ΠΑΙΖΕΙ ΡΟΛΟ ΤΟ DNA ΣΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΜΑΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ;

Τι σχέση έχει το DNA μας με τη διατροφή μας και τι ακριβώς σημαίνει διατροφογενετική; Κάθε οργανισμός επεξεργάζεται διαφορετικά τις τροφές και τα συστατικά τους. Αυτό πλέον όχι μόνο είναι γνωστό, αλλά και μπορεί να βρεθεί με ειδικές εξετάσεις, οδηγώντας ιδανικά σε μια εξατομικευμένη διατροφή για καλύτερη υγεία.

Το DNA επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός μας μεταβολίζει τα θρεπτικά συστατικά, απορροφά τις βιταμίνες και ανταποκρίνεται σε διάφορες διατροφικές συνήθειες.

Η διατροφογενετική είναι ο κλάδος της επιστήμης που μελετά τη σχέση ανάμεσα στα γονίδια και τη διατροφή. Συγκεκριμένα, εξετάζει πώς οι γενετικές μας πληροφορίες καθορίζουν τις διατροφικές μας ανάγκες, τις ευαισθησίες σε τροφές ή ακόμα και την προδιάθεση για παχυσαρκία ή άλλες ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή.

Τις γενετικές πληροφορίες τις λαμβάνουμε μελετώντας πολυμορφισμούς, οι οποίοι δεν αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Στη βιολογία ο πολυμορφισμός είναι μια ασυνεχής γενετική παραλλαγή που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πολλών διαφορετικών μορφών ή τύπων ατόμων μεταξύ των μελών ενός μεμονωμένου είδους.

Γεννιόμαστε με αυτούς τους πολυμορφισμούς και ουσιαστικά αποτελούν το μοναδικό γενετικό μας αποτύπωμα. Έτσι, η διατροφογενετική μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε πιο εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις, με βάση το γενετικό μας προφίλ.

iStock

Πώς οι οργανικές μας λειτουργίες μπορεί να επηρεάζουν το διατροφικό μας προφίλ;

Μερικές από τις μελετημένες οργανικές λειτουργίες που επηρεάζονται από το DNA μας και διαμορφώνουν το διατροφικό μας προφίλ είναι:

• Ο μεταβολισμός των μακροθρεπτικών συστατικών: Τα γονίδια μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που μεταβολίζουμε υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνες.
• Η απορρόφηση βιταμινών και μετάλλων: Για παράδειγμα, η βιταμίνη D, το φυλλικό οξύ ή ο σίδηρος μπορεί να απορροφώνται διαφορετικά από άτομο σε άτομο.
• Η ευαισθησία στην καφεΐνη ή το αλκοόλ: Ορισμένα γονίδια καθορίζουν πώς ο οργανισμός μας διαχειρίζεται τέτοιες ουσίες.
• Η προδιάθεση για δυσανεξίες ή αλλεργίες: Όπως η δυσανεξία στη λακτόζη ή η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη).
• Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Υπάρχουν μόνο εξατομικευμένες διατροφικές ανάγκες;

Οι διαφορές μεταξύ των οργανισμών είναι σημαντικές και γι’ αυτό η εξατομικευμένη διατροφή αποτελεί εδώ και χρόνια το ζητούμενο στη διατροφική επιστήμη, με έρευνες και συνεχή επιστημονική εξέλιξη, μέρος της οποίας αποτελούν και οι αναλύσεις αυτών των πολυμορφισμών στο DNA. Η γενική ιδέα «μία δίαιτα για όλους» δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες κάθε ατόμου, καθώς το DNA μας, το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής μας διαφέρουν.

Οι γενικές διατροφικές συστάσεις κάθε χώρας, προκύπτουν από έρευνες μεγάλου δείγματος, σε σχέση με τη διατροφική συμπεριφορά που μπορεί να οδηγήσει σε εκβάσεις υγείας ή σε πρόληψη χρόνιων παθήσεων. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλοι ωφελούνται από τις ίδιες συστάσεις.

Όπως αντίστοιχα δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι έχουν μία συγκεκριμένη συμπεριφορά που θεωρείται «μη υγιεινή», όπως η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου ή/και επεξεργασμένου κρέατος, θα εμφανίσουν υπερχοληστερολαιμία ή καρκίνο του παχέος εντέρου.

Τεστ σάλιου: Τι μας λένε για τη γενετική προδιάθεση;

Τα τεστ σάλιου είναι αξιόπιστα για τη γενετική ανάλυση, καθώς το DNA που περιέχεται στα κύτταρα του σάλιου είναι σταθερό και επαρκές για τη διεξαγωγή τέτοιων εξετάσεων.

iStock

Σε αντίθεση με τις απλές αιματολογικές εξετάσεις που δείχνουν τι συμβαίνει τώρα στον οργανισμό, το DNA μάς αποκαλύπτει προδιαθέσεις και μακροπρόθεσμες τάσεις. Για παράδειγμα, μπορούμε να μάθουμε:

• Αν έχουμε γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία.
• Αν ο οργανισμός μας έχει δυσκολία στην απορρόφηση ορισμένων βιταμινών.
• Αν μεταβολίζουμε πιο αργά την καφεΐνη ή το αλκοόλ.
• Την ευαισθησία μας σε φλεγμονές ή οξειδωτικό στρες.

Πώς μπορεί να μας βοηθήσει η διατροφογενετική να προλάβουμε ασθένειες;

Η διατροφογενετική δεν περιορίζεται μόνο στη διατροφή, αλλά συνδέεται και με την πρόληψη. Μέσα από τη γενετική ανάλυση, μπορούμε να αναγνωρίσουμε προδιαθέσεις για ασθένειες όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση κ.ά. Αυτή η γνώση μάς επιτρέπει να λάβουμε προληπτικά μέτρα μέσω της διατροφής και του τρόπου ζωής, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των προβλημάτων.

Το γεγονός πως υπάρχουν αυτοί οι πολυμορφισμοί δεν μας δίνει την πληροφορία ότι οπωσδήποτε θα εκφραστούν και θα εμφανίσει κάποιος διαβήτη, για παράδειγμα. Στην έκφραση των γονιδίων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η επίδραση του περιβάλλοντος.

Ένας σημαντικός όμως παράγοντας του περιβάλλοντος είναι η διατροφή που κάνουμε. Συνεπώς, η γνώση της προδιάθεσης βοηθάει το άτομο να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και να δώσει στον οργανισμό του τη διατροφή που του ταιριάζει.

Η Εύα Τσάκου είναι διαιτολόγος - διατροφολόγος.