ΠΟΤΕ, ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΠΙΝΕΙΣ ΚΑΦΕ

Χάρη στην καφεΐνη, ο καφές μάς βοηθάει να ξυπνήσουμε και μας κρατάει σε εγρήγορση δίνοντάς μας ενέργεια. Με βάση τις έρευνες που έχουν γίνει, προσπαθούμε να απαντήσουμε σε βασικές απορίες για τον καφέ και το πώς επιδρά στο σώμα μας.

Πόσα φλιτζάνια καφέ επιτρέπεται να πίνουμε; Πώς μας βοηθάει ο καφές, εκτός του ότι μας «ξυπνάει»; Υπάρχουν κάποια είδη που θεωρούνται καλύτερα; Καθώς η σχέση μας με τον καφέ είναι μια σχέση λατρείας, οι κόκκοι του έχουν μπει στο μικροσκόπιο των ερευνητών ουκ ολίγες φορές.

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες έρευνες, τα πορίσματα δεν συγκλίνουν. Βέβαια, στην περίπτωση του καφέ, δεν θα ακούσεις ποτέ από γιατρό την προτροπή να μην πίνεις –εκτός κι αν πρόκειται για ομοιοπαθητικό– παρά μόνο να μην το παρακάνεις.

Ο καφές κάνει καλό στην καρδιά –αν και δεν πρέπει να το παρακάνεις με τη ζάχαρη– και έχει πολλά ακόμη οφέλη που μπορούν να σου φτιάξουν τη μέρα. Φυσικά, αν προσέξεις ορισμένα πράγματα θα έχεις και τη βέλτιστη κατανάλωση στο φλιτζάνι σου.

Η βρετανική εφημαρδία The Guardian προσπάθησε να συγκεντρώσει αυτές τις πληροφορίες, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες και εμείς προσπαθούμε να απαντήσουμε σε 7 βασικά ερωτήματα σχετικά με το πόσο, το πότε, το πώς και το γιατί να πίνουμε καφέ.

1. Πόσο γρήγορα δρα η καφεΐνη;

Η επίδρασή της μπορεί να αρχίσει προτού καν πιεις την πρώτη γουλιά. Μόνο μυρίζοντας το άρωμα του καφέ, η λειτουργία της μνήμης βελτιώνεται και η ετοιμότητά σου ενεργοποιείται, σύμφωνα με έρευνα του 2019 στην οποία συμμετείχαν άτομα ηλικίας 18-22 (βέβαια σε αυτή την ηλικία και μνήμη και ετοιμότητα έχεις ούτως ή άλλως).

Unsplash Nathan Dumlao

Μια παλιότερη έρευνα όμως, του 2008, είχε δείξει ότι οι πρώτες επιδράσεις γίνονται αισθητές 10 λεπτά μετά την πρώτη γουλιά, ενώ στη μεγαλύτερη συγκέντρωσή της στο αίμα η καφεΐνη βρίσκεται 45 ολόκληρα λεπτά μετά.

2. Με ποιον τρόπο σε «ξυπνάει» ο καφές;

Η καφεΐνη λειτουργεί ως διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, βελτιώνοντας τις ικανότητες συγκέντρωσης και ετοιμότητας, αλλά δυνητικά κάνοντάς σε πιο ευέξαπτο/η και αγχώδη.

Οι ιδιότητες αυτές σχετίζονται με τους υποδοχείς αδενοσίνης στο αίμα, που βοηθούν στη ρύθμιση των παλμών της καρδιάς, στη ροή του αίματος και στους κύκλους του ύπνου και της αφύπνισης.

Ενώ η αδεονσίνη συνήθως προσκολλάται στους υποδοχείς του σώματος και προκαλεί τον ύπνο, η καφεΐνη μπορεί να «ξεγελάσει» τα κύτταρα του νευρικού συστήματος, δημιουργώντας εγρήγορση.

3. Μπορεί να ενισχύσει τις αθλητικές επιδόσεις;

Μια μελέτη του 2020 σε ερασιτέχνες ποδηλάτες έδειξε μια βελτίωση στις επιδόσεις της τάξης του 1,7%. Μικρό νούμερο στα μάτια των περισσοτέρων, πλην όμως στους επαγγελματίες αθλητές φαίνεται ότι μετράει.

Προηγούμενη βρετανική μελέτη είχε δείξει συσχέτιση ανάμεσα στην καφεΐνη και στη γρήγορη αντίδραση, αλλά και στις γνωστικές λειτουργίες που αφορούν τη μνήμη και την οπτική αντίληψη (και κατανόηση) του χώρου.

4. Πότε να πιεις τον τελευταίο;

Η καφεΐνη έχει 12ωρη επίδραση στον οργανισμό, αλλά μετά από 6 ώρες έχει εξασθενήσει κατά το ήμισυ. Αυτό σημαίνει ότι αν πιεις τον τελευταίο εσπρέσο στις 4 το μεσημέρι, γύρω στις 10 το βράδυ που υπό κανονικές συνθήκες ο κιρκάδιος ρυθμός θα έμπαινε σε διαδικασία ύπνου, πρακτικά δεν μπορεί να το κάνει σωστά.

Παρατήρησε λοιπόν πότε πέφτει η ενέργεια μέσα στην ημέρα σου και έχοντας αυτή την πληροφορία, προγραμμάτισε πότε θα την τονώνεις ίσως και με μικρότερες ποσότητες καφέ ή με πιο ελαφριές εκδοχές του. Γενικά, είναι σημαντικό να ξέρεις πότε να πίνεις τον καφέ σου για να έχεις ενέργεια όλη τη μέρα.

5. Τελικά, κάνει καλό;

Κι όμως η απάντηση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη, καθώς οι επιστήμονες δεν συμφωνούν απόλυτα. Μία μερίδα υποστηρίζει ότι μερικά φλιτζάνια καφέ την ημέρα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο και καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει πρόβλημα.

Unsplash Karl Fredrickson

Μία από τις πληρέστερες μελέτες, που συγκέντρωσε και επανεξέτασε τα πορίσματα παλαιότερων ερευνών το 2017, κατέληξε πως αν διατηρήσουμε την κατανάλωση στα 3 το πολύ 4 φλιτζάνια την ημέρα, ο καφές περισσότερο ωφελεί παρά βλάπτει την υγεία.

6. Έχει μακροπρόθεσμα οφέλη;

Μια συγκεντρωτική μελέτη του 2016 βρήκε ότι η κατανάλωση καφεΐνης μειώνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Μπορεί επίσης να συμβάλλει στην καύση του λίπους, με την προϋπόθεση όμως ότι συνδυάζεται με άσκηση. Και κάπως έτσι, ένα φλιτζάνι καφέ πριν από την πρωινή σου γυμναστική μπορεί να σε βοηθήσει και στην απώλεια βάρους.

7. Παίζει ρόλο το είδος του καφέ;

Μάλλον ναι. Το σκούρο καβούρδισμα σε συνδυασμό με τη χαμηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη δίνει καφέδες με λιγότερα αντιοξειδωτικά και λιγότερο χλωρογενικό οξύ, ένα συστατικό που προλαμβάνει τη συσσώρευση λίπους στο συκώτι, τη φλεγμονή και τη φθορά των κυττάρων. Σύμφωνα με μελέτη του 2020 ο καφές φίλτρου προσφέρει το χαμηλότερο ρίσκο για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Κράτα τα σημαντικότερα

• Καλό είναι να μην ξεπερνάς τους 3 καφέδες την ημέρα.
• Ο καφές φίλτρου είναι ίσως ο πιο ωφέλιμος.
• Το σκούρο καβούρδισμα δίνει λιγότερη καφεΐνη, γι' αυτό προτίμησέ το αν σχεδιάζεις να κόψεις σταδιακά τον καφέ.
• Το πιο ανοιχτόχρωμο καβούρδισμα δίνει περισσότερη καφεΐνη, αλλά και περισσότερα αντιοξειδωτικά.
• Προτίμησε να πιεις τον καφέ σου το πρωί και φρόντισε να αφήσεις να μεσολαβήσει μεγάλο διάστημα μεταξύ του τελευταίου καφέ και του βραδινού σου ύπνου.