ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΕΝΑΝ «ΤΕΜΠΕΛΗ»

Εξετάζουμε τι σημαίνει η λέξη «τεμπελιά» και εξηγούμε γιατί στην πραγματικότητα δεν υφίσταται με τον τρόπο που την εννούμε. Πίσω από έναν τεμπέλη βρίσκεται συνήθως ένα δυσεπίλητο πρόβλημα ή μια συνθήκη που αγνοούμε.

Τυχαίνει να έχω στο οικογενειακό και φιλικό μου περιβάλλον ανθρώπους αναβλητικούς, που αφήνουν τις υποχρεώσεις τους για την τελευταία στιγμή. Καθώς τους ξέρω πολύ καλά, μπορώ να διακρίνω ότι όλο το διάστημα που μεσολαβεί μέχρι να γίνει η δουλειά, εκείνοι υποφέρουν: από άγχος.

Έχει τύχει και σε μένα, αν και ανέκαθεν οργανωτική και συνεπής, να αναβάλλω τη δουλειά, να μην μπορώ να συγκεντρωθώ, να αργοπορώ και να νιώθω εξαντλημένη, σε περιόδους που υπήρξαν απαιτητικές για μένα, για διάφοορους λόγους. Έτσι, όταν έπεσα πάνω στο βιβλίο του καθηγητή Κοινωνικής Ψυχολογίας Devon Price Laziness Does Not Exist, θέλησα να μάθω πιο πολλά.

Οι άστεγοι και η λάθος εντύπωση που δίνουν

Ο ίδιος ξεκινά το αφήγημά του από μια συνηθισμένη άποψη, ότι οι άστεγοι, αντί να αναζητούν δουλειά και τροφή, ψάχνουν για αλκοόλ και τσιγάρα. Στερεοτυπική και σαφέστατα επικριτική, η άποψη αυτή αγνοεί ουσιαστικές πληροφορίες για τη ζωή των αστέγων, ακριβώς επειδή συνήθως εκφέρεται από ανθρώπους που δεν έχουν ζήσει στον δρόμο.

Όμως μία φίλη του Price που κάποτε βρέθηκε «εκεί», τον πληροφόρησε πως για τους άστεγους το αλκοόλ είναι σημαντικό, επειδή τους βοηθάει να ζεσταθούν και να αποκοιμηθούν σε αντίξοες συνθήκες. Ομοίως και τα τσιγάρα, συνήθως περιορίζουν το αίσθημα της πείνας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν αναζητούν φαγητό ή εργασία.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τι βρίσκεται πίσω από έναν «τεμπέλη»

Έχοντας και ο ίδιος εμπειρία από δήθεν αργόσχολους φοιτητές, τους οποίους οι περισσότεροι συνάδελφοί του καθηγητές επέκριναν, αποφάσισε να κοιτάξει πίσω από τα στερεότυπα και το στίγμα της λέξης «τεμπελιά». Να σηκώσει την κουβέρτα και να ανακαλύψει τι υπάρχει από κάτω που εμποδίζει ορισμένους ανθρώπους να εργάζονται οργανωμένα, συστηματικά και με συνέπεια, ώστε να πετύχουν τους στόχους τους.

Να λοιπόν τι βρήκε. Όταν ένα άτομο δεν καταφέρνει να ξεκινήσει μια εργασία που το ενδιαφέρει, αυτό συνήθως οφείλεται σε:

1. άγχος ότι οι προσπάθειές του δεν είναι «αρκετά καλές»
2. σύγχυση σχετικά με το ποια είναι τα πρώτα βήματα της εργασίας.

Αυτό λέγεται αναβλητικότητα, όχι τεμπελιά. Στην πραγματικότητα, η αναβλητικότητα είναι πιο πιθανή όταν η εργασία έχει νόημα και το άτομο ενδιαφέρεται να την κάνει καλά.

Η αναβλητικότητα και το άγχος του «τεμπέλη»

Όταν κανείς έχει παραλύσει από τον φόβο της αποτυχίας ή δεν ξέρει πώς να ξεκινήσει ένα τεράστιο, περίπλοκο εγχείρημα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναβάλλει την εκκίνησή του. Η αναβλητικότητά του δεν έχει καμία σχέση με την επιθυμία, το κίνητρο ή την ηθική.

Ένας αναβλητικός μπορεί να εργάζεται για ώρες. Μπορεί να κάθεται μπροστά σε μια λευκή οθόνη, να μην κάνει τίποτα και να βασανίζει τον εαυτό του. Μπορεί να νιώθει ενοχές. Στην πραγματικότητα, η επιθυμία του να κάνει κάτι καλά, μπορεί να επιδεινώσει το άγχος τους και να κάνει την έναρξη της εργασίας πιο δύσκολη.

Η λύση είναι να αναζητήσουμε τι κρατάει πίσω τον αναβλητικό. Εάν το άγχος είναι το κύριο εμπόδιο, πρέπει να απομακρυνθεί από τον υπολογιστή / βιβλίο / έγγραφο λέξεων και να συμμετάσχει σε μια χαλαρωτική δραστηριότητα. Ο χαρακτηρισμός «τεμπέλης» δεν πρόκειται να βοηθήσει. Θα επιδεινώσει το πρόβλημα.

Όταν δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις

Άλλες φορές το εμπόδιο ενός αναβλητικού είναι ότι βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο project, σχεδόν χαοτικό και δεν ξέρει πώς να κατακερματίσει τη δουλειά και από πού να αρχίσει.

Όταν έρχονται αντιμέτωποι με ένα μεγάλο project, οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν συμβουλές για το πώς να το χωρίσουν σε μικρότερες ενότητες και ένα χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή του. Για την παρακολούθηση της προόδου, οι περισσότεροι χρειάζονται οργανωτικά εργαλεία, όπως μια λίστα υποχρεώσεων, ημερολόγιο με τα deadlines ή αναλυτικό πρόγραμμα.

Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα παιδί που δεν έχει μάθει να διαβάζει και ξαφνικά καλείται να μελετήσει για επαναληπτικό διαγώνισμα. Θα πρέπει ο δάσκαλος να του υποδείξει τι και πώς θα διαβάσει και να τον εισάγει σιγά σιγά στη μεθοδολογία της μελέτης. Διαφορετικά θα πελαγώσει.

Η σημασία της ψυχικής υγείας

Υπάρχουν, τέλος και οι ψυχικές διαταραχές που δεν είναι σπάνιες στις μέρες μας. Μην ξεχνάτε το στίγμα και τα στερεότυπα που ισχύουν για την ψυχική υγεία. Η κατάθλιψη ερμηνεύεται ως τεμπελιά, οι εναλλαγές της διάθεσης χαρακτηρίζονται ως χειριστικές συμπεριφορές, οι άνθρωποι με «σοβαρές» ψυχικές ασθένειες θεωρούνται ανίκανοι ή επικίνδυνοι.

Στη σχολή όπου διδάσκει ο Price έκανε τον κόπο να γνωρίσει ουσιαστικά τους φοιτητές που άλλοι συνάδελφοί του είχαν υποτιμήσει, επειδή δεν διέκριναν τα εμπόδια στη ζωή τους. «Υπήρχε ο νεαρός άνδρας με OCD που πάντα ερχόταν στην αίθουσα αργά, επειδή οι καταναγκασμοί του τον έκαναν να καθυστερεί. Υπήρχε η επιζήσασα μιας κακοποιητικής σχέσης, η οποία επεξεργαζόταν το τραύμα της με ψυχοθεραπεία και είχε ραντεβού ακριβώς πριν από το μάθημά μου κάθε εβδομάδα. Υπήρχε η νεαρή γυναίκα που είχε δεχθεί επίθεση από έναν συνομήλικό της - και η οποία έπρεπε να συνεχίσει να παρακολουθεί μαθήματα με αυτόν τον συνομήλικο, ενώ το σχολείο ερευνούσε την υπόθεση» αναφέρει.

Τώρα που γνωρίσατε κι εσείς τις συνθήκες της ζωής τους, θα τους λέγατε αργόσχολους; Συνήθως, όταν η συμπεριφορά ενός ατόμου δεν έχει νόημα για εμάς, είναι επειδή μας λείπει η συνολική εικόνα των συνθηκών της ζωής του. Είναι τόσο απλό.

Σημάδια τεμπελιάς; Κοιτάξτε πιο προσεκτικά

Εάν ένα άτομο δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι, κάτι το εξαντλεί. Εάν ένας φοιτητής δεν περνάει τις εξετάσεις, υπάρχει κάτι που τον δυσκολεύει και δεν μπορεί να κάνει χωρίς βοήθεια. Εάν ένας υπάλληλος είναι συνεχώς ασυνεπής με τις προθεσμίες, κάτι καθιστά δύσκολη την οργάνωση και την τήρηση των deadlines. Ακόμα κι αν ένα άτομο επιλέγει να σαμποτάρει τον εαυτό του συστηματικά, υπάρχει ένας λόγος για αυτό - η έλλειψη αυτοεκτίμησης υποβόσκει.

Οι άνθρωποι δεν επιλέγουν να αποτυγχάνουν. Κανείς δεν θέλει να αισθάνεται ανίκανος, αδιάφορος ή αναποτελεσματικός. Αν βλέποντας τη συμπεριφορά κάποιου, διακρίνετε μόνο τεμπελιά, μάλλον σας λείπουν βασικές πληροφορίες. Υπάρχει πάντα μια εξήγηση. Υπάρχουν εμπόδια. Κοιτάξτε πιο προσεκτικά.