ΓΙΑΤΙ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙΣ ΚΡΑΣΙΑ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΙΝΟΠΟΙΟΥΣ

Ο Ιωάννης Παπαργυρίου, Πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδος, εξηγεί στο OW τι κερδίζει κανείς επιλέγοντας κρασιά από μικρούς οινοπαραγωγούς.

O Αντώνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νάξο. Βρέθηκε στην Αθήνα όπου σπούδασε Νομική, όμως πολύ σύντομα εγκατέλειψε την ιδέα της δικηγορικής καριέρας και επέστρεψε στη Νάξο για να ασχοληθεί με το οικογενειακό οινοποιείο. Λίγα χρόνια μετά, το είχε αναδείξει σε ένα από τα καλύτερα του νότιου Αιγαίου. Η αγάπη για το κρασί και για τον τόπο του τον ώθησε να εκπαιδευτεί σχετικά και να δημιουργήσει μια ετικέτα που ταξιδεύει πλέον ευρέως στον οινικό χάρτη.

Μερικές γουλιές από το κρασί του (είχα την ευκαιρία να το δοκιμάσω στην έκθεση «Μικροί Οινοποιοί» στην Τεχνόπολη) και δυο-τρεις κουβέντες μαζί του (με αφορμή τη Νάξο, που είναι και το δικό μου αγαπημένο νησί) με έκαναν να καταλάβω πως αυτό που κάνει τα κρασιά των μικρών οινοπαραγωγών να ξεχωρίζουν και ίσως ενίοτε να υπερτερούν από αυτά των μεγάλων οινοποιών είναι το πάθος που βάζουν οι παρασκευαστές τους σε κάθε στάδιο της οινοποίησης. Το μεράκι και την αγάπη τους τα γεύεσαι και πιθανότατα θα τα αναζητήσεις ξανά την επόμενη φορά που θα προτιμήσεις ένα ελληνικό κρασί στο wine bar ή σε μία κάβα.

Δεν είναι παράλογο, μου εξηγεί ο Ιωάννης Παπαργυρίου, γεωπόνος, οινοποιός και Πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδος, με αφορμή την έκθεση που διοργανώνει ο Σύνδεσμος μέχρι τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2025 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. «Ο άνθρωπος που έχει ζυμωθεί με το χώμα και έχει, μέσα από τον προσωπικό αγώνα του, φτάσει να βγάζει ένα μπουκάλι κρασί πάνω σε ένα ράφι ή σε ένα τραπέζι εστιατορίου βάζει τόσο έντονα το προσωπικό στοιχείο του, που αναπόφευκτα κάνει το κρασί σημαντικό. Δεν μιλάμε πια, δηλαδή, για ένα βιομηχανικό προϊόν», μου είπε χαρακτηριστικά, πείθοντάς με πως αυτό είναι από μόνο του ένας πολύ καλός λόγος να επιλέγουμε κρασιά από μικρούς Έλληνες οινοποιούς.

– Τι εννοούμε, κ. Παπαργυρίου, όταν λέμε «μικροί οινοπαραγωγοί» και πόσοι υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;

Εννοούμε οινοποιεία που έχουν παραγωγή μέχρι 160.000 φιάλες ετησίως ή μέχρι 120 τόνους κρασιού. Αυτή τη στιγμή ο αριθμός των οινοποιείων με άδεια κυμαίνεται από τα 1.300 έως τα 1.700, ωστόσο δεν υπάρχει η σχετική οργάνωση από το κράτος ώστε να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό. Υπάρχουν πολλοί που έχουν ένα πατητήρι και πωλούν μούστο, χύμα σταφύλια κ.λπ.

Στον Σύνδεσμο Μικρών Οινοποιών Ελλάδος, ωστόσο, είναι 79 τα μέλη, που γίνονται δεκτά όταν ανταποκρίνονται τόσο στα ποσοτικά όσο και στα ποιοτικά κριτήρια: Δηλαδή, πέρα από το όριο των 120 τόνων, πρέπει να εμφιαλώνεται το 75% της παραγωγής σε γυάλινο μπουκάλι, να έχει ο οινοποιός κατά 60% ιδιόκτητα κτήματα και οι αποδόσεις των κτημάτων να μην ξεπερνούν τα 1.200 κιλά το στρέμμα. Δηλαδή να διασφαλίζεται ότι έχεις σχετικά χαμηλές αποδόσεις σε σχέση με αυτό που μπορείς να βρεις στην Ελλάδα, ώστε να έχεις όσο γίνεται πιο ποιοτικό σταφύλι.

Για να το πω απλά: Όσο λιγότερα σταφύλια παίρνεις από ένα κλίμα, τόσο ποιοτικότερο είναι το κρασί σου.

– Τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε αυτή τη στιγμή ως μικροί οινοποιοί;

Υπάρχουν δύο δυσκολίες που είναι κοινές σε όλους: Η μία είναι η κακή οικονομική κατάσταση της αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ η δεύτερη σχετίζεται με τους περιορισμούς που τίθενται στο αλκοόλ τα τελευταία χρόνια. Δυστυχώς, το κρασί βρίσκεται σε μια θέση αμυντική, καθώς ασκούνται πιέσεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και από συγκεκριμένα λόμπι στις Βρυξέλλες προκειμένου να κριθεί το αλκοόλ επικίνδυνο για την υγεία. Αυτό αναπόφευκτα θα επιφέρει μείωση στην κατανάλωση και περαιτέρω πίεση στη δουλειά μας.

Την ίδια ώρα, υπάρχει η κλιματική αλλαγή, η οποία στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στις πιο ζεστές περιοχές δημιουργεί τεράστια προβλήματα με την ανομβρία. Πέρυσι το καλοκαίρι, αυτό στοίχησε 30 με 40% λιγότερα σταφύλια στους οινοποιούς.

Εμείς, ως αμπελουργοί και οινοποιοί που γνωρίζουμε τα αμπέλια μας και τις ανάγκες τους εδώ και δεκαετίες, γνωρίζουμε πως το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν ακραία φυσικά φαινόμενα. Αυτά υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι συχνότητα, η έντασή τους και ορισμένες νέες συνθήκες που δεν είχαμε τα προηγούμενα χρόνια, π.χ. πολύ συχνή χαλαζόπτωση, ανομβρία 5 μηνών, Χριστούγεννα με 25 βαθμούς Κελσίου. Καταστάσεις πρωτόγνωρες, στις οποίες πρέπει να προσαρμοστούμε. Και θα προσαρμοστούμε, εύκολα ή δύσκολα, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Τώρα, αν πάμε σε εντελώς ακραίες καταστάσεις, τότε θα υπάρχουν πιο σοβαρά προβλήματα για τον πλανήτη από το να φτιάχνουμε εμείς κρασί.

Pexels Laker

– Πώς σκοπεύετε να προσαρμοστείτε στις κλιματικές αλλαγές για να προστατέψετε την παραγωγή σας;

Υπάρχουν τρόποι, επιλέγοντας καταρχάς αμπελώνες που θα είναι σε πιο δροσερές περιοχές. Οι Έλληνες οινοποιοί είναι πάρα πολύ ευέλικτοι και προσαρμοστικοί. Υπάρχει για παράδειγμα οινοποιείο το οποίο είναι στα Σπάτα, αλλά έχει αμπελώνες στον Κιθαιρώνα, στο βουνό, 60-70 χιλιόμετρα μακριά, για να μπορέσουν να καλλιεργηθούν τα αμπέλια σε σωστές συνθήκες. Ουσιαστικά, πρέπει να πιάσουμε λίγο τα βουνά και τα πιο δροσερά μέρη. Έπειτα, υπάρχουν κι άλλες μέθοδοι στην καλλιέργεια που έχουν οι αμπελουργοί, π.χ. να αλλάξουν τον προσανατολισμό των γραμμών των αμπελιών, αν είναι από Ανατολή προς Δύση σε Βορρά προς Νότο. Επίσης, οι ποικιλίες που επιλέγουμε πρέπει να είναι πιο ανθεκτικές. Παραδοσιακά οι ελληνικές ποικιλίες, π.χ. οι παλιές ποικιλίες Ροδίτης, Σαββατιανό, αντέχουν περισσότερο στην ξηρασία από κάποιες γαλλικές, για παράδειγμα.

– Παρά τις δυσκολίες, παρατηρείται μεγάλη στροφή της νεότερης γενιάς προς τη δραστηριότητα αυτή, προς τα οικογενειακά οινοποιεία.

Είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι οι νεότερες γενιές έρχονται κοντά στο αμπέλι και στο κρασί, αλλά είναι και λογικό γιατί είναι μία πολύ όμορφη δουλειά. Πέρα από το ότι κερδίζεις χρήματα, είναι κάτι που έχει δημιουργικότητα. Έχει να κάνει με ένα πολύ ενδιαφέρον, ελκυστικό προϊόν.

Την ίδια ώρα, πάντως, μεγάλο μέρος του νεανικού κοινού έχει ξεφύγει από το «σκληρό ποτό» της δεκαετίας του ’90 και στρέφεται στο κρασί.

Pexels Cottonbro studio

– Σε αυτό έχουν σίγουρα βοηθήσει και τα wine bars που έχουν γεμίσει τις πόλεις.

Τα wine bars βοήθησαν πάρα πολύ στη δεκαετία του 2010, της κρίσης εννοώ, αφού κάλυψαν την ανάγκη της εξόδου με λιγότερα χρήματα. Σήμερα, μας βοηθούν γιατί είναι ανοιχτά προς τις ετικέτες των μικρών οινοποιών.

ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΚΡΑΣΙΑ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ.

– Τι κάνει τα κρασιά των μικρών οινοποιείων να ξεχωρίζουν; Γιατί να τα επιλέγει κανείς;

Καταρχάς, να πω ότι δεν υπάρχει κάποια διαχωριστική γραμμή που να λέει μικρός οινοποιός ίσον καλός, μεγάλος οινοποιός ίσον κακός. Εννοώ ως προς την ποιότητα. Προφανώς υπάρχουν πολλά κρασιά μεγάλων οινοποιείων τα οποία είναι εξαιρετικά και δεν σημαίνει ότι αν έχεις πάνω από 120 τόνους παύεις να είσαι καλός. Ίσα-ίσα. Τα μικρά κρασιά, όμως, θα έλεγα ότι έχουν περισσότερο χαρακτήρα, διαφορετική έκφραση, περισσότερη δημιουργικότητα, γιατί οι άνθρωποι που τα φτιάχνουν είναι πιο είναι πιο «πολύχρωμοι». Έχουν περισσότερη ελευθερία κινήσεων. Τα μεγάλα οινοποιεία πρέπει κάθε χρόνο να έχουν το ίδιο προϊόν στα εκατομμύρια μπουκάλια τους, γιατί αυτό περιμένει η αγορά, είτε η χρονιά είναι καλή είτε είναι κακή.

Σε ένα μικρό οινοποιείο θα δεις ότι κάθε χρονιά μπορεί να έχεις τελείως διαφορετικό κρασί, ανάλογα με το τι σου έδωσε το αμπέλι σου, ανάλογα με το πώς εσύ το φρόντισες. Είναι, λοιπόν, η διαφορετικότητα και η ποικιλομορφία που μας χαρακτηρίζουν. Και, βέβαια, υπάρχουν μικρά οινοποιεία σε ορισμένες περιοχές που κάνουν καλύτερα κρασιά από τα γειτονικά μεγάλα.

Τέλος, παρόλο που η βασική μέθοδος δημιουργίας ενός κρασιού είναι λίγο-πολύ ίδια, θα έλεγα ότι οι μικροί οινοποιοί μπορούμε να πάμε περισσότερο σε οινοποιήσεις πιο φυσικές, με λιγότερες παρεμβάσεις, ίσως πιο βιολογικές.

– Είναι πιο ακριβά τα κρασιά των Μικρών Οινοποιών;

Όχι πάντα. Πέρα από κάποια εμβληματικά κρασιά μερικών περιοχών, οι τιμές είναι αυτές που περιμένει κανείς και δεν είναι παράλογο, γιατί δεν έχουμε τα έξοδα των μεγάλων οινοποιών. Για παράδειγμα, σε εμάς η οικογένεια δουλεύει όλη στο αμπέλι και στο οινοποιείο, άρα όλες οι ανάγκες σε θέσεις όπως διευθυντής πωλήσεων, παραγωγής, μάρκετινγκ κ.λπ. καλύπτονται από την ίδια την οικογένεια. Οπότε, δεν είναι ανάγκη να πουλάμε ακριβά τα κρασιά μας.

Pexels Polina Kovaleva

– Πού βρίσκει κανείς τα κρασιά των μικρών οινοποιών και πώς τα αναγνωρίζει;

Ένας από τους στόχους για φέτος είναι να φτιάξουμε ένα σηματάκι το οποίο θα μπαίνει πάνω σε κάθε μπουκάλι και θα ταυτοποιεί το κρασί. Έτσι, ο καταναλωτής σιγά-σιγά θα μάθει να αναγνωρίζει ότι αυτό είναι το σήμα για τα κρασιά μας.

Είναι πάρα πολλές οι κάβες και τα εστιατόρια που μας φιλοξενούν. Μάλιστα, καλούμε την αγορά να μας στηρίζει και μέσω της πρωτοβουλίας SMOE-Friendly που τιμά με ξεχωριστό τρόπο το κάθε σημείο πώλησης.

– Τι κρασιά επιλέγουν οι Έλληνες και τι κρασιά θα πρέπει να επιλέγουν;

Οι Έλληνες, λόγω του ότι η Ελλάδα είναι μια ζεστή χώρα, κλίνουν περισσότερο προς το λευκό και το ροζέ κρασί έναντι του κόκκινου, ειδικά αν πρόκειται για βαρύ κόκκινο. Υπάρχει μία σαφής άνοδος των ροζέ κρασιών την τελευταία δεκαετία. Πιστεύω, όμως, ότι σιγά-σιγά αυτό θα χτυπήσει ένα όριο και τα επόμενα χρόνια θα ανέβει το λευκό.

Υπάρχει μία αναζήτηση καινούριων ετικετών, είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, κάτι που πλήττει τόσο εμάς ως μικρούς οινοποιούς όσο και τους μεγάλους. Έχουμε, δηλαδή, αθρόες εισαγωγές κρασιών και πάρα πολλά δίκτυα διανομής που προωθούν κρασιά από το εξωτερικό. Οπότε, εγώ θα προέτρεπα τους Έλληνες καταναλωτές να προτιμούν τα κρασιά των Ελλήνων οινοποιών, τα οποία έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν και στις κατά καιρούς εκθέσεις που γίνονται.