ΦΙΛΕ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ, ΞΕΡΕΙΣ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΟΥ;

Η Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτή γιορτάζεται από το 1983 στις 15 Μαρτίου. Αλλά θα γιορταστεί πραγματικά μόνο όταν ο υπεύθυνος καταναλωτής συνειδητοποιήσει τα θεμελιωμένα από τον ΟΗΕ και την Ε.Ε. δικαιώματά του.

Με το βλέμμα στο κάτω ράφι του σούπερ-μάρκετ, προσπαθεί να διακρίνει την τιμή και να κατανοήσει αν η «προσφορά» που αναγράφεται με κόκκινα γράμματα είναι αληθινή. Κοντεύει μία ώρα που περιπλανιέται στους διαδρόμους η κυρία αυτή. Είναι συνταξιούχος και έχει χρόνο; Όχι, είναι συνταξιούχος και δεν έχει χρήματα. Το ίδιο και ο φοιτητής που κοντοστέκεται στους καφέδες. Ψάχνει τις τιμές στους στιγμιαίους, που με λίγο νερό τού δίνουν το ξύπνημα για να διαβάσει τις νύχτες της εξεταστικής. Εκείνος δεν έχει ούτε χρόνο, ούτε χρήμα. Τι κοινό έχουν μέσα στα τόσα χρόνια ηλικιακής διαφοράς; Είναι και οι δύο καταναλωτές και οι αυξήσεις σε προϊόντα και υπηρεσίες τούς έχουν στριμώξει στη γωνία.

Δεν παρηγοριούνται ακούγοντας ότι και στις άλλες χώρες τις Ευρώπης ο κόσμος ψωνίζει λιγότερα αγαθά και πληρώνει περισσότερο. Ίσως γιατί αποκτούν σιγά-σιγά συνείδηση καταναλωτή, του οποίου οι αγώνες δεν έχουν σύνορα και εθνότητες: Η κατανάλωση είναι παγκοσμιοποιημένη όπως και τα αγαθά της.

Το μποϊκοτάζ είναι η δύναμη του καταναλωτή

Η υπευθυνότητα του καταναλωτή είναι το ζητούμενο για τον Γιώργο Λεχουρίτη, Πρόεδρο Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ)/Γενικής Ομοσπονδίας Καταναλωτών Ελλάδας (ΓΟΚΕ). Στη σύντομη συνομιλία μας, τα τηλέφωνα δεν σταματούν λεπτό. Ο σχεδιασμός του επόμενου μποϊκοτάζ, μία πρόσκληση σε δελτίο ειδήσεων, ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί…

Ο Πρόεδρος είναι στις επάλξεις και τα λέει έξω από τα δόντια: «Είναι τόσο μεγάλα τα προβλήματα και οι προκλήσεις για τον καταναλωτή σήμερα: αυξήσεις στα καύσιμα, στην ενέργεια, στα τρόφιμα, στα φάρμακα, στα ενοίκια… Και, επιπλέον, θέματα ασφάλειας στην καθημερινότητα – τα Τέμπη το κατέδειξαν με τον χειρότερο τρόπο. Η αισχροκέρδεια βρίσκεται παντού. Δεν υπάρχει πλαίσιο, ο καθένας ζητάει ό,τι θέλει. Η λογική του “ακριβαίνει ένα προϊόν –βλέπε πετρέλαιο– , να πουλήσω κι εγώ ακριβότερα το δικό μου” δεν είναι λογική υγιούς οικονομίας και αγοράς. Το μποϊκοτάζ μπορεί να φρενάρει τις τιμές. Το αποδείξαμε μποϊκοτάροντας τα γαλακτοκομικά. Το μποϊκοτάζ είναι ο μόνος τρόπος διαμαρτυρίας του καταναλωτή. Έχει τη δύναμη της απεργίας για τον εργαζόμενο».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου.

Στην Αμερική υπάρχει η «κουλτούρα» του μποϊκοτάζ. Στις Η.Π.Α. οι καταναλωτικές οργανώσεις έχουν τεράστια δύναμη. «Στην Ελλάδα δεν έχουμε καταναλωτική συνείδηση. Όσο όμως φτωχαίνουμε, θα αποκτήσουμε και τότε θα πράττουμε αναλόγως. Έχουν γίνει στη χώρα μας πετυχημένα μποϊκοτάζ για το ρεύμα και αργότερα στην κρίση για τη γενικότερη ακρίβεια. Και το 2020, θυμάστε; Χτυπούσαμε τα γερμανικά προϊόντα».

Τότε το μποϊκοτάζ είχε γίνει απέναντι στην πολιτική της Μέρκελ. Στην επίσημη ιστοσελίδα του ΙΝΚΑ κυριαρχούσε το σύνθημα «Γερμανικό; Όχι ευχαριστώ» και η πρόσκληση ήταν κάπως έτσι: «Μποϊκοτάζ των γερμανικών εταιρειών και γερμανικών προϊόντων, για μια εβδομάδα δεν αγοράζουμε τίποτα».

Τρία χρόνια μετά, οι άνθρωποι του ΙΝΚΑ διαχέουν κάθε κίνηση υπέρ του καταναλωτή μέσα από τα social media. Facebook, Instagram, Twitter, όλα παίζουν τα μποϊκοτάζ. Και φαίνεται ότι αυτό πιάνει. Αυτές τις ημέρες υπάρχει η σκέψη να γίνει ένα μποϊκοτάζ μετά το Πάσχα. «Θα καλέσουμε τον κόσμο να μην αγοράζει φέτα από 11 ευρώ και πάνω. Θα είναι στοχευμένη κίνηση εναντίον των ακριβών προϊόντων», αναφέρει ο Πρόεδρος. Ο κόσμος μαθαίνει να μποϊκοτάρει. Πώς αλλιώς θα καταφέρει να κερδίσει έστω μία μάχη στον πόλεμο με την ακρίβεια;

Ακριβό μου τυράκι

«Τα πιο πολλά μποϊκοτάζ γίνονται για τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα τυροκομικά. Ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια, που οι τιμές τους έχουν αυξηθεί τόσο πολύ. Δεν είναι είδη πολυτελείας, αλλά είδη πρώτης ανάγκης. Το γάλα είναι σαν νερό, το δίνεις στο παιδί σου. Δεν δικαιολογείται η τόσο μεγάλη αύξηση από την τιμή του παραγωγού στη τιμή στο ράφι. Σαφέστατα είναι οι μεσάζοντες που ανεβάζουν τις τιμές. Η αγορά δεν ακριβαίνει από μόνη της. Κάποιοι ευθύνονται. Από τη στάνη στο καλάθι, η φέτα δεν μπορεί να φτάνει και να ξεπερνάει τα 11 ευρώ το κιλό. Το ίδιο και με το αγελαδινό γάλα. Το «φρέσκο 7 ημερών». Το χάψαμε κι αυτό το 2014: “Φρέσκο” εβδομάδας. Θυμάστε; Η διάρκεια κατανάλωσης ήταν τότε τέσσερις μέρες».

Τον ρωτάω τι προτείνει ως ΙΝΚΑ/ΓΟΚΕ. «Έλεγχο στην πηγή», απαντά ο κ. Λεχουρίτης και συνεχίζει: «Αλλά υπάρχει η πολιτική  βούληση να γίνει αυτό; Αν υπήρχε, θα τα είχαν ελέγξει. Υπάρχει παράδειγμα ελέγχου πριν από χρόνια στα ξύλα και στο πέλετ, που οι τιμές τους είχαν φτάσει στα ύψη και με τον έλεγχο κατέβηκαν. Αν θέλεις να παρέμβεις, μπορείς: Βάζεις πλαφόν».

Είσαι καταναλωτής; Έχεις 8 θεμελιώδη δικαιώματα

Ως καταναλωτές προστατευόμαστε –τυπικά τουλάχιστον– από το άρθρο 38 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., το οποίο αφορά στην προστασία του καταναλωτή, αλλά και από τα 8 θεμελιώδη και θεσμοθετημένα από τον ΟΗΕ δικαιώματα των καταναλωτών, που προέκυψαν το 1985, με το ψήφισμα 39/248 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Αυτά είναι:

1. Δικαίωμα για ασφάλεια: Αφορά στο δικαίωμα για προστασία της ασφάλειας και της υγείας του από τα ίδια τα προϊόντα, τις διαδικασίες παραγωγής τους, αλλά και υπηρεσίες που μπορεί να λαμβάνει ο καταναλωτής.
2. Δικαίωμα στην πληροφόρηση: Το δικαίωμα να δίνονται τα απαραίτητα στοιχεία που να επιτρέπουν στον καταναλωτή να προβεί σε μια συνειδητή επιλογή ή απόφαση αγοράς. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται και το δικαίωμα του καταναλωτή για προστασία από παραπλανητικές πληροφορίες είτε αυτές περιλαμβάνονται στη διαφήμιση ή σε ανακριβή δημοσιεύματα, την επισήμανση, τη συσκευασία ή σε άλλα μέσα.
3. Δικαίωμα στην επιλογή: Το δικαίωμα της επιλογής προϊόντων και υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιμές και, στην περίπτωση των μονοπωλίων, την εξασφάλιση ικανοποιητικής ποιότητας και εξυπηρέτησης σε μια δίκαιη τιμή.
4. Δικαίωμα στην εκπροσώπηση: Προκειμένου να υποστηρίξει τα συμφέροντά του συμμετέχοντας ή παρεμβαίνοντας στη διαμόρφωση και εκτέλεση των οικονομικών και άλλων πολιτικών. Περιλαμβάνει το δικαίωμα της εκπροσώπησης σε κυβερνητικά και άλλα σώματα λήψης αποφάσεων, καθώς και στην ανάπτυξη των προϊόντων και υπηρεσιών πριν την παραγωγή ή εγκατάστασή τους.
5. Δικαίωμα για επανόρθωση/αποζημίωση
6. Δικαίωμα στην εκπαίδευση: Αφορά στο δικαίωμα απόκτησης των γνώσεων και των δεξιοτήτων, ώστε να είναι ένας διά βίου ενημερωμένος καταναλωτής.
7. Δικαίωμα για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών: Αφορά σε αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία εγγυώνται την επιβίωση και περιλαμβάνει επαρκή τροφή, ένδυση, στέγη, υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την αποχέτευση.
8. Δικαίωμα για ένα καθαρό περιβάλλον: Περιλαμβάνει την προστασία από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους κατά την οποία το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει. Αναγνωρίζεται η ανάγκη για την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.

Για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις, μπορείτε να απευθύνεστε στο ΙΝΚΑ-Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας – Τηλέφωνο: 2103632443

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.