ΕΧΕΙΣ ΣΓΟΥΡΑ ΜΑΛΛΙΑ; ΕΧΕΙΣ ΕΝΑ ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ

Οι άνθρωποι που έχουν σγουρά μαλλιά –είτε τους αρέσουν είτε όχι– κερδίζουν σε έναν παράγοντα που φαίνεται να έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη του είδους μας.

Κάποιοι έχουμε σπαστά, άλλοι ίσια και ορισμένοι σγουρά μαλλιά. Οι περισσότεροι θα θέλαμε αυτό που δεν έχουμε, κατά την προσφιλή μας συνήθεια να εξιδανικεύουμε ό,τι δεν ξέρουμε. Ίσως και να έχουμε αναφωνήσει ένα Γιατί να ’χω σγουρά μαλλιά;

Με αυτό το γιατί δεν είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα η επιστήμη. Γενικά, έως τώρα δεν είχαν μελετηθεί σε εξελικτικό πλαίσιο αφενός η λειτουργία των τριχών στο ανθρώπινο κεφάλι και αφετέρου οι συνέπειες της διαφοροποίησης στη μορφολογία του τριχωτού της κεφαλής.

Αυτό που είχε προταθεί στο παρελθόν είναι ο θερμορρυθμιστικός του ρόλος: η τριχοφυΐα μας ήταν τρόπος για να ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία του σώματος μας, όταν αρχίσαμε να στεκόμαστε όρθιοι, με τα μεγάλα μας κεφάλια σε άμεση έκθεση στον ήλιο και να περπατάμε.

«Το κόστος της υπερθέρμανσης, λόγω της μεταβολικής παραγωγής θερμότητας που σχετίζεται με την κίνηση, πολλαπλασιάστηκε με την αυξημένη ευαισθησία του μεγάλου εγκεφάλου στη θερμότητα», είχαν σημειώσει οι επιστήμονες.

Λογικά, τα φαλακρά κρανία θα ήταν δροσερά, «αφού δεν έχουν φράγμα που να εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα», όπως είχε αναφέρει μελέτη του ’80. Ο μύθος καταρρίφθηκε σε πιο πρόσφατη έρευνα, που ξεκαθάρισε ότι οι κεφαλές χωρίς τρίχες υποβάλλονται σε μεγαλύτερα θερμικά φορτία, κυρίως μέσω της εισροής ηλιακής ακτινοβολίας. Δηλαδή, ιδρώνουν περισσότερο από τις κεφαλές που έχουν τρίχες, γιατί το κρανίο γίνεται πιο ζεστό.

Illustration: Ελένη Καστρινογιάννη

Άρα, η θεωρία της θερμορρύθμισης ίσχυε. Αλλά υπήρχαν κάποια άλλα ερωτήματα που εξακολούθησαν να μένουν χωρίς απάντηση. Όπως οι διαφορετικές μορφολογίες του τριχωτού της κεφαλής μας, που δεν παρατηρούνται σε άλλα ζώα.

Σγουρά μαλλιά σημαίνει...

Σε μελέτη που δόθηκε για αξιολόγηση τον Ιανουάριο του 2023, «παρουσιάζονται πειραματικά στοιχεία σχετικά με την πιθανή εξελικτική λειτουργία των τριχών του ανθρώπινου τριχωτού της κεφαλής και την ποικιλία στη μορφολογία τους».

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν θερμικά μανεκέν που φορούσαν περούκες από μαλλιά ανθρώπων (ίσια, σπαστά και πολύ σγουρά). Τα τοποθέτησαν κάτω από λάμπες θερμότητας, σε ελεγχόμενο κλιματικά θάλαμο, και μέτρησαν την απώλεια ή το κέρδος θερμότητας, για να καταλήξουν στο ποιο είναι το καλύτερο στιλ για να είμαστε δροσεροί.

Δεν θα σε κουράσω με άλλες λεπτομέρειες. Θα επικεντρώσω στα ευρήματα που θέλουν όσους έχουν πιο σφικτές μπούκλες να έχουν αυξημένη προστασία από την αύξηση της θερμότητας που προκύπτει από την ηλιακή ακτινοβολία.

«Τα ίσια, τα μέτρια κατσαρά και τα σφιχτά κατσαρά μαλλιά παρουσίασαν μειωμένη αύξηση θερμότητας με αυτή τη σειρά», τόνισαν οι ερευνητές.

«Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εξελίχθηκαν οι άνθρωποι ήταν τέτοιες, που η εξέλιξη ευνόησε τις προσαρμογές για τη διατήρηση του νερού. Ένα εύλογο σενάριο θα μπορούσε να είναι η εξέλιξη των σφιχτά κατσαρών μαλλιών, που λειτουργούν ως μόνωση από τη θερμότητα και μειώνουν την απώλεια νερού. Παράλληλα, αυξάνουν το χρονικό διάστημα που τα άτομα θα μπορούσαν να ασκήσουν έντονη σωματική δραστηριότητα, πριν χρειαστούν ένα ποτήρι νερό».

Και τι μας νοιάζει αυτό;

Κατέληξαν στο ότι τα ευρήματα τους είναι σημαντικά «για όσους προσπαθούν να κατανοήσουν την εξέλιξη των πρώιμων και μεταγενέστερων ανθρώπινων πληθυσμών. Παρέχουν πληροφορίες για το συγκεκριμένο πλαίσιο που τα μαλλιά –ιδιαίτερα τα σφιχτά κατσαρά μαλλιά– μπορεί να ήταν πλεονέκτημα. Αν και δεν καταλαβαίνουμε ακόμη σε ποιο βαθμό οι τρίχες του τριχωτού της κεφαλής βοηθούν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας ολόκληρου του σώματος, αυτό το έγγραφο παρέχει μερικά πολύτιμα προκαταρκτικά ευρήματα».

Η συγκεκριμένη μελέτη αντιπροσωπεύει ένα πρώτο βήμα στην κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ του τριχωτού της κεφαλής μας και του θερμικού φορτίου που δέχεται ο εγκέφαλος και το σώμα. Προφανώς χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να μιλήσουμε για δεδομένα.