ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΥΓΙΗΣ ΦΑΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗ, ΟΠΩΣ Ο ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

Για να παραμείνουμε υγιείς αρκεί να ακολουθούμε την ίδια υγιεινή διατροφή όλο τον χρόνο; Μάλλον όχι. Η κάθε εποχή επιβάλλει τις δικές τις διατροφικές συνήθειες. Ποιες είναι αυτές;

Υιοθετώντας ορισμένες καλές διατροφικές συνήθειες, τις οποίες εφαρμόζουμε σε όλη τη διάρκεια του έτους, πιστεύουμε ότι δίνουμε στον οργανισμό μας αυτά που έχει ανάγκη για να είναι υγιής. Είναι, όμως, έτσι; Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, αλλά και την Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική, κάθε εποχή του χρόνου ο οργανισμός μας έχει άλλες ανάγκες. Επομένως, αναλόγως χρειάζεται να προσαρμόζεται κάθε φορά και η διατροφή μας.

Μόλις χθες, επισκέφθηκα μία φίλη μου που ζει σε ένα προάστιο της Αθήνας. Δυσκολεύτηκα να αναγνωρίσω το τοπίο από τον... χειμώνα που ξαναβρήκα εκεί. «Ανάλογα με την εποχή, το σκηνικό αλλάζει εντελώς εδώ!», μου είπε η φίλη μου καθώς με καλωσόριζε.

Σκέφτηκα αυτόματα ότι, σε συμφωνία με τη φύση, και η διατροφή του ανθρώπου αλλάζει στη διάρκεια ενός έτους. Με την εποχικότητα της τροφής, αλλά όχι μόνο. Παρακάτω προσπάθησα να συνοψίσω τις βασικές διατροφικές αλλαγές κάθε εποχής, στηριζόμενη στις αρχές δύο αρχαίων ενεργειακών συστημάτων, του Ιπποκράτη και της Παραδοσιακής Κινεζικής Ιατρικής. Πάμε, λοιπόν, να ξεκινήσουμε!

Πώς πρέπει να είναι η διατροφή τον χειμώνα

«Ο χρόνος διαιρείται σε τέσσερα μέρη, σε χειμώνα, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο. Τον χειμώνα είναι ωφέλιμο ο άνθρωπος να έχει διατροφή στεγνή, στυπτική, θερμαντική, ακατέργαστη και αδιάλυτη. Να τρώει κατά προτίμηση σιταρένιο ψωμί και να καταναλώνει φαγητά μάλλον ψητά, παρά βραστά. Να τρώει όσο το δυνατόν λιγότερα λαχανικά, εκτός από εκείνα που είναι θερμαντικά και ξηρά, και όσο το δυνατόν λιγότερο χυμούς και σούπες», Ιπποκράτης, Διαιτητική-Θεραπευτική, Περί Διαίτης, Το τρίτον

Η τροφή μας τον χειμώνα, λοιπόν, χρειάζεται να είναι ζεστή, θρεπτική και συμπυκνωμένη σε ενέργεια, αφήνοντας μια αίσθηση βαθιάς πληρότητας. Για παράδειγμα συνιστάται να τρώμε κάστανα, γλυκοπατάτες,  ξερά φασόλια, κουκουνάρια, κρέας και πουλερικά. Ο άνθρωπος αυτή την εποχή του χρόνου έχει ανάγκη τη συμπύκνωση της ενέργειας της τροφής, αλλά και την περίσσεια ενέργειας και ζέστης από τη διατροφή, π.χ. με κάποιες πιο λιπαρές τροφές (όπως το ταχίνι), για να προστατευθεί από το κρύο.

Pexels Tim Douglas

Είναι η εποχή που το σώμα μας πολύ πιθανά να πάρει λίγα κιλά, τα οποία, ακολουθώντας τη ροή της ενέργειας και την εποχικότητα, εντελώς φυσικά και σχεδόν αβίαστα, θα χάσει αργότερα που η διατροφή γίνεται πιο ελαφριά (άνοιξη-καλοκαίρι).

Το σύστημα οργάνων που αντιστοιχεί στην εποχή του χειμώνα, σύμφωνα με το σύστημα της Παραδοσιακής Κινεζικής Ιατρικής, είναι τα νεφρά, μαζί με τα υπόλοιπα όργανα-συστήματα που ελέγχουν, όπως είναι τα αυτιά, το αναπαραγωγικό σύστημα και η ουροδόχος κύστη. Τα νεφρά μας, λοιπόν, έχουν πρωτίστως την ανάγκη για ξεκούραση, βαθύ ύπνο, ήπια άσκηση και ζεστή-συμπυκνωμένη τροφή.

Τι χρειάζεται το σώμα μας την άνοιξη

Η εποχή της άνοιξης, στην συνέχεια, αντιστοιχεί στο συκώτι και στη χοληδόχο κύστη και μάς προσκαλεί για αποτοξίνωση των οργάνων αυτών, που φυσιολογικώς επιβαρύνθηκαν τον χειμώνα με την πιο βαριά και λιπαρή τροφή. Δεν είναι τυχαίο που όλες οι θρησκείες εφαρμόζουν την εποχή αυτή κάποια μορφή νηστείας. Η τροφή, λοιπόν, ξεκινά να γίνεται πιο ελαφριά, λιγότερο συμπυκνωμένη, με σταδιακή ένταξη περισσότερων ωμών φρούτων και λαχανικών και λιγότερου κρέατος και άλλων ζωικών τροφών.

Τι να τρώμε το καλοκαίρι

«Τότε έρχεται το καλοκαίρι και πρέπει καθένας να παίρνει τροφή ελαφρότερη, καθαρότερη και σε μικρότερες ποσότητες, περισσότερο κριθαρένιο ψωμί παρά σιταρένιο. Τα χορταρικά να τρώγονται βραστά, εκτός από τα πολύ θερμαντικά και ξηρά. Να τρώγονται επίσης και τα ωμά, εκτός από τα θερμαντικά και ξηρά», Ιπποκράτης, Διαιτητική-Θεραπευτική, Περί Διαίτης, Το τρίτον

Το καλοκαίρι ισοδυναμεί με κορύφωση της θερμής ενέργειας και αντιστοιχεί στα όργανα της καρδιάς και του λεπτού εντέρου. Πρόκειται για την εποχή που η φύση περισσότερο από ποτέ μας καλεί να γιορτάσουμε την αφθονία –δεν είναι τυχαίο που έχουμε τόσο μεγάλη ποικιλία σε φρούτα και λαχανικά αυτή την εποχή–, καθώς και την εξωστρέφεια, την επαφή, την επικοινωνία. Είναι η περίοδος να ανοίξουμε το κέντρο της καρδιάς μας, να χαρούμε, να συνδεθούμε από αυτήν με άλλους ανθρώπους, πλάσματα, τη φύση γενικότερα.

Η τροφή χρειάζεται να είναι ελαφριά και δροσερή, όχι όμως και παγωμένη, διότι κάτι τέτοιο θα εξαντλήσει πολύ γρήγορα την θερμή μας ενέργεια.

Τι έχει ανάγκη ο οργανισμός το φθινόπωρο

Ανάμεσα στο καλοκαίρι και στο φθινόπωρο μεσολαβεί μία περίοδος μετάβασης, ένα μικρό καλοκαιράκι όπως αυτο-αποκαλείται, στο οποίο η τροφή ξεκινά σιγά σιγά και πάλι να θερμαίνεται και να συμπυκνώνεται. Περιορίζουμε τα άφθονα υγρά, φρούτα και ωμά λαχανικά και εντάσσουμε ελαφριές σούπες λαχανικών, ζεστά ροφήματα και γενικώς θερμότερες παρασκευές. Μιλάμε, βασικά, για τα όργανα στομάχου-σπλήνας-παγκρέατος, που έχουν ανάγκη πιο ζεστή τροφή, αλλά και σταθερότητα ωραρίων και περιοδικότητα.

Freepik

Ο ετήσιος κύκλος ολοκληρώνεται με την εποχή του φθινοπώρου, που αντιστοιχεί στα όργανα των πνευμόνων και του παχέος εντέρου. Τα όργανα αυτά εργάζονται αδιάκοπα για να ξεχωρίζουν τις θρεπτικές από τις βλαβερές ουσίες, να κρατούν τις πρώτες και να απομακρύνουν τις δεύτερες. Είναι η εποχή που, όπως μαρτυρά το όνομά του, φθίνουν οι οπώρες, και μαζί με αυτές καλούμαστε κι εμείς να ξεχωρίσουμε το πολύτιμο από το λιγότερο πολύτιμο, για να μπορέσουμε να αναπνεύσουμε βαθιά.

Δεν είναι τυχαίο που αυτή την εποχή ουσιαστικά φροντίζουμε να τονώνουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το στρες, η τυποποιημένη-πρόχειρη διατροφή και τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι βασικοί βλαπτικοί παράγοντες. Χρειαζόμαστε κατάλληλη διατροφή, άσκηση και αναπνευστικές ασκήσεις για να δυναμώνουμε εσωτερικά και να προστατευόμαστε από τους εξωγενείς παράγοντες.

H Ελένη Καπόλου είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος.