».

4. Εκπαιδεύουμε από πολύ μικρά τα παιδιά να τρώνε ασυνείδητα. Βάζουμε μπροστά τους οθόνες όταν καθόμαστε μαζί τους στο εστιατόριο, ή αποσπούμε την προσοχή τους προκειμένου «να μην καταλάβουν» ότι τα ταΐζουμε, να «τα ξεγελάσουμε». Αυτή είναι ίσως η πρώτη απόσπαση από την ίδια τη διαδικασία της ενσυνείδητης διατροφής. Πόση απόσταση υπάρχει ανάμεσα σε αυτή την εικόνα και την εικόνα ενός μωρού που θηλάζει κοιτάζοντας τη μητέρα του στα μάτια;

5. Κάτι που δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι μπορεί να επηρεάζει το παιδί είναι η εκλογίκευση της πείνας, που μου επισημαίνει ο διατροφολόγος. «Λέμε στο παιδί: Μα δεν γίνεται να πεινάς. Ή, αντίστροφα: Δεν μπορεί να μην πεινάς. Η απομάκρυνση από τον αισθητηριακό κόσμο είναι και απομάκρυνση από την αλήθεια μας. Η αισθήσεις δεν ψεύδονται ποτέ! Η αναγνώριση και η κάλυψη της πείνας μας μαθαίνει να αναγνωρίζουμε και να καλύπτουμε τις ανάγκες μας. Αυτό μας κάνει χαρούμενους. Για σκεφτείτε το...»

Η απόσταση από την κουλτούρα της δίαιτας είναι βασικό στοιχείο της διατροφής με επίγνωση, σύμφωνα με τον ειδικό. Τρώγοντας ενσυνείδητα μαθαίνουμε να τρώμε ό,τι θέλουμε όταν το θέλουμε, στην ποσότητα που επιθυμούμε, βάζοντας τους δικούς μας κανόνες. «Οι έρευνες υποστηρίζουν πως αυτό μας κάνει καλό και σωματικά και ψυχικά», τονίζει ο διατροφολόγος. Ναι, η διατροφική ισορροπία υπάρχει στο δικό μας πλαίσιο, με τον τρόπο που μας κάνει καλό. Κάτι που κανένας ειδικός δεν γνωρίζει καλύτερα από εμάς.

iStock

7 + 1 πράγματα που κάνω με τον προέφηβο γιο μου

1. Αρχικά συνειδητοποίησα ότι, όπως σε οτιδήποτε άλλο, στη σχέση ενός παιδιού με το φαγητό παίζει τεράστιο ρόλο το καθρέφτισμα της δικής μας συμπεριφοράς. Πέρα λοιπόν από το ότι με βλέπει να προσέχω τι τρώω, να φτιάχνω το δικό μας ψωμί χωρίς συντηρητικά, energy balls, φυσικό αναψυκτικό kombutcha, και να παραγγέλνω με συγκεκριμένο σκεπτικό από την αγαπημένη μας πιτσαρία, άρχισα να του μιλάω για την τροφή. Να του λέω πόση ενέργεια μου δίνουν οι ξηροί καρποί, γιατί με βοηθάει η μπανάνα μετά την προπόνηση, ή πόσο πιο καλά κοιμάμαι χωρίς να βαρυστομαχιάσω εάν φάω για γλυκό ένα παστέλι ή κάτι που ετοιμάσαμε στο σπίτι με μαύρη σοκολάτα.

2. Κατάλαβα ότι οι στερήσεις και η αυστηρότητα δεν οδηγούν πουθενά, ίσως μάλιστα να λειτουργούν και αντίστροφα. Αν του απαγορεύσω τα πατατάκια, θα τα βρει κάποια στιγμή στη βόλτα του και θα τα φάει με μανία. Σοκαρισμένη διαπίστωσα πριν από λίγο καιρό ότι παρά τις προειδοποιήσεις μου για το κακό που κάνουν τα energy drinks, όποτε έβρισκε ευκαιρία αγόραζε κι έπινε, κάτι που έκανε για μισό περίπου χρόνο μέχρι να το αντιληφθώ! Αντί λοιπόν να σοκάρομαι, κατάλαβα ότι πρέπει να ανοίξω λίγο περισσότερο το μυαλό μου και να τον αφουγκραστώ καλύτερα.

3. Σταμάτησα να συζητάω μαζί του περί φαγητού την ώρα που πεινάει. Σε ανύποπτη φάση, ετοιμάζουμε σε χαλαρά πλαίσια το μενού της επόμενης ημέρας. Τι θα πάρει μαζί του στο σχολείο, τι θα έχουμε για μεσημεριανό κ.λπ. Έτσι αισθάνομαι ότι ο εγκέφαλός του έχει πάρει το μήνυμα ότι όλα είναι υπό έλεγχο και δεν καταφεύγει σε λύσεις πανικού, όπως ένα συσκευασμένο κρουασάν από το περίπτερο στον δρόμο για το σπίτι.

iStock

4. Στο σπίτι υπάρχουν πάντα γρήγορες και έτοιμες λύσεις, που έχουν αντικαταστήσει τα λιγότερο θρεπτικά σνακ-πανικού. Σε ένα ταπεράκι έχω κομμένα μπαστουνάκια κουνουπίδι, σε ένα άλλο τοματίνια, σε ένα τρίτο energy balls, ρυζογκοφρέτες, μπισκοτάκια βρόμης, φρουτοσαλάτες κ.ο.κ.

5. Την ώρα του φαγητού φροντίζω το πιάτο του να έχει όλα όσα χρειάζεται: λαχανικά, πρωτεΐνη και υδατάνθρακα. Καθένα από αυτά έχει χρησιμότητα στη θρέψη του και είναι καλό να το γνωρίζει.

6. Φροντίζω να πηγαίνουμε μαζί για ψώνια στη λαϊκή ή σε ένα κτήμα που υπάρχει σε ένα χωριό λίγο έξω από εκεί που ζούμε. Εκεί έχει την ευκαιρία να δει όλα τα υπέροχα, χρωματιστά λαχανικά και φρούτα, να έρθει σε επαφή με τους παραγωγούς και να διαλέξει ο ίδιος τα φρούτα και τα λαχανικά που θα πάρουμε μαζί στο σπίτι.

iStock

7. Όσο πιο συχνά γίνεται, καθόμαστε όλοι μαζί στο τραπέζι, όπου μιλάμε για τη μέρα μας αλλά και για το ίδιο το φαγητό.

8. Τις φορές που ζητάει να φάει κάτι που ξέρω ότι είναι σούπερ ανθυγιεινό, τον αφήνω (όχι με υπερβολές) αλλά παράλληλα διαβάζω μαζί του την ετικέτα, εξηγώντας του τα συστατικά και την επιβάρυνση που έχουν κάποια από αυτά στον οργανισμό μας.

Food mantras

Ρωτάω τον Κωνσταντίνο Ζερβό εάν υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να λέμε στο παιδί, προκειμένου να το βοηθήσουμε να μάθει να τρώει συνειδητά. Εδώ παραθέτω αυτά που τράβηξαν περισσότερο την προσοχή του δικού μου:

• Κάνουμε ένα πράγμα τη φορά. Όταν τρώω, τρώω, δεν κάνω τίποτε άλλο.
• Ακούω την πείνα μου και τον κορεσμό μου.
• Υπάρχουν θρεπτικές τροφές και λιγότερο θρεπτικές. Οι θρεπτικές είναι απαραίτητες, οι λιγότερο θρεπτικές προαιρετικές!
• Αγαπώ το σώμα μου όπως είναι, μικρό ή μεγάλο, και το φροντίζω.
• Τροφή σημαίνει αγάπη προς το σώμα μου, που τόσα πολλά κάνει για μένα.

Κλείνοντας, ο διατροφολόγος υπογραμμίζει ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που καλούμαστε να κάνουμε ως ενήλικες που μεγαλώνουν παιδιά: «Ίσως και να μη χρειάζεται να πούμε τίποτα στους εφήβους, αρκεί τα παιδιά να βλέπουν τους γονείς τους να ακολουθούν αυτό το μονοπάτι».

Ευχαριστούμε τον Κωνσταντίνο Ζερβό, MSc Διατροφολόγο με ειδίκευση στη διατροφική συμπεριφορά, την ενσυνείδητη διατροφή και την προαγωγή της υγείας, δημιουργό του προγράμματος ΕΑΤΤ: γευματίζω ενσυνείδητα, Ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρο του Ελληνικού Κέντρου Ενσυνείδητης Διατροφής (ΕλΚΕΔ).