ΑΥΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΟΤΑΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙΣ ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΕΚΤΟΣ ΕΠΟΧΗΣ

Έχετε σκεφτεί πώς φτάνει στο πιάτο σας μια φράουλα τον χειμώνα ή ένα μαρούλι το καλοκαίρι; Διαβάστε γιατί είναι σημαντικό να τρώτε τα φρούτα και τα λαχανικά στην εποχή τους και μάθετε να καταναλώνετε συνειδητά.

Αν έπρεπε να απαριθμήσω τους λόγους για τους οποίους μου αρέσει το καλοκαίρι, σίγουρα ένας από αυτούς θα ήταν η μεγάλη ποικιλία που μας προσφέρει σε φρούτα και λαχανικά. Είναι η εποχή που είναι διαθέσιμα πολλά φρέσκα και ζουμερά προϊόντα τα οποία δεν βρίσκεις τον χειμώνα, αλλά ακόμα κι αν τα βρεις δεν έχουν την ίδια νοστιμιά.

Κεράσια, καρπούζια, πεπόνια, νεκταρίνια, ροδάκινα είναι μόνο μερικά από όσα μας αρέσει να απολαμβάνουμε τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού. Από την άλλη πλευρά, το φθινόπωρο και ο χειμώνας έχουν τη δική τους «γκάμα» φρούτων και λαχανικών. Σπανάκια, λάχανα, αχλάδια και σταφύλια, για παράδειγμα, συνθέτουν το υγιεινό προφίλ διατροφής των πρώτων ημερών του φθινοπώρου.

Τα φρούτα και τα λαχανικά στην εποχή τους είναι όχι μόνο πολύ πιο νόστιμα αλλά και πολύ πιο υγιεινά, κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Κάθε πράγμα ωριμάζει στον καιρό του ανάλογα με τις καιρικές και γεωγραφικές συνθήκες. Με άλλα λόγια, είναι σημαντικό να συμβαδίζουμε με τη φύση και με αυτό που ονομάζουμε «εποχιακή διαθεσιμότητα των τροφίμων» ή αλλιώς την «εποχικότητα των τροφίμων».

Unsplash Tuqa Nabi

«Κάθε πράγμα στον καιρό του»... και στη διατροφή

Γιατί είναι σημαντικό να ακολουθούμε αυτό τον τρόπο διατροφής; «Η τήρηση της συνθήκης αυτής είναι απαραίτητη τόσο για τη διατροφή, όσο και γενικότερα για την ανθρώπινη υγεία», εξήγησε στο OW ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Δρ Δημήτρης Γρηγοράκης. Όπως μας είπε, καταναλώνοντας εποχικά τρόφιμα, αφενός λαμβάνουμε τροφές με τη μέγιστη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά συστατικά, αφετέρου αποφεύγουμε εκείνες που ενδέχεται να περιέχουν προ-οξειδωτικές ουσίες λόγω μη εποχικής διαθεσιμότητας.

Προ-οξειδωτικές ουσίες ονομάζονται τοξικές ουσίες (όπως οι νιτροαζαμίνες, τα βαρέα μέταλλα, οι πολυκυκλικές αμίνες, και οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες) που προκαλούν επιταχυνόμενη οξείδωση και προάγουν την οξειδωτική φθορά των κυττάρων. Τέτοιες είναι, για παράδειγμα, τα χημικά, τα φυτοφάρμακα και οι ορμόνες.

Για την υγεία μας, η εποχικότητα στη διατροφή είναι πολύ σημαντική. Όπως μας εξήγησε ο ειδικός, η κατανάλωση εποχικών φρούτων και λαχανικών βοηθάει σημαντικά στη ρύθμιση του μεταβολισμού, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά που έχουν τα φρούτα και τα λαχανικά.

Μάλιστα, όπως αναφέρει, σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά παρεμποδίζουν τη συσσώρευση λίπους στα κύτταρα. Επίσης, βελτιώνουν την ινσουλινοευαισθησία, περιορίζουν τη φλεγμονή, παρεμποδίζουν τη λιπογένεση και συμβάλλουν στη ρύθμιση των ενζύμων και των ορμονών που εμπλέκονται στη σύνθεση και τον μεταβολισμό των λιπιδίων, αλλά και στη μείωση του οξειδωτικού στρες σε άτομα με παχυσαρκία.

Unsplash Margarita Zueva

Οι κίνδυνοι στην υγεία από την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών εκτός εποχής

Τι επεξεργασία θα πρέπει να υποστεί ένα τρόφιμο για να καταλήξει στο πιάτο μας εκτός της εποχής του; Πώς φτάνει στο τραπέζι μας, για παράδειγμα, μια φράουλα τον χειμώνα ή ένα μαρούλι το καλοκαίρι;

Ο ειδικός εξηγεί τη διαδικασία. 'Οπως αναφέραμε προηγουμένως, τα μη εποχικά τρόφιμα ενδέχεται να περιέχουν προ-οξειδωτικές ουσίες, ακριβώς λόγω της μη εποχικής διαθεσιμότητας. «Όταν προστίθενται στα λαχανικά και στα φρούτα μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων, συγκεντρώνουν στους ιστούς τους μεγάλες ποσότητες νιτρωδών. Καθώς τα νιτρώδη διέρχονται στον εντερικό σωλήνα, ενώνονται με τις αμίνες που προϋπάρχουν εκεί και παράγουν τις νιτροζαμίνες. Οι νιτροζαμίνες είναι ευρέως γνωστό ότι ευθύνονται για διάφορες μορφές καρκίνου», αναλύει.

Ο Δρ Γρηγοράκης έκανε μάλιστα αναφορά σε έρευνες που διεξήχθησαν μεταξύ εγκυμονούντων, οι οποίες έδειξαν ότι κατάλοιπα των παρασιτοκτόνων επιδρούν αρνητικά ακόμα και στον δείκτη νοημοσύνης των παιδιών τους.

Aς μην ξεχνάμε ότι, όταν τα τρόφιμα που τρώμε δεν είναι όπως λέμε «της εποχής», τότε χάνουν τόσο σε γεύση όσο και σε θρεπτικά συστατικά.

Τι σημαίνει «κατανάλωση μη εποχικών τροφίμων» για το περιβάλλον

Όσο για το περιβάλλον, προφανώς δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο από τις διατροφικές μας συνήθειες. Τα ορυκτά καύσιμα, που αποτελούν μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, και οι μεγάλες ποσότητες νερού που απαιτούνται για τη δημιουργία τεχνητών καιρικών συνθηκών για τα εκτός εποχής προϊόντα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Επίσης, η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων διαταράσσει τη χλωρίδα και την πανίδα, αφού καταλήγουν στη γη και μεταφέρονται στα υπόγεια νερά. 'Ετσι, διαταράσσεται συνολικά η ισορροπία του οικοσυστήματος.

Πώς να ξεκινήσετε

Αν θέλετε να μυηθείτε στην εποχιακή –και κατά συνέπεια βιώσιμη– διατροφή, μπορείτε να ξεκινήσετε από απλά βήματα:

• Μάθετε ποια φρούτα και λαχανικά είναι «της εποχής».
• Ένα tip για να τα αναγνωρήσετε θα μπορούσε να είναι ότι τα τρόφιμα που βρίσκονται στην εποχή τους έχουν καλύτερο χρώμα, πλουσιότερη γεύση και υφή.
• Διαβάστε πώς μπορείτε να συντηρήσετε μη εποχικά φρούτα και λαχανικα για να τα απολαύσετε σε ειδικές περιστάσεις. Έτσι, δεν θα νιώθετε ότι στερείστε αγαπημένες τροφές.

Ο Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης είναι Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος BSc, MSc, PhD, Διδάκτωρ ΤΕΔΔ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Επιστημονικός Συνεργάτης Α' Νευρολογικής Κλινικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών και Καθηγητής ΚΕΔΙΒΙΜ Πανεπιστημίου Αθηνών.