Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΠΡΟΩΡΟ ΜΩΡΟ

Για τα πρόωρα «μωρά-θαύματα» και τις προκλήσεις της γονεϊκότητας συνομιλούμε με τη Δρ. Αγγελική Νίκα, Παιδίατρο- Νεογνολόγο, Διευθύντρια της Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».

Τα πρόωρα μωρά έρχονται στο κόσμο μας δίχως να έχουν κλείσει τον κύκλο της ενδομήτριας ζωής τους. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι μητέρες φεύγουν από το μαιευτήριο με άδεια αγκαλιά, καθώς αφήνουν τα λιλιπούτεια μωρά τους νοσηλευόμενα είτε στο μαιευτήριο είτε σε κάποια μονάδα νεογνών στα μεγάλα παιδιατρικά νοσοκομεία. Όλα της γέννας δύσκολα, αλλά πιο δύσκολη η προσαρμογή της νέας οικογένειας στην πρωτόγνωρη και απαιτητική κατάσταση.

Ακούω την Αγγελική Νίκα, Διευθύντρια της Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», μία γιατρό που μάχεται στην πρώτη γραμμή για την επιβίωση και την ομαλή ανάπτυξη αυτών των πρόωρων μωρών, και δεν μπορώ παρά να υποκλιθώ στο θαύμα της επιστήμης αλλά και της ίδιας της ζωής: «Με τη γέννηση, μία εξαρτώμενη από τη μητέρα ύπαρξη μετατρέπεται αιφνίδια σε μια ανεξάρτητη οντότητα. Αυτό είναι από μόνο του ένα θαυμαστό γεγονός.

»Αλλά ακόμα πιο θαυμαστό είναι όταν αυτό συμβαίνει νωρίτερα και το βρέφος έχει λιγότερα εφόδια σε αυτό το ξεκίνημα της ζωής, όπως συμβαίνει στα πρόωρα μωρά: Γίνονται αυτόνομες υπάρξεις ενώ είναι από τη φύση απροετοίμαστα γι' αυτή τη μετάβαση.  Άλλωστε οι ρίζες της νεογνολογίας, είναι τα ίδια τα «παιδιά-θαύματα», τα «Miracle Babies», όπως αποκαλούνταν στη δεκαετία του 50. Μικρά και ανώριμα, απροετοίμαστα από τη φύση και αβοήθητα εκείνη την εποχή από την επιστήμη και όμως τα κατάφερναν».

– Ποιοι είναι οι συνηθέστεροι παράγοντες προωρότητας;

Περίπου ένα 12% των παιδιών, που θα γεννηθούν στη χώρα μας θα είναι πρόωρα. Τα αίτια συνήθως είναι άγνωστα. Σε ένα περίπου 25% ο πρόωρος τοκετός οφείλεται σε επιπλοκές της υγείας της μητέρας (σακχαρώδης διαβήτης της κύησης, προεκλαμψία κ.ά.) ή του εμβρύου, το οποίο για παράδειγμα μπορεί να παρουσιάζει υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη.

Άλλοι παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα ένα μωρό να γεννηθεί πρόωρα, είναι το ιστορικό πρόωρου τοκετού, οι επιπλοκές της κύησης,  η πολύδημη κύηση, οι λοιμώξεις, οι χρόνιες παθήσεις, η πολύ μικρή ή η μεγάλη ηλικία της μητέρας, το πολύ χαμηλό ή υψηλό σωματικό βάρος.

Αλλά και ο τρόπος ζωής σχετίζεται με την προωρότητα: Το κάπνισμα, η χρήση εθιστικών ουσιών και η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνουν τις πιθανότητες πρόωρου τοκετού.

iStock

– Δένεστε με τις οικογένειες, στις οποίες ανήκουν τα παιδιά αυτά; Δεδομένου ότι κάποια πρόωρα βρέφη νοσηλεύονται για αρκετό καιρό στη μονάδα σας.

Δεν δενόμαστε απλώς. Είμαστε η προέκταση της οικογένειας και αυτή η σχέση είναι μεν χρονικά οριοθετημένη όσον αφορά στην παραμονή του βρέφους στη μονάδα, αλλά διαρκεί μια ολόκληρη ζωή.

Πρόσφατα μας επισκέφτηκε μια μητέρα που το παιδί της, ο Πάνος, νοσηλεύονταν σ’ εμάς. Γεννήθηκε στις 26 εβδομάδες κύησης και νοσηλεύτηκε αρκετούς στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ). Σήμερα είναι 15 χρονών. Δεκαπέντε χρόνια δρόμος, σαν να μην πέρασε μια μέρα.

– Οι μητέρες των πρόωρων βρεφών έχουν υψηλότερα ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης;

Η επιλόχεια κατάθλιψη περιγράφεται εύστοχα ως ο «κλέφτης της μητρότητας». Έρευνες έχουν δείξει ότι οι μητέρες των βρεφών που γεννήθηκαν πρόωρα έχουν σχεδόν διπλάσια ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παραμονής των παιδιών τους στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών. Σε αυτό συμβάλλουν το συναισθηματικό στρες που σχετίζεται με την προωρότητα, ο αποχωρισμός και η δυσκολία της εγκατάστασης του δεσμού γονέα-βρέφους λόγω της νοσηλείας του στη ΜΕΝΝ.

Μία μητέρα έλεγε αναφορικά με την πρόωρη γέννηση του παιδιού της: «Δεν είναι μόνο το παιδί μου πρόωρο, είμαι κι εγώ μία πρόωρη μητέρα…»

– Η Μονάδα σας ενισχύει και τη γονεϊκότητα. Εκπαιδεύετε τους γονείς για τη φροντίδα των παιδιών τους.

Από την ίδρυσή της η Μονάδα μας έχει ελεύθερο επισκεπτήριο. Οι γονείς εκπαιδεύονται και σταδιακά συμμετέχουν στη φροντίδα των παιδιών τους ανεξάρτητα από το βαθμό της προωρότητας ή τη βαρύτητα της κατάστασης. Φροντίζουμε τα παιδιά μαζί με τους γονείς τους. Η φροντίδα από τους γονείς δίνει τα απαραίτητα ενισχυτικά ερεθίσματα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και είναι αναντικατάστατη.

iStock

– Ποια είναι, θεωρείτε, η πιο κρίσιμη συμβουλή προς τους γονείς, όταν έρχεται η στιγμή να πάρουν το μωρό τους στο σπίτι;

Γονιός γίνεσαι με τη γέννηση του παιδιού σου, όταν ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου. Γίνεσαι μάνα ή πατέρας μέρα με τη μέρα χρόνο με το χρόνο.  Απολαύστε τις πρώτες αυτές μέρες στο σπίτι όσο άγχος κι αν περιέχουν. Είναι η περίοδος προσαρμογής, γνωριμίας και δημιουργίας δεσμού. Υιοθετήστε τη «φροντίδα καγκουρό»: Τοποθετήστε το μωρό σας γυμνό και σκεπασμένο με μια κουβέρτα πάνω στο δέρμα σας και χαλαρώστε. Μιλήστε του, διαβάστε του ένα παραμύθι, τραγουδήστε, εντάξτε τη μουσική στην καθημερινότητά σας. Αλληλοεπιδράστε μαζί του.

Οι σχέσεις με ανταλλαγή και αμοιβαιότητα είναι εκείνες που αφήνουν θετικό αποτύπωμα στον εγκέφαλο του βρέφους και δημιουργούν συνάψεις. Με αυτόν τον τρόπο και μέσα από την αμοιβαιότητα γίνεστε το παράθυρο στον κόσμο για το παιδί σας. Γι' αυτό μην παραμελείτε τον εαυτό σας, ούτε τον σύντροφό σας. Οι γονείς είστε εξίσου πολύτιμοι και σημαντικοί όσο και το μωρό σας. Ζήστε με όλο σας το είναι τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά σας, ξεχνώντας τους επώδυνους περιορισμούς του χθες. Ποιος γονιός μπορεί να έχει φανταστεί τον κόσμο της εντατικής ως το φυσικό περιβάλλον για την αρχή της ζωής του παιδιού του;

Εξ’ ορισμού λοιπόν τα πρόωρα παιδιά έχουν και πρόωρους γονείς, οι οποίοι έχουν βιώσει την κρίση που σηματοδοτεί η Μονάδα Εντατικής. Το άγχος, τον φόβο του θανάτου, τη ματαίωση, την ανασφάλεια για το μέλλον...