ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ;

Οι περισσότεροι θα απαντήσουν αυθόρμητα ναι και δεν θα έχουν άδικο. Όμως εδώ θα δεις βάσει ερευνών ποια αντικαταθλιπτικά θέτουν τους ασθενείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο για αύξηση βάρους και ποια όχι.

Το πάλαι ποτέ θεωρούσαμε την κατάθλιψη μια σχεδόν φανταστική πάθηση, μια «ευαισθησία» κάποιων υπερβολικά συναισθηματικών ατόμων. Πλέον, γνωρίζουμε ότι αποτελεί μία από τις κορυφαίες αιτίες αναπηρίας στον κόσμο. Για πότε περάσαμε ως λαός από αυτή την ασφαλώς λανθασμένη άποψη στην υπερκατανάλωση των αντικαταθλιπτικών χαπιών κανείς δεν κατάλαβε.

Φαίνεται ότι μέσα σε 20 χρόνια (από το 2000 έως το 2020) ταυτιστήκαμε με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που λένε ότι περίπου 1 στα 8 άτομα θα εμφανίσει κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή του. Την ίδια στιγμή, η χώρα μας παρουσίασε αύξηση στην κατανάλωση αντικαταθλιπτικών κατά 248%, καταλαμβάνοντας την 6η θέση επί συνόλου 21 κρατών, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Όπως επισημαίνει η διαδικτυακή επιστημονική πλατφόρμα Our World in Data (OWID) που επεξεργάστηκε τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ για το έτος 2021, η Ελλάδα κατατάσσεται στη 12η θέση μεταξύ 32 χωρών, αφού οι Έλληνες καταναλώνουμε 70,6 δόσεις αντικαταθλιπτικών φαρμάκων ανά 1.000 κατοίκους.

Περισσότερα αντικαταθλιπτικά, περισσότερο βάρος;

Το πού οφείλεται αυτή η αύξηση είναι ένα άλλο θέμα. Αυτό που θα μας απασχολήσει εδώ είναι ότι μαζί με την αύξηση της χρήσης αυτών των φαρμάκων παρατηρείται και αύξηση βάρους στους περισσότερους ασθενείς.

Η αύξηση του σωματικού βάρους είναι από τα πιο κοινά παράπονα ανάμεσα σε όσους παίρνουν αγωγή για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Αυτό δεν μπορούμε να το αμφισβητήσουμε. Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά παχαίνουν. Όμως διαφορετικοί τύποι φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης έχουν διαφορετικούς κινδύνους για αύξηση βάρους.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πάρεις το φάρμακο που σου έγραψε ο γιατρός ή ότι θα το ελαττώσεις/κόψεις μόνος σου. Μπορείς όμως να έχεις μια στοιχειώδη γνώση που προκύπτει από τις έρευνες, ώστε να είσαι σε θέση να συζητήσεις με τον γιατρό σου οτιδήποτε σε προβληματίζει.

Ο Samuel Wilkinson, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Yale και αναπληρωτής Διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος του Yale για την κατάθλιψη, έδωσε στη δημοσιότητα βάσει ερευνών μερικά στοιχεία σχετικά με το πόσο παχαίνουν ή όχι οι πιο συχνές δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα αντικαταθλιπτικά. Ας τα δούμε.

Δεν παχαίνουν, ίσως και να αδυνατίζουν

– Βενλαφαξίνη (SNRI αντικαταθλιπτικό)

Η βενλαφαξίνη χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, της κοινωνικής φοβίας, της διαταραχής πανικού και των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων. Σε βραχυπρόθεσμες δοκιμές, το 7% των ασθενών που έλαβαν βενλαφαξίνη έχασαν τουλάχιστον το 5% του σωματικού τους βάρους.

– Βορτιοξετίνη (αντικαταθλιπτικό)

Η βορτιοξετίνη είναι αντικαταθλιπτικό και δρα σε διάφορους υποδοχείς της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αναστέλλοντας τη δράση ορισμένων υποδοχέων και διεγείροντας τη δράση ορισμένων άλλων. Σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες μελέτες, η βορτιοξετίνη δεν έδειξε σημαντική αύξηση βάρους από την αρχική τιμή σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.

– Τραδοζόνη (αντικαταθλιπτικό)

Η τραζοδόνη είναι αποτελεσματική στη θεραπεία καταθλιπτικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης, του άγχους και των διαταραχών ύπνου, αλλά σήμερα πιο συχνά χρησιμοποιείται σε χαμηλές δόσεις για να βοηθήσει τους ασθενείς που έχουν δυσκολίες στον ύπνο. Δοκιμές της τραζοδόνης έχουν δείξει είτε μια μικρή απώλεια βάρους είτε καμία αλλαγή στο βάρος.

– Βουπροπιόνη (αντικαταθλιπτικό)

Η βουπροπιόνη χρησιμοποιείται πρωτίστως ως άτυπο αντικαταθλιπτικό και ως βοήθημα διακοπής του καπνίσματος σε χαμηλές δοσολογίες. Σε μια δοκιμή, το ποσοστό των ασθενών που έχασαν 2 ή περισσότερα κιλά ήταν 14% για εκείνους που έλαβαν 300 mg βουπροπιόνης και 19% για 400 mg βουπροπιόνης. Γενικά, η βουπροπιόνη θεωρείται ουδέτερη ως προς το βάρος ή ακόμη και ότι προκαλεί ελαφρά απώλεια βάρους.

Ίσως παχαίνουν, αλλά πολύ λίγο

– Εσιταλοπράμη (SSRI αντικαταθλιπτικό)

Σε λιγοστές δοκιμές, οι ασθενείς που έλαβαν εσιταλοπράμη δεν παρουσίασαν αύξηση βάρους σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, οι ασθενείς που συνέχισαν με εσιταλοπράμη έβαλαν σε διάστημα 9 μηνών περίπου 1 κιλό.

– Φλουοξετίνη (SSRI αντικαταθλιπτικό)

Απώλεια βάρους αναφέρθηκε σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών (1,4%) που έλαβαν φλουοξετίνη. Ωστόσο, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, οι ασθενείς που συνέχισαν τη φλουοξετίνη πήραν λίγο βάρος – περίπου 1 κιλό σε διάστημα 9 μηνών.

– Σερτραλίνη (SSRI αντικαταθλιπτικό)

Κατά τη διάρκεια βραχύχρονης θεραπείας 4-12 εβδομάδων, φάνηκε μικρή απώλεια βάρους (περίπου 1 κιλό) κατά τη χρήση σερτραλίνης. Ωστόσο, μια πιο μακροχρόνια μελέτη που παρακολούθησε ασθενείς μετά από 9 μήνες χρήσης σερτραλίνης παρατήρησε αύξηση βάρους κατά 1 κιλό.

– Ντουλοξετίνη (SNRI αντικαταθλιπτικό)

Σε κλινικές δοκιμές, οι ασθενείς με κατάθλιψη που έλαβαν ντουλοξετίνη για έως και 10 εβδομάδες παρουσίασαν μέση απώλεια βάρους περίπου 500 γρ. Αντίθετα, μια πιο μακροχρόνια μελέτη παρατήρησης των ασθενών έδειξε μια μικρή αύξηση βάρους (περίπου 5 γρ.) μετά από 9 μήνες θεραπείας.

Αν δεν πρσέξεις, μάλλον θα σε παχύνουν

– Σιταλοπράμη (SSRI αντικαταθλιπτικό)

Το 13% των ασθενών που έλαβαν σιταλοπράμη σε μια μακροπρόθεσμη μελέτη παρακολούθησης ανέφερε ότι είχε αύξηση βάρους της τάξης του 7% εννέα μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας.

– Παροξετίνη (SSRI αντικαταθλιπτικό)

Περίπου 9 μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας με παροξετίνη, το 13% των ασθενών εμφάνισε αύξηση βάρους 7% ή περισσότερο του σωματικού βάρους. Μια άλλη μελέτη παρατήρησε αύξηση βάρους 5,5 κιλών κατά μέσο όρο 2 χρόνια μετά την έναρξη της παροξετίνης.

– Μπρεξπιπραζόλη (αντιψυχωσικό)

Η ουσία συσχετίστηκε με μέση αύξηση βάρους 3 κιλών μετά από 6 μήνες και λίγο παραπάνω μετά από 1 χρόνο.

– Καριπραζίνη (αντιψυχωσικό)

Σε δύο δοκιμές 6 εβδομάδων αντικαταθλιπτικής αγωγής, εκείνοι που έλαβαν 1,5 mg/ημέρα και 3 mg/ημέρα παρουσίασαν μια αύξηση βάρους της τάξης του 1 κιλού το πολύ. Μετά τη χρήση 6 μηνών όμως, η μέση αύξηση βάρους ήταν 1,6 κιλό.

Ναι, παχαίνουν και θέλουν προσοχή

– Μιρταζαπίνη (αντικαταθλιπτικό)

Σε βραχυπρόθεσμες κλινικές δοκιμές, αύξηση βάρους της τάξης του 7% του σωματικού βάρους αναφέρθηκε στο 7,5%. Επιπλέον, μια πιο μακροχρόνια μελέτη διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που έκαναν θεραπεία με μιρταζαπίνη παρουσίασαν μέση αύξηση βάρους 7,3 κιλών μετά από 2 χρόνια.

– Κουετιαπίνη (αντιψυχωσικό)

Σε βραχυπρόθεσμες κλινικές δοκιμές, παρουσιάστηκε αύξηση βάρους της τάξης του 7% ή και περισσότερο του σωματικού βάρους.

– Αριπιπραζόλη (αντιψυχωσικό)

Η μέση αύξηση βάρους μετά από 14 εβδομάδες σε ασθενείς που έλαβαν αριπιπραζόλη ήταν 1,7 κιλό, ενώ μετά από έναν χρόνο αγωγής η αύξηση κυμαινόταν στα 4 κιλά.

– Ολανζαπίνη (αντιψυχωσικό)

Στις 76 εβδομάδες χρήσης παρατηρήθηκε μέση αύξηση βάρους 5,5 κιλών, με το 31% των ασθενών να εμφανίζουν αύξηση της τάξης του 10% ή και περισσότερο του σωματικού τους βάρους από την έναρξη της θεραπείας.

Συμπέρασμα: Τα υπέρ και τα κατά

Γενικά, τα αντιψυχωσικά φάρμακα (που επίσης χορηγούνται σε καταθλιπτικά επεισόδια) είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν αύξηση βάρους σε σχέση με τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά. Εάν σου έχει συνταγογραφηθεί ένα φάρμακο για την κατάθλιψη και νιώθεις ότι έχεις βάλει βάρος, μίλησε με τον γιατρό σου. Δεν είναι καθόλου καλή ιδέα να τα σταματήσεις μόνος/η, διότι τα συμπτώματα της στέρησης μπορεί να είναι έντονα.

Τέλος, πρέπει να ξέρεις ότι ενώ η αύξηση του σωματικού βάρους είναι πράγματι μια πιθανή παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης, η απόφαση για την έναρξη ή τη συνέχιση της θεραπείας δεν θα πρέπει να γίνεται βάσει αυτής.

Τα αντικαταθλιπτικά βοηθούν τους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη να είναι λειτουρικοί σε μεγάλο βαθμό και να έχουν υγιείς σχέσεις, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορούν να αποτρέψουν τις αυτοκτονικές σκέψεις. Πάρε την οποιαδήποτε απόφαση μαζί με γιατρό που εμπιστεύεσαι.