ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ;
Η Χριστίνα Οικονομίδου-Πιερίδου, κλινική διαιτολόγος και διατροφολόγος, άρχισε να ερευνά ποιες τροφές έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες παρακινημένη από ένα δυσάρεστο περιστατικό στην οικογένειά της. Έτσι, γεννήθηκε ένας οδηγός διατροφής που εξηγεί με απλό τρόπο τον ρόλο που μπορεί να παίξουν συγκεκριμένα τρόφιμα, τόσο θεραπευτικά όσο και προληπτικά.
«Είναι μεγάλη ανακούφιση να διαπιστώνουμε ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής και μια υγιεινή διατροφή μπορούν να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στην πρόληψη πολλών ειδών καρκίνου», γράφει η Χριστίνα Οικονομίδου-Πιερίδου, κλινική διαιτολόγος και διατροφολόγος, στο πρώτο μέρος του βιβλίου της με τίτλο Anticancer – Η Προληπτική Δύναμη των Τροφών. Και μπορώ να πω ότι οι λέξεις «είναι μεγάλη ανακούφιση» συνοψίζουν την αίσθηση που έχεις καθώς διαβάζεις για αντικαρκινικές ιδιότητες πραγμάτων που μπορεί ήδη να βρίσκονται στην κουζίνα σου.
Κακά τα ψέματα, υπάρχει ένα βάρος που συνοδεύει τη λέξη καρκίνος. Υπάρχει ένας φόβος ακόμα και για την πιο ξεκάθαρη και αντιμετωπίσιμη μορφή του. Οπότε, το να διαβάζεις κάτι για τον καρκίνο που λειτουργεί –όσο γίνεται– κατευναστικά, είναι μεγάλη υπόθεση.
Το πρώτο που κάνει η συγγραφέας είναι να εξηγήσει την επιστημονική διάσταση της ασθένειας με τρόπο τόσο απλό, που θα μπορούσε να την καταλάβει ακόμα κι ένα παιδί.
Στόχος της είναι να μας βοηθήσει να δούμε σε ποιον βαθμό και με ποιους τρόπους μπορούμε εμείς να επιδράσουμε σε ό,τι συμβαίνει. Να κατανοήσουμε, ας πούμε, τι είναι φλεγμονή, πώς επιδρά σε αυτή η διατροφή μας και τι είναι καλό να τρώμε ή να μην τρώμε. Να μάθουμε τι είναι ο κουρκουμάς και η κουρκουμίνη, ποιες είναι οι ευεργετικές τους δράσεις και πώς θα πετύχουμε εύκολα τη μεγαλύτερη δυνατή απορρόφησή τους στον οργανισμό μας.
Αντικαρκινικές τροφές και παράγοντες επικινδυνότητας
Το βιβλίο αναγνωρίζει ότι ένα ποσοστό καρκίνων έχουν γονιδιακή προδιάθεση. Εκείνο όμως που προκαλεί εντύπωση είναι ότι, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, η διατροφή έχει τη δύναμη να αλλάξει τον βαθμό κινδύνου που ενδέχεται να είναι καταγεγραμμένος στα γονίδιά μας.
«Οι περισσότεροι από τους μισούς καρκίνους σήμερα είναι αποτρέψιμοι με την εφαρμογή της γνώσης που έχουν πλέον οι επιστήμονες», γράφει η κ. Οικονομίδου-Πιερίδου. «Υπάρχουν πολλοί παράγοντες επικινδυνότητας που μπορούμε να αλλάξουμε και οι οποίοι σχετίζονται με την εμφάνιση του καρκίνου. Οι βασικότεροι είναι το κάπνισμα, το αυξημένο σωματικό βάρος, η έλλειψη άσκησης και η ανθυγιεινή διατροφή».
– Πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τροφές που έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες;
Αρχικά, να πω ότι είχα χάσει από καρκίνο μια πρώτη μου ξαδέρφη, που ήταν κι έναν χρόνο μικρότερη από μένα. Τους έξι μήνες που είχε βασανιστεί, ήμουν πολύ κοντά της και άρχισα να ευαισθητοποιούμαι σε πιο εναλλακτικές διατροφικές μεθόδους και θεραπείες. Η επιθυμία μου να τη βοηθήσω με έκανε να μελετήσω το θέμα σε βάθος.
Έτσι, ήρθα αντιμέτωπη με συγκλονιστικά δεδομένα. Σύμφωνα με στοιχεία του Cancer Research UK στη Βρετανία, το 2012 υπολογίζεται ότι εμφανίστηκαν 14,1 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου στον κόσμο. Μέχρι το 2030, προβλέπεται να έχουν αυξηθεί κατά 70%, φτάνοντας τα 23,6 εκατομμύρια! Υπήρχαν, όμως, και δεδομένα επίσημων πηγών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, που έδειχναν ότι κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής μας μπορούμε να προλάβουμε περίπου το 50% των νέων περιστατικών καρκίνου.
Οπότε, από την μια ήμουν αντιμέτωπη με τον τρόμο στον οποίο οδεύουμε, κι από την άλλη με τη δυναμική που σου δίνει ένας πιο σωστός τρόπος ζωής. Ήταν τόσο συνταρακτική αυτή η αντίθεση, που αποφάσισα να καταγράψω σε ένα βιβλίο όλες τις έρευνες που είχα μελετήσει. Ήθελα να περάσω στον κόσμο κάποια μηνύματα με απλό τρόπο πάνω απ’ όλα, μικρές συμβουλές τις οποίες να μπορούν να εφαρμόσουν άμεσα στην καθημερινότητά τους.
ΟΙ ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΩΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΤΑ ΓΟΝΙΔΙΑ ΜΑΣ.
– Μου έκανε εντύπωση η απλότητα με την οποία καταφέρνετε να εξηγήσετε κάποια θέματα στο βιβλίο σας.
Υπάρχουν έννοιες τις οποίες αναφέρουμε πολύ συχνά, αλλά χωρίς να κατανοούμε ακριβώς τι αφορούν. Έτσι, όμως, δεν συνειδητοποιούμε ότι μπορούμε να επιδράσουμε πάνω τους. Όταν γνωρίζεις πώς λειτουργούν π.χ. τα καρκινικά κύτταρα, είναι πολύ πιο εύκολο να κατανοήσεις το πώς μπορείς να τα επηρεάσεις με τις επιλογές και τις πράξεις σου.
Η εξέλιξη της επιστήμης και η σημασία της πρόληψης
– Νέα επιστημονικά δεδομένα ανατρέπουν και πρακτικές που ήταν δεδομένες στο παρελθόν.
Ακριβώς. Παλαιότερα, όταν ήμουν στο Λονδίνο, είχα δουλέψει σε ογκολογικό νοσοκομείο, όπου δεν δίναμε έμφαση στην ποιότητα της διατροφής των ασθενών, αλλά μόνο στις θερμίδες. Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, οι ασθενείς έπρεπε να πάρουν ορισμένες θερμίδες και αυτό επιδιωκόταν με συμπληρώματα που δεν είχαν αντιοξειδωτικά, αλλά κατά βάση ζάχαρη. Ωστόσο, σήμερα ξέρουμε ότι η ζάχαρη ουσιαστικά τρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Έχουμε πλέον νέες έρευνες που δείχνουν ότι ακόμα και το να μείνει κάποιος έστω και μόνο με νερό, μπορεί να βοηθήσει στο αποτέλεσμα της χημειοθεραπείας και να συμβάλει στο να εξουδετερωθούν τα καρκινικά κύτταρα. Οπότε, βλέπουμε ότι η επιστήμη προχωρά και πρέπει και ο κόσμος να ενημερώνεται για τα νέα δεδομένα.
Όλα τα στοιχεία που αναφέρω στο βιβλίο μου προέρχονται από επιστημονικά άρθρα. Δεν αναφέρω πουθενά την προσωπική μου άποψη. Απλώς παραθέτω με τρόπο εύκολο για τον αναγνώστη τις νεότερες επιστημονικές συσχετίσεις μεταξύ διατροφής και εμφάνισης καρκίνου. Αν ακολουθήσει κανείς τις συμβουλές του βιβλίου, θα βοηθήσει την υγεία του σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο στην αντικαρκινική ενίσχυση.
– Οπότε δεν απευθύνεται μόνο σε άτομα που έχουν νοσήσει από καρκίνο, αλλά στον οποιονδήποτε.
Βέβαια! Θέλω να τονίσω ότι το βιβλίο βασικά καταπιάνεται με την προληπτική δύναμη των τροφών. Στενοχωριέμαι πάρα πολύ όταν μιλάω με κάποιον που έχει διαγνωστεί με καρκίνο και μου λέει: «Χριστίνα, δεν τα είχα ακούσει ποτέ αυτά τα πράγματα». Εγώ δεν θέλω να ακούει κανείς αυτά τα δεδομένα εκ των υστέρων. Ο στόχος είναι να τα ακούσουμε πριν, όταν είμαστε υγιείς, και να τα αξιοποιήσουμε. Αυτή είναι η δύναμη.
Χρειάστηκε πολλή δουλειά για να συγκεντρωθεί το υλικό και συχνά με ρωτούσαν: «Μα πώς ασχολείσαι με ένα τόσο δυσάρεστο θέμα όλη μέρα κι όλη νύχτα;» Η απάντηση είναι ότι βλέπω πάντα τη θετική όψη του νομίσματος. Βρήκα, για παράδειγμα, εκπληκτικό ότι, σύμφωνα με την επιστήμη της επιγενετικής, ο τρόπος ζωής μας μπορεί να επηρεάσει το πώς εκφράζονται τα γονίδιά μας.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν έχουμε κληρονομική προδιάθεση να εμφανίσουμε κάποιο είδος καρκίνου, οι βιοενεργές ουσίες των τροφών που καταναλώνουμε, μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται τα γονίδιά μας. Οι επιλογές που κάνουμε τώρα θα καθορίσουν την υγεία μας τα επόμενα χρόνια. Οπότε, δεν απευθύνομαι μόνο σε κάποιον που έχει νοσήσει. Και βλέπω κόσμο που είναι ευαισθητοποιημένος και ενδιαφέρεται πλέον για πρόληψη.
– Η επιγενετική είναι ένας κλάδος που δεν γνωρίζουμε πολύ…
Ένα εκπληκτικό κομμάτι αυτής της επιστήμης αναφέρεται, για παράδειγμα, στα βακτήρια του εντέρου. Όταν έχουμε καλό μικροβίωμα, αυτό επιδρά στην υγεία μας σε βάθος χρόνου. Έχουν γίνει έρευνες σε έγκυες γυναίκες, τις οποίες χώρισαν σε δύο γκρουπ. Στις μισές είχαν δώσει προβιοτικά, που είναι τα «καλά» βακτήρια για το έντερο, και στις άλλες όχι. Τη στιγμή που γεννήθηκαν τα παιδιά και στις ηλικίες των έξι, δώδεκα και εικοσιτεσσάρων μηνών, το βάρος όσων οι μητέρες είχαν πάρει προβιοτικά, ήταν πιο υγιές από των υπολοίπων. Άρα, βλέπουμε ότι μπορεί το μικροβίωμά μας να έχει αντίκτυπο και στις επόμενες γενιές.
Πέρα από τη διατροφή, επιγενετικά δρουν και οι τοξίνες από το περιβάλλον, που είναι επίσης κάτι συγκλονιστικό. Έχει βρεθεί ότι αν κάποιος έχει εκτεθεί σε μεγάλες ποσότητες πλαστικού, ακόμα και στην εμβρυϊκή ή σε πολύ μικρή παιδική ηλικία, αν δηλαδή έχει εισέλθει πλαστικό σε μεγάλες ποσότητες στο σώμα, π.χ. από ακατάλληλα σκεύη, έχουμε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη στους άντρες ή του μαστού στις γυναίκες, που είναι όγκοι ορμονοεξαρτώμενοι.
Υπάρχουν αντικαρκινικές διατροφικές συνήθειες
– Σε ό,τι αφορά τη διατροφή, πέρα από τις ιδιότητες που έχουν κάποια προϊόντα από τη φύση τους, δίνετε έμφαση και στις επιβαρύνσεις που μπορεί να προκληθούν από τον τρόπο που τα καλλιεργούμε ή τα επεξεργαζόμαστε.
Ισχύει αυτό. Να πω ένα παράδειγμα που δρα θετικά για μας: Η ντομάτα έχει μέσα λυκοπένιο, το ισχυρό αντιοξειδωτικό που της δίνει το κόκκινο, φυσικό της χρώμα. Όταν τη ζεστάνουμε για να την κάνουμε σάλτσα και προσθέσουμε λίγο ελαιόλαδο, ο συνδυασμός της θερμότητας με το ελαιόλαδο βοηθά να απορροφήσουμε περισσότερο λυκοπένιο από όταν την τρώμε ωμή. Καμιά φορά, υπάρχουν και μύθοι που μπερδεύουν τον κόσμο. Μπορεί, ας πούμε, να θεωρούν ότι είναι πιο παχυντικό να φάνε κάποιο κοκκινιστό φαγητό, ενώ τελικά αυτό είναι καλύτερο, γιατί απορροφούμε πιο πολλά θρεπτικά συστατικά.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο κουρκουμάς, ένα μπαχαρικό με βαθύ πορτοκαλοκίτρινο χρώμα. Η βιοενεργή φυσική ουσία που περιέχει, η κουρκουμίνη, είναι λιποδιαλυτή και δεν απορροφάται εύκολα. Γι’ αυτό και οι Ινδοί πάντα συνδύαζαν τον κουρκουμά με μαύρο πιπέρι και με λίγο λάδι, ώστε να απορροφάται πολύ καλύτερα. Όταν βάζουμε κουρκουμά σε ένα smoothie ή στο τσάι, δεν απορροφάται ικανοποιητικά. Με τη βοήθεια, όμως, του μαύρου πιπεριού και του λαδιού, το σώμα θα μπορέσει να τον αξιοποιήσει.
XΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ. ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ Π.Χ. ΕΝΑ BRAZIL NUT ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΟΣΟ ΣΕΛΗΝΙΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΑΣ.
Να πω κι ένα παράδειγμα αρνητικό: Υπάρχουν πολλά τρόφιμα που δρουν θετικά στην υγεία μας, όπως τα άσπρα πουλερικά, το κοτόπουλο, το ψάρι. Όταν, όμως, εκτεθούν σε πολύ υψηλή θερμοκρασία ή καούν ελαφρά, τότε δημιουργούνται ετεροκυκλικές αμίνες, δηλαδή καρκινογόνες ουσίες, οι οποίες ουσιαστικά καταστρέφουν το DNA μας σε κυτταρικό επίπεδο. Οπότε, παίζει σημαντικό ρόλο να ψήνουμε το φαγητό ελαφρά, να προτιμάμε να είναι σε χαμηλή θερμοκρασία για περισσότερη ώρα παρά σε υψηλή θερμοκρασία για λιγότερη ώρα, και να μην αφήνουμε να έρχεται σε άμεση επαφή με κάρβουνα ή άλλες πηγές θερμότητας, ώστε να αποφεύγουμε να σχηματίζονται καρκινογόνες ουσίες.
– Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να εντάξουμε τέτοιες συνήθειες στην καθημερινότητά μας;
Θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ εύκολο. Χρειάζονται μικρές αλλαγές. Για παράδειγμα, αναφέρω στο βιβλίο το σελήνιο, που είναι ένα από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά ιχνοστοιχεία και βοηθά πολύ στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Σελήνιο βρίσκεται στα Brazil nuts, τα καρύδια της Βραζιλίας. Με ένα μόνο τέτοιο καρύδι την ημέρα παίρνουμε όσο σελήνιο χρειαζόμαστε και εξασφαλίζουμε έτσι σωστή αποτοξίνωση και πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Επίσης, όλοι μπορούμε να αυξήσουμε λίγο τα λαχανικά μας. Θα μπορούσε σε κάθε γεύμα το μισό μας πιάτο να έχει λαχανικά.
Θεωρώ ότι με τη γνώση και με το κίνητρο της καλύτερης υγείας, αλλά και της ευεξίας που θα νιώσουμε, μπορούμε να αλλάξουμε λίγο τις συνταγές που φτιάχνουμε. Να προσέχουμε κάποιες προδιαγραφές στα προϊόντα που αγοράζουμε, να προσέχουμε τα γλυκά, που έχουν εθιστικές ιδιότητες. Δηλαδή, πρέπει να τρώμε συνειδητά. Αυτό είναι εύκολο να το πετύχει κανείς. Αν το θελήσουμε, μπορούμε να αλλάξουμε τις συνήθειές μας σε αρκετά μεγάλο βαθμό μέσα σε μία με δύο εβδομάδες.
Σε όλα τα κεφάλαια του βιβλίου μου, που φρόντισα να είναι μικρά ώστε να μην κουράζουν, υπάρχει στο τέλος ένας πίνακας με συστάσεις. Είναι πολύ εύκολο να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας τα σημεία-κλειδιά. Επίσης, για όσους βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να είναι αντιμέτωποι με μια διάγνωση καρκίνου, να πω ότι στο τέλος του βιβλίου υπάρχει μια ομαδοποίηση των πιο σημαντικών συστάσεων, ώστε να μπορούν είτε οι ίδιοι είτε τα άτομα που τους φροντίζουν να διαβάσουν όλη την ουσία του βιβλίου μέσα σε μία ώρα. Αυτό θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό, γιατί δεν χρειάζεται να περάσει κάποιος όλα τα κεφάλαια για να δει τι μπορεί να κάνει από την επόμενη κιόλας μέρα.
Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας
– Να σας ρωτήσω και κάτι τελευταίο: Πώς βλέπετε να έχει επηρεάσει τον κόσμο η όλη κατάσταση με την πανδημία; Πέρα από τα αρνητικά, έχετε δει θετικές συνέπειες όσον αφορά την ευαισθητοποίησή μας;
Πολύ καλή ερώτηση. Τους περισσότερους η πανδημία τους έχει επηρεάσει αρνητικά. Γιατί η κακή διάθεση, ο φόβος και η έλλειψη κοινωνικότητας δημιουργούν συναισθηματικά κενά, που οδηγούν σε υπερκατανάλωση φαγητού. Για να ανέβει στιγμιαία η διάθεσή μας, μπορεί να τρώμε περισσότερα γλυκά, που ξέρουμε ότι είναι γενικά καταστροφικά για την υγεία μας. Δυστυχώς, βλέπω ότι πολύς κόσμος έχει βάλει βάρος, που επιδρά αρνητικά στην εμφάνιση καρκίνου.
Να πούμε ότι και το στρες από μόνο του εξασθενεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα και μειώνει την αποτελεσματικότητά του. Θεωρώ ότι από την αρχή της πανδημίας έπρεπε να είχε δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ενημέρωση του κόσμου από τους οργανισμούς υγείας, είτε διεθνώς είτε τοπικά, σχετικά με το πώς μπορούμε να επιδράσουμε θετικά στο ανοσοποιητικό μας σύστημα και να μειώσουμε τις πιθανότητες να νοσήσουμε σοβαρά. Αυτό αφέθηκε λίγο στο περιθώριο, ενώ πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τον κόσμο να νιώσει ότι, παρ’ όλα όσα συμβαίνουν, μπορεί να έχει κάποιον έλεγχο στην υγεία του.
Η Χριστίνα Οικονομίδου-Πιερίδου είναι κλινική διαιτολόγος, διατροφολόγος, M.Sc. Nutritional Medicine. Διατηρεί γραφείο στην Κύπρο και έχει ιδρύσει το Nutrition Can Heal, μια διαδικτυακή πλατφόρμα με στόχο να παρέχει στο κοινό τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της διατροφής, συνδυασμένες με μια πιο ολιστική διατροφική προσέγγιση σε διάφορα θέματα υγείας.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
