ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΑΡΩ ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΡΩΤΗΣΩ ΓΙΑΤΡΟ;

Δεν είμαστε λίγοι όσοι παίρνουμε προβιοτικά ως συμπληρώματα διατροφής, για την ενίσχυση της χλωρίδας του εντέρου και την άμυνα του οργανισμού. Ρωτήσαμε τον ειδικό αν αυτό μπορεί να μας βλάψει και μας εξήγησε ότι τα προβιοτικά δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως συμπλήρωμα, αλλά ως θεραπεία για συγκεκριμένα προβλήματα.

Και κάπου εκεί πριν από μερικά χρόνια ακούσαμε τη λέξη «προβιοτικά» και μάθαμε τη σημασία τους. Μάθαμε πόσο σημαντικοί είναι οι ζωντανοί μικροοργανισμοί του εντέρου, ακούσαμε για το μικροβίωμα και τον ρόλο του όχι μόνο για την υγεία του εντέρου, αλλά και του ανοσοποιητικού γενικότερα και αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι το έντερο είναι πράγματι ο δεύτερος εγκέφαλος του σώματος. Αποτέλεσμα;

Τρέξαμε όλοι να προμηθευτούμε προβιοτικά από το φαρμακείο σαν συμπλήρωμα διατροφής. Κι αυτά φύτρωναν σαν τα μανιτάρια και υπόσχονταν καλύτερη υγεία σε πολλούς τομείς. Προβιοτικά με εκατοντάδες, χιλιάδες ή και εκατομμύρια ωφέλιμα βακτήρια, προβιοτικά για την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού, για την αντοχή στις ιώσεις των μικρών παιδιών, προβιοτικά για την καλύτερη γνωστική λειτουργία, ακόμη και για τις ημικρανίες. Και όλα αυτά ασχέτως των κλασικών προβιοτικών που δεν αμελούμε πλέον να παίρνουμε μαζί με την αντιβίωσή μας.

Χρήσιμο συμπλήρωμα ή μόδα;

Να παραδεχτώ εδώ ότι έχω δώσει προβιοτικά στο παιδί όταν ήταν μικρό και αρρώσταινε συνεχώς, έχω πάρει κι εγώ για τις ημικρανίες και θεωρώ ότι βοήθησαν. Βοήθησαν όντως ή λειτούργησαν ως placebo; «Δεν ξέρω να σας απαντήσω. Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Όπως και να 'χει, τα προβιοτικά είναι θεραπεία, δεν είναι συμπλήρωμα διατροφής σαν τις βιταμίνες» μου απαντάει ο δρ. Αλκιβιάδης Παππάς, χειρουργός - πρωκτολόγος, ειδικός στις παθήσεις του εντέρου, διευθυντής του αντίστοιχου τμήματος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών  (Ιατρικό Ψυχικού).

Freepik

Τι είναι τα προβιοτικά

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, τα προβιοτικά διαφέρουν από τα πρεβιοτικά και τα χρειαζόμαστε και τα δύο. Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, μύκητες, ζυμομύκητες, βακτήρια, ακόμη και ιοί, που ζουν στον γαστρεντερικό σωλήνα. Η δράση τους είναι ευεργετική τόσο για την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, όσο και για την προστασία του εντέρου από παθογόνους οργανισμούς, αλλά και ολόκληρου του οργανισμού από λοιμώξεις.

Πέρα από το ότι βοηθούν το έντερο να δουλέψει με τον καλύτερο τρόπο και ενισχύουν το ανοσοποιητικό, υπάρχουν νέες μελέτες που καταδεικνύουν πως τα προβιοτικά επιδρούν θετικά και στο νευρικό μας σύστημα, παρέχοντας οφέλη σε ασθενείς με κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή. Τα προβιοτικά που λαμβάνουμε μέσω συμπληρωμάτων ή τροφίμων είναι αντίστοιχα με αυτά που βρίσκονται στο έντερό μας και, επί της ουσίας, ενισχύουν αυτά του εντέρου.

Freepik

Δεν είναι όλα τα προβιοτικά το ίδιο και δεν αποτελούν όλα μέσο θεραπείας

«Τα περισσότερα προβιοτικά που κυκλοφορούν στο εμπόριο λειτουργούν ως placebo. Δεν λέω ότι δεν είναι προβιοτικά. Απλώς, ο οργανισμός μας είναι ανθεκτικός σε πολλά από αυτά, συνεπώς η λήψη τους δεν μας προσφέρει απολύτως τίποτα».

»Υπάρχουν λίγα σκευάσματα, τα οποία περιέχουν συγκεκριμένους μύκητες και βακτήρια και όντως ενισχύουν το μικροβίωμα. Αυτά όμως χρησιμοποιούνται σαν θεραπεία, που θα δώσει ένας γιατρός, ένας γαστρεντερολόγος, για παράδειγμα, ένας ειδικός του εντέρου ή ακόμη κι ένας παθολόγος, ο οποίος γνωρίζει τι λείπει τη δεδομένη στιγμή από τον οργανισμό του ασθενούς του. Φυσικά, πρέπει κανείς να προσέξει τι είδους οργανισμοί περιλαμβάνονται στο σκεύασμα διότι, άλλοι απαιτούνται για τη θεραπεία π.χ της διάρροιας και άλλοι για τη δυσκοιλιότητα» λέει ο δρ. Παππάς.

Οι θεραπείες αυτές έχουν μια συγκεκριμένη διάρκεια και είναι στοχευμένες. Μπορεί δηλαδή να διαρκούν για 15 μέρες, για 3 ή 6 μήνες, ανάλογα με τις συστάσεις του γιατρού και το πρόβλημα. Οι περιπτώσεις στις οποίες βοηθάνε τα προβιοτικά ως θεραπεία είναι το ευερέθιστο έντερο και η ελκώδης κολίτιδα, ενώ και κατά τη χρήση αντιβίωσης είναι πράγματι ωφέλιμα.

Είναι επικίνδυνα αν δεν τα χρειαζόμαστε;

Αν πρέπει να παίρνουμε τα προβιοτικά ως θεραπεία μόνο, γιατί προβάλλονται ως απαραίτητα συμπληρώματα διατροφής; Γιατί τόσοι άνθρωποι τα δοκιμάζουμε; Μήπως είναι επικίνδυνο;

«Επικίνδυνο δεν είναι, διότι τα προβιοτικά δεν έχουν σημαντικές παρενέργειες. Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις στις οποίες απαγορεύονται, όπως π.χ. στους ανοσοκατεσταλμένους και για να είμαστε πιο ακριβείς, στους πάσχοντες από HIV/AIDS, σε άτομα με ορισμένες κληρονομικές ασθένειες και σε ασθενείς μετά από μεταμόσχευση ή μετά από θεραπεία για καρκίνο που λαμβάνουν ορισμένους τύπους ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων. Όμως σε γενικές γραμμές δεν προκαλούν ανεπιθύμητα συμπτώματα - εκτός ίσως από φούσκωμα, αέρια ή αλλαγές στις εντερικές συνήθειες» απαντά ο ειδικός.

Freepik

Ωστόσο, τα οικονομικά συμφέροντα δεν είναι αμελητέα. Η παγκόσμια αγορά προβιοτικών υπολογίζεται σε πάνω από 40 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση, επομένως υπάρχουν αρκετοί πρόθυμοι να προσφέρουν το προϊόν, ακόμη κι αν γνωρίζουν ότι δεν έχει καμία ωφέλεια στον οργανισμό.

Ποιες είναι οι φυσικές πηγές προβιοτικών;

Αν θέλουμε να πάρουμε τα προβιοτικά από τις φυσικές τροφές, καλό είναι να γνωρίζουμε ποιες τροφές είναι αυτές. Τα πιο γνωστά προβιοτικά είναι οι γαλακτοβάκιλλοι και τα μπιφιντοβακτήρια, τα οποία βρίσκονται σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το γιαούρτι, το κεφίρ, το τουρσί, το μίσο (ιαπωνικό καρύκευμα που παρασκευάζεται από φασόλια σόγιας, αλάτι και ρύζι, τα οποία έχουν υποστεί μακροχρόνια ζύμωση), το προζυμένιο ψωμί και η κομπούχα (είδος μύκητα από τη ζύμωση του οποίου παράγεται ένα ρόφημα πλούσιο σε προβιοτικά).