ΜΠΟΡΕΙ Η ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΝΑ ΣΕ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ;

Γνωρίζουμε όλοι πόσο μπορεί να επηρεάσει η διατροφή την υγεία και την ψυχολογία μας. Είναι σίγουρο ότι όταν τρεφόμαστε σωστά έχουμε καλή διάθεση και νιώθουμε ευεξία. Αντίθετα, όταν η διατροφή μας περιέχει πολλά λιπαρά ή καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε συντηρητικά, το βάρος μας αυξάνεται, η υγεία μας απειλείται και έχουμε άσχημη διάθεση και εκνευρισμό. Θα μπορούσε η κακή διατροφή να μας οδηγήσει σε κακοποιητική συμπεριφορά προς τους άλλους ή ακόμα και στο έγκλημα;

Μέχρι και σήμερα, όταν έκανες διατροφικές ατασθαλίες και κατανάλωνες τις «αμαρτωλές» –όσο και απολαυστικές– για σένα λιχουδιές, το μόνο έγκλημα που σου ερχόταν στο μυαλό ήταν μάλλον αυτό που προκαλούσες στον οργανισμό σου και στην υγεία σου, έχοντας για αμείλικτο κριτή τη ζυγαριά. Μήπως, όμως, κάτι σου διαφεύγει;

To 1978, o Dan White σκότωσε τον Harvey Milk, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου του Σαν Φρανσίσκο (κάτι σαν Δημοτικό Συμβούλιο) και τον George Moscone, Δήμαρχο της πόλης. Για το γεγονός αυτό δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Ο White, επίσης μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου, παραδόθηκε και φανερά μετανιωμένος παραδέχτηκε ότι τους σκότωσε, πυροβολώντας τους επανειλημμένα. Το μόνο που έμενε να απαντηθεί ήταν πόσο σκληρή θα ήταν η τιμωρία. Κατά τη διάρκεια της δίκης του, το 1979, οι δικηγόροι του White ακολούθησαν μια υπερασπιστική γραμμή που έμεινε γνωστή ως «υπεράσπιση Twinkie». Τα Twinkies είναι γνωστό γλυκό σνακ και επί της ουσίας ο ισχυρισμός της υπεράσπισης ήταν ότι οι αποτρόπαιες πράξεις του White οφείλονταν στην κατανάλωση πρόχειρου φαγητού.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο, κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας οι δικηγόροι του White υποστήριξαν ότι η πνευματική διαύγεια του πελάτη τους επηρεάστηκε από το άγχος και την κατάθλιψη, και ότι η ειδεχθής του πράξη δεν ήταν συνειδητή. Έτσι, μια ενδεχόμενη ποινή φυλάκισης για έγκλημα 1ου βαθμού, που επιβάλλει 25 χρόνια κάθειρξης, θα του ήταν αφόρητη.

Σχετικά με αυτό, κάλεσαν για κατάθεση τον ψυχίατρο Dr Martin Blinder, ο οποίος τους είπε ότι ο White είχε πολύ καλή φυσική κατάσταση και ήταν λάτρης της υγιεινής διατροφής. Ωστόσο, όταν περνούσε την περίοδο των καταθλιπτικών επεισοδίων παραμελούσε τη σωματική του άσκηση και έμπαινε στον φαύλο κύκλο κατανάλωσης πρόχειρου φαγητού, που περιλάμβανε αναψυκτικά και Twinkies.

Συγκεκριμένα, ο Blinder δήλωνε: «Υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι σε ευπαθή άτομα, μεγάλες ποσότητες από αυτό που ονομάζουμε πρόχειρο φαγητό, τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή πολλά συντηρητικά μπορούν να προκαλέσουν αντικοινωνική, ακόμα και βίαιη συμπεριφορά».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η αντικατάσταση του πρόχειρου φαγητού των σεσημασμένων κακοποιών με γάλα, κρέας και πατάτες άλλαζε αμέσως τη συμπεριφορά τους.

Οι δημοσιογράφοι τότε έγιναν έξαλλοι, ονομάζοντας υποτιμητικά την τακτική της υπεράσπισης του White «υπεράσπιση Twinkie». «Προσπαθούσαν να αποδώσουν τον διπλό φόνο του πελάτη τους στο πρόχειρο φαγητό;» αναρωτιόταν ο Τύπος.

Το ειδεχθές έγκλημα και η «υπεράσπιση Twinkie»

Στην πραγματικότητα, οι δικηγόροι του White αναφέρθηκαν στις ανθυγιεινές του συνήθειες ως ένδειξη της κατάθλιψής του και όχι ως την αιτία της. Αν και η θεωρία της υπεράσπισης του Twinkie θεωρητικά «κόλλησε», εντούτοις απέδωσε: Ο White καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία, σε επτά μόλις χρόνια φυλάκισης.

Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2024 στο International Journal of Environmental Research and Public Health, επιστημονική ομάδα ερευνητών αναφέρθηκε στην «υπεράσπιση Twinkie». Τις δεκαετίες από την δίκη του Dan White μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες έχουν μελετήσει τη σχέση μεταξύ διατροφής και εγκλήματος, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτά τα δυο με κάποιο τρόπο συνδέονται.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Μια από τις ενδείξεις ότι η διατροφή σχετίζεται με βίαιη συμπεριφορά εμφανίστηκε το 1980. Σε ένα κέντρο κράτησης ανηλίκων, το προσωπικό που εργαζόταν στην σίτιση μείωσε κρυφά την επεξεργασμένη ζάχαρη που κατανάλωναν οι κρατούμενοι, υπό την καθοδήγηση διατροφολόγου. Ο εγκληματολόγος Dr. Stephen J. Schoenthaler, ο οποίος επέβλεπε την δοκιμή, διαπίστωσε ότι στους κρατούμενους που έκαναν πιο υγιεινή διατροφή επιβλήθηκαν λιγότερα πειθαρχικά μέτρα σε ποσοστό 45%. Ωστόσο, η έρευνα ήταν αρκετά περιορισμένη, καθώς συμμετείχαν μόλις 58 ανήλικοι.

Αυτή η έρευνα οδήγησε σε δώδεκα δοκιμές ακόμα που πραγματοποιήθηκαν σε άλλα σωφρονιστικά κέντρα. Οι μάγειρες αντικατέστησαν τα δημητριακά του πρωινού γεύματος που περιείχαν ζάχαρη με άλλα πιο υγιεινά, τα φρούτα σε κονσέρβα με φρέσκα, ενώ τα λιπαρά γλυκά σνακ έδωσαν τη θέση τους στα λαχανικά, τα τυριά και τα προϊόντα ολικής άλεσης.

«Στα δώδεκα σωφρονιστικά ιδρύματα που μελετήσαμε μέχρι το 1985, διαπιστώσαμε ότι υπήρξε μείωση κατά 47% στα τεκμηριωμένα αδικήματα, στις παραβάσεις και σε άλλες ενδείξεις αντικοινωνικής συμπεριφοράς», είπε ο Schoenthaler σε μια ακαδημαϊκή συνέντευξη που δημοσιεύθηκε το 2023. «Αυτές οι έρευνες έδειξαν μείωση της έκδηλης βίας, των κλοπών, της λεκτικής επιθετικότητας και της ανυπακοής στο σωφρονιστικό προσωπικό, και αφορούσαν πάνω από 8000 ανηλίκους».

Αργότερα, ο Schoenthaler διεξήγαγε δυο τυχαιοποιημένες δοκιμές που περιλάμβαναν και τη λήψη εικονικού φαρμακευτικού σκευάσματος (placebo): Παρείχε σε ορισμένους κρατούμενους σε σωφρονιστικά ιδρύματα ένα συμπλήρωμα βιταμινών, ενώ σε άλλους placebo. Στα άτομα που κατανάλωσαν το συμπλήρωμα βιταμινών υπήρχαν σημαντικές μειώσεις στις παραβιάσεις κανόνων, σε σχέση με εκείνους που έλαβαν το placebo.

Έκτοτε, πολλές ομάδες ερευνητών παγκοσμίως ανακάλυψαν ότι μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή μπορεί να μειώσει το ποσοστό παραβατικής συμπεριφοράς και επιθετικότητας μεταξύ των κρατουμένων σε σωφρονιστικά ιδρύματα.

Εντούτοις, η πενιχρή σε πολλές χώρες χρηματοδότηση των σωφρονιστικών ιδρυμάτων συνεπάγεται εν πολλοίς τη χρήση επεξεργασμένων τροφών για τη σίτιση των κρατουμένων. Για παράδειγμα, στις περισσότερες Πολιτείες της Αμερικής το κράτος διαθέτει λιγότερο από 3 δολάρια την ημέρα για τη διατροφή κάθε κρατούμενου.

O Schoenthaler πιστεύει ότι αν το κράτος αποφάσιζε να επενδύσει περισσότερα χρήματα στην καθημερινή διατροφή των κρατουμένων, τελικά θα εξοικονομούσε χρήματα: «Μια μεμονωμένη παράβαση που θα μπορούσε να αποφευχθεί οδηγεί σε 4 μήνες πρόσθετης φυλάκισης και μπορεί να κοστίσει 10.000 δολάρια ή και περισσότερο. Εάν μπορέσει κανείς να το εξετάσει αυτό κάτω από το ευρύτερο πρίσμα της πρόληψης και της θεραπείας σε όλο το φάσμα της ποινικής δικαιοσύνης, τότε η οικονομία θα ήταν ανυπολόγιστη».

Με απλά λόγια, αφού έχει αποδειχθεί ότι η ποιοτική διατροφή μειώνει το ποσοστό παραβατικότητας, εάν το κράτος αποφάσιζε να αυξήσει τα χρήματα για τη διατροφή του κάθε κρατούμενου, θα είχαμε λιγότερες επιπρόσθετες ποινές φυλάκισης και θα μειωνόταν η παραμονή των κρατούμενων στα σωφρονιστικά ιδρύματα. Αυτό από μόνο του θα εξοικονομούσε τελικά χρήματα.

Τι γίνεται με τον γενικό πληθυσμό;

Θα μπορούσε η υγιεινή διατροφή να μειώσει τα ποσοστά εγκληματικών πράξεων και μεταξύ του γενικού πληθυσμού; Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση θρεπτικών, φρέσκων τροφών αντί για τροφές επεξεργασμένες, πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη βελτιώνει την ψυχική υγεία, τη διάθεση για μελέτη και την ακαδημαΐκή πρόοδο, ενώ αυτά κατ’ επέκταση μειώνουν σε μεγάλο βαθμό τη διάθεση για οποιαδήποτε παραβατική πράξη.

Σε έρευνα στις ΗΠΑ οι ειδικοί αναρωτήθηκαν: Είναι απλώς σύμπτωση ότι οι 10 Πολιτείες με τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας το 2021 –Λουιζιάνα, Μισισιπής, Οκλαχόμα, Αρκάνσας, Κεντάκι, Δυτική Βιρτζίνια, Νότια Ντακότα, Αλαμπάμα, Μιζούρι και Οχάιο– βρίσκονται όλες στην ανώτερη θέση με τα μεγαλύτερα ποσοστά φυλάκισης το 2021;

Η αντικοινωνική και βίαιη συμπεριφορά, βέβαια, σίγουρα δεν έχει ως βασική αιτία τη διατροφή και αυτό καθιστά την «υπεράσπιση Twinkie» εξαιρετικά αμφίβολη. Αλλά με βάση τις παραπάνω έρευνες φαίνεται πως η διατροφή είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας για την ψυχολογία του ανθρώπου.

Οϋτως ή άλλως, ακόμα κι αν δεν οδηγηθείς σε κάποιο σοβαρό παράπτωμα καταναλώνοντας επεξεργασμένες τροφές με πολλά συντηρητικά και ζάχαρη, σίγουρα διαπράττεις ένα έγκλημα απέναντι στον οργανισμό σου.