ΕΙΔΑ ΤΟ «WEDNESDAY» ΚΑΙ ΘΥΜΗΘΗΚΑ ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΙ ΦΑΝΑΤΙΚΗ ΘΑΥΜΑΣΤΡΙΑ ΤΟΥ TIM BURTON
Είδα πρόσφατα το υπέροχο «Wednesday» στο Netflix και θυμήθηκα γιατί είμαι (φανατική) θαυμάστρια του Tim Burton. Λίγα λόγια, λοιπόν, για αυτή την ιδιοφυΐα που μέσα στις τελευταίες περίπου τέσσερις δεκαετίες κατάφερε να συγχωνεύσει στη δουλειά του το φανταστικό, το τρομακτικό και το κωμικό στοιχείο.
Ομιχλώδη τοπία, αραχνιασμένα δωμάτια, ζωντανά νεκροταφεία, ξερακιανά δέντρα, θεατρικά κοστούμια, επιβλητική μουσική. Αυτά είναι μόνο μερικά στοιχεία από τους κόσμους που –σχεδόν εμμονικά– μας παρουσιάζει ο Tim Burton σε κάθε του παραγωγή.
Αντί να γυρίζεις το βλέμμα με αποστροφή ή βαρεμάρα, εθίζεσαι κι αποζητάς κι άλλο. Κόσμοι βγαλμένοι από όνειρο, ή καλύτερα έναν γλυκό εφιάλτη απ’ τον οποίο δεν θες να ξυπνήσεις.
Ο ίδιος θυμάται: «Μεγαλώνοντας στο Burbank της Καλιφόρνια, δεν έβρισκες πολλή μουσειακή κουλτούρα. Η πρώτη φορά που επισκέφθηκα μουσείο ήταν όταν ήμουν έφηβος. Περνούσα τον χρόνο μου βλέποντας ταινίες με τέρατα, τηλεόραση, ζωγραφίζοντας και παίζοντας στο τοπικό νεκροταφείο. Αργότερα, όταν άρχισα να πηγαίνω συχνά σε μουσεία, εντυπωσιάστηκα με το πόσο όμοια ήταν η ατμόσφαιρα με αυτή ενός νεκροταφείου. Όχι με τη μακάβρια έννοια, αλλά και τα δύο έχουν μια ήρεμη, ενδοσκοπική και ταυτόχρονα «ηλεκτρική» ατμόσφαιρα. Ενθουσιασμός, μυστήριο, ανακάλυψη, ζωή και θάνατος, όλα σε ένα μέρος».
Ο Tim Burton είναι ο σκηνοθέτης των μύθων, των παραμυθιών και των φαντασιώσεων με μια αισθητική που ενσωματώνει το Gothic, το Γκραν Γκινιόλ και τον Γερμανικό Εξπρεσιονισμό. Το στυλ του είναι πλέον τόσο αναγνωρίσιμο και ξεχωριστό, που όταν κάτι το θυμίζει μπορεί να χαρακτηριστεί ως «Burtonesque».
Ο μοναχικός Tim Burton
Για ποια ταινία να πρωτομιλήσεις. Το ιδιαίτερο στυλ του, σήμα κατατεθέν, προκύπτει από την έντονη και ξεκάθαρη επιθυμία του να δημιουργήσει ιστορίες μέσα από εντυπωσιακά γραφικά και απίθανους χαρακτήρες, που προσωποποιούν το βαθύτερο νόημα των ταινιών του.
Στον «Ψαλιδοχέρη», για παράδειγμα, ο Edward Scissorhands –ανίκανος να αγγίζει κάποιον με τα κοφτερά του δάχτυλα– είναι η φυσική εκδήλωση της απομόνωσης, της μοναχικότητας. Ο Edward Bloom στο «Big Fish» αφηγείται στον γιο του υπερβολικά απίστευτες ιστορίες για τα νιάτα του και αυτό τελικά τους αποξενώνει. Ίσως η συχνή αναφορά στο στοιχείο της μοναξιάς να προκύπτει από την παιδική του ηλικία, όταν και ο ίδιος ένιωθε απομονωμένος και διαφορετικός.
Πόσο γλυκά με στοιχειώνεις!
Ο Tim Burton χρειάζεται να υπάρχει συνοχή και συνέχεια στις ταινίες του. «Με εκπλήσσουν οι άνθρωποι που μπορούν να πάνε από είδος σε είδος και κάθε ταινία να είναι διαφορετική». Πέρα από τα μοτίβα του, τη γενική ατμόσφαιρα, τα γραφικά και την ξεχωριστή σκηνοθετική ματιά, τη συνοχή βλέπουμε και στους ηθοποιούς που επανεμφανίζονται. Τις περισσότερες εμφανίσεις σε ταινίες του έχουν ο Johnny Depp και η Helena Bonham Carter (πρώην σύντροφος του Tim Burton).
Ενώ τα μοναδικά γραφικά και η συγκεκριμένη θεματολογία είναι τα στοιχεία που έχουν κάνει το στυλ του τόσο ξεχωριστό, ο πυρήνας της δουλειάς του βρίσκεται στο πόσο πολύ φροντίζει και δομεί τους χαρακτήρες του. Σε όλα του τα έργα βλέπουμε χαρακτήρες που έχουν αναπτυχθεί με λεπτομέρεια και που έχουν συναισθηματικό βάθος. Αυτό συν όλα τα υπόλοιπα στοιχεία είναι που σε κάνουν να ταυτιστείς και εν τέλει να εθιστείς με το αποτέλεσμα.
Και το απόλυτα ιδιοφυές; Το κωμικό στοιχείο εν μέσω μακαβριότητας. Τρομακτικές φιγούρες, επιφυλακτικοί τύποι, σκιώδεις ήρωες δίνονται τελικά με απολαυστικό τρόπο, αντί να προσβάλλουν το ανθρώπινο μάτι. Έτσι και η βία στα έργα του είναι συνήθως περισσότερο καρτουνίστικη και σουρεαλιστική παρά ενοχλητική.
Ο Tim Burton και το σύνδρομο Άσπεργκερ
Ο ίδιος ο Tim Burton –αν και δεν έχει διαγνωστεί– πιστεύει ότι έχει σύνδρομο Άσπεργκερ. Οι φίλοι που τον γνώριζαν κατά την παιδική του ηλικία τον περιγράφουν ως εσωστρεφή. Αν και ο ίδιος δεν έχει ποτέ επιβεβαιώσει ή αρνηθεί τις εικασίες ότι έχει αυτισμό, υπάρχουν κάποια σημάδια που δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα προφανές είναι η εμμονή με τις σκοτεινές, φανταστικές ιστορίες. Οι χαρακτήρες του συχνά εμφανίζονται μοναχικοί, παρεξηγημένοι ή απόκληροι της κοινωνίας, ένα συνηθισμένο μοτίβο σε αυτιστικά κείμενα-ιστορίες.
Επίσης, είναι γνωστός για την εκκεντρική του προσωπικότητα. Πολλές φορές έχει θεαθεί με το ίδιο μαύρο παντελόνι, ριγέ πουκάμισο και καπέλο, κάτι που θα μπορούσε να υποδηλώσει την ασφάλεια στη ρουτίνα, ένα ακόμα συνηθισμένο χαρακτηριστικό του αυτισμού. Σε συνεντεύξεις του μάλιστα έχει δηλώσει ότι διάφορες κοινωνικές καταστάσεις τον φέρνουν σε αμηχανία και ότι δεν του αρέσει να είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Βέβαια, είναι σημαντικό να πούμε ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν αποδεικνύει ότι βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού. Θα μπορούσε πολύ απλά να είναι ένας εκκεντρικός τύπος με συγκεκριμένες καλλιτεχνικές εμμονές.
Η Helena Bonham Carter, έχει πει σε συνέντευξή της: «…τότε συνειδητοποίησα ότι έχει κάτι από Άσπεργκερ μέσα του. Αρχίζεις να βλέπεις τα σημάδια… βλέπαμε μαζί ένα ντοκιμαντέρ για τον αυτισμό και μου είπε ότι κάπως έτσι ένιωθε όταν ήταν παιδί. Οι αυτιστικοί άνθρωποι είναι προσηλωμένοι σε αυτό που κάνουν. Μπορείς να πεις κάτι στον Tim όταν δουλεύει και να μη σε ακούσει καθόλου».
Tim Burton, ό,τι και να ’σαι, εγώ υποκλίνομαι στο ταλέντο και την ιδιοφυΐα σου.
Και μερικά trivia
- Η Warner απεχθανόταν τον τίτλο «Σκαθαροζούμης» και ήθελε να δώσει στην ταινία τον τίτλο «House Ghosts».
- H μητέρα του Tim Burton διατηρούσε κατάστημα με είδη δώρων σχετικά με γάτες.
- Ο Tim Burton ήθελε τον Willem Dafoe για τον ρόλο του Μπάτμαν.
- Ο «Ψαλιδοχέρης» αρχικά ήταν σχεδιασμένος να γίνει musical.
- Τραβήχτηκαν συνολικά 109.440 καρέ για την ταινία «The Nightmare Before Christmas».
- Το «Sleepy Hollow» ήταν να γίνει μία low-budget παραγωγή.
- Ο Tim Burton εμφανίζεται ως εξωγήινος στο «Men in Black 3».
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
