ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η αρθρίτιδα στα παιδιά όχι μόνο υπάρχει, αλλά είναι πολύ πιο συχνή απ' όσο νομίζουμε και ονομάζεται Νεανική Ιδιοπαθής Αρθρίτιδα. Γιατί συμβαίνει και πώς αντιμετωπίζεται;

Κι όμως, η αρθρίτιδα δεν είναι μια πάθηση που αφορά μόνο ανθρώπους μιας μεγαλύτερης ηλικίας. Σύμφωνα με έρευνες, τα Νεανικά Ρευματικά Νοσήματα στη χώρα μας επηρεάζουν χιλιάδες παιδιά κάτω των 16 ετών, φαινόμενο που παρατηρείται και σε άλλες χώρες του κόσμου.

Πρόκειται για αυτοάνοσα νοσήματα, που δυστυχώς αυξάνονται στα παιδιά όπως και στον ενήλικο πληθυσμό, ευτυχώς όμως υπάρχουν όλο και περισσότερα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν. Τη δεκαετία του 1980, για παράδειγμα, που η ειδικότητα της παιδορευματολογίας ήταν άγνωστη στη χώρα μας, τα παιδιά με αρθρίτιδα έπρεπε να παραμένουν στο νοσοκομείο για μέρες και μήνες.

Η αρθρίτιδα στα παιδιά

«Ήμουν 7 ετών όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά τον γιατρό. Η αιτία; Ένα γόνατο πρησμένο και κόκκινο, σίγουρα η θερμοκρασία του άνω του 40, καιγόταν το καημενούλικο» γράφει η Αθανασία Παππά, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα στο παραμύθι της Η φίλη μου η ΝΙΑ.ΡΑ.

Και συνεχίζει: «Και έτσι πήγαμε στο νοσοκομείο... και έγινε το δεύτερό μου σπίτι... Έπρεπε να κάτσουμε αρκετές μέρες σε αυτό το περίεργο νοσοκομείο». Καθώς η θεραπεία της αρθρίτιδας περιοριζόταν τότε στη λήψη ασπιρίνης, τα παιδιά έμεναν στο νοσοκομείο για μήνες, ώστε να τα παρακολουθούν, όπως μας είπε η ίδια σε συνέντευξή της.

«Η Νεανική Ιδιοπαθής Αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση διαταραχή που σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δυσλειτουργεί και επιτίθεται στα ίδια τα όργανα του σώματος και στους ιστούς. Πρόκειται για την πιο συχνή ρευματολογική πάθηση στα παιδιά και υπολογίζεται ότι προσβάλλει 1 στα 1000 παιδιά ηλικίας κάτω των 16 ετών» επισημαίνει ο Λάμπρος Φώτης, Παιδίατρος-Παιδορευματολόγος, Επικ. Καθηγητής Παιδιατρικής, Ιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ, Γ΄ Παιδιατρική Κλινική, Π.Γ.Ν. Αττικόν.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

«Κάθε μεμονωμένη περίπτωση της Νεανικής Ιδιοπαθούς Αρθρίτιδας (NIA) ταξινομείται για να προσδιοριστεί η κατάλληλη θεραπεία. Ένα παιδί που πάσχει από ΝΙΑ συχνά νιώθει σύγχυση και φόβο. Δεν καταλαβαίνει γιατί νοσεί και πονάει και ανησυχεί με τις συχνές επισκέψεις σε γιατρό και νοσοκομείο, καθώς και τα φάρμακα και τα εμβόλια στα οποία υποβάλλεται» εξηγεί.

Τα Νεανικά Ρευματικά Νοσήματα είναι μια ομάδα σπάνιων, χρόνιων φλεγμονωδών καταστάσεων. Αυτό σημαίνει ότι επιμένουν για πολλά χρόνια και συχνά συνεχίζονται μέχρι και την ενήλικη ζωή. Καθώς η 18η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Νεανικών Ρευματικών Νοσημάτων, με στόχο την ευαισθητοποίηση του κόσμου, επικοινωνήσαμε με την ΕΛΕΑΝΑ για να μάθουμε ορισμένες βασικές πληροφορίες.

Τι συμβαίνει στις αρθρώσεις;

Ο αρθρικός υμένας που περιβάλλει την άρθρωση, που είναι συνήθως πολύ λεπτός, γίνεται πολύ πιο παχύς γιατί γεμίζει από φλεγμονώδη κύτταρα και η ποσότητα του υγρού που βρίσκεται μέσα στην άρθρωση, αυξάνεται. Τα μαλακά μόρια που περιβάλλουν την άρθρωση φλεγμαίνουν και αυτά.

Όλα αυτά προκαλούν διόγκωση, πόνο και περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης. Χαρακτηριστικό της αρθρικής φλεγμονής είναι η δυσκαμψία της άρθρωσης που προκύπτει έπειτα από παρατεταμένη ανάπαυση.

Επομένως παρουσιάζεται ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες (πρωινή δυσκαμψία). Συχνά το παιδί επιχειρεί να μειώσει τον πόνο κρατώντας την άρθρωση σε μια θέση μεταξύ κάμψης και έκτασης. Η θέση αυτή ονομάζεται «ανταλγική».

Ποιοι τύποι νεανικής αρθρίτιδας υπάρχουν;

– Τύπος συστηματικής έναρξης

Αρχίζει με υψηλό πυρετό, συχνά παρουσιάζει ένα συστηματικό δερματικό εξάνθημα, προσβάλλει εκτός από τις αρθρώσεις και πολλά εξωαρθρικά όργανα και συστήματα όπως καρδιά, ήπαρ, σπλήνα, λεμφαδένες, πνεύμονες, και κεντρικό νευρικό σύστημα. Περίπου το 10% των παιδιών με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν αυτό τον τύπο.

– Ολιγοαρθρικός τύπος

Στον τύπο αυτό, η νόσος προσβάλει λιγότερες από 5 αρθρώσεις. Περίπου τα μισά από όλα τα παιδιά με νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Μερικά από αυτά είναι πολύ μικρά, από νήπια μέχρι ηλικίας των 5 ετών και έχουν ένα μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης φλεγμονής στα μάτια. Οι τακτικές εξετάσεις των ματιών είναι απαραίτητες. Σε παιδιά που είναι μεγαλύτερα μπορεί να εξελιχθεί σε έναν από τους τύπους της αρθρίτιδας των ενηλίκων.

– Πολυαρθρικός τύπος

Στον τύπο αυτό προσβάλλονται πάνω από 5 αρθρώσεις και μπορεί να αρχίσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Μερικά από τα παιδιά έχουν τύπο αρθρίτιδας ίδιο με εκείνο των ενηλίκων και η νόσος ξεκινά σε νεότερη ηλικία από ό,τι συνήθως.

Ποιες θεραπείες υπάρχουν;

Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια σε όλα τα παιδιά που πάσχουν από κάποιο ρευματικό νόσημα και μπορεί να αλλάξουν από μέρα σε μέρα. Ευτυχώς όμως σήμερα, η θεραπεία δεν περιλαμβάνει μόνο ασπιρίνη. Στη φαρέτρα των παιδορευματολόγων υπάρχουν:

• Η έγχυση κορτιζόνης τοπικά στην άρθρωση, ιδιαίτερα στην ολιγοαρθρική μορφή.
• Η χορήγηση τροποποιητικών φαρμάκων, φαρμάκων δηλαδή που παρεμβαίνουν, τροποποιώντας την πορεία της ίδιας της νόσου. Κύριο εκπρόσωπο αποτελεί η μεθοτρεξάτη. Χορηγείται ως χάπι ή σε ενέσιμη μορφή, υποδόρια.
• Νεότερα φάρμακα είναι οι βιολογικοί παράγοντες. Πρόκειται για ουσίες που ανταγωνίζονται παράγοντες της φλεγμονής. «Οι βιολογικοί παράγοντες, όταν κρίνονται απαραίτητοι, προσφέρουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της νόσου και προλαμβάνουν σοβαρές για τα παιδιά επιπλοκές, άμεσες αλλά και απώτερες» αναφέρει η παιδορευματολόγος Ρουμπίνη Σμέρλα.

Eνα βασικό συστατικό της θεραπείας είναι η φυσικοθεραπεία όπου οι κατάλληλες ασκήσεις, καθώς και η χρήση ναρθήκων, όταν χρειάζεται, βοηθούν για να αποφευχθούν παραμορφώσεις και να η διατηρηθεί η φυσιολογική θέση των αρθρώσεων.

Τα τελευταία χρόνια έχει μελετηθεί αρκετά και ο ρόλος της διατροφής στη διαχείριση της νόσου. Είναι σημαντικό τα παιδιά να προσλαμβάνουν αρκετές βιταμίνες και ω-3 λιπαρά οξέα που ρυθμίζουν τη φλεγμονή και να τρέφονται με φρούτα και λαχανικά.

Επιτρέπεται η γυμναστική;

Η άθληση είναι ένα βασικό στοιχείο της καθημερινής ζωής ενός παιδιού. Ένας από τους κύριους στόχους της θεραπείας της ΝΙΑ είναι να επιτραπεί στα παιδιά να ζήσουν όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική ζωή και να μη θεωρούν τους εαυτούς τους διαφορετικούς από τους συνομηλίκους τους.

Σύμφωνα με τους φυσικοθεραπευτές, η γενική τάση είναι να αφήνουμε τους ασθενείς να αθλούνται και να τους εμπιστευθούμε ότι θα σταματούν την προσπάθεια όταν πονέσουν σε κάποια άρθρωση. Παρόλο που η μηχανική καταπόνηση δεν είναι ωφέλιμη σε μια φλεγμαίνουσα άρθρωση, θεωρείται πως η μικρή βλάβη που μπορεί να επακολουθήσει είναι πολύ μικρότερη από το ψυχολογικό τραύμα που θα δημιουργηθεί από την απαγόρευση στο παιδί να εξασκεί αθλήματα με τους φίλους του εξαιτίας της νόσου.

Το ίδιο άλλωστε έκανε και η μικρή ηρωίδα του παραμυθιού: επέλεξε ως άθλημα το κολύμπι, ένα άθλημα που είναι ιδιαίτερα φιλικό στα παιδιά με αρθρίτιδα, καθώς δεν καταπονεί τις αρθρώσεις. Το παραμύθι, που είναι ένα βιωματικό αφήγημα της συγγραφέως, θέλει να δώσει ένα αισιόδοξο μήνυμα στα παιδιά που νοσούν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα και διατίθεται από την ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.