ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Η υπερβολική σκέψη είναι για τον εγκέφαλο ό,τι μια κοπιαστική δουλειά για το σώμα. Ερευνητές κατάφεραν να εξηγήσουν πώς η υπερβολική πνευματική εργασία καταπονεί τον εγκέφαλο.

Μία έντονη σωματική άσκηση ή μια κοπιαστική εργασία εξαντλεί τα αποθέματα ενέργειας του σώματος, με αποτέλεσμα την αίσθηση κόπωσης. Όμως και η πνευματική εργασία, είτε πρόκειται για δουλειά είτε για υπερβολική σκέψη, μπορεί επίσης να είναι εξαντλητική. Τότε, ακόμη και το να αντισταθείς στο τελευταίο μπισκότο σοκολάτας μετά από μια κουραστική μέρα στο γραφείο μπορεί να γίνει εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

Ο γνωστικός έλεγχος, αν θα μπορούσαμε να δώσουμε έναν όρο-ομπρέλα για να συμπεριλάβει την πνευματική άσκηση, τον αυτοέλεγχο και τη δύναμη της θέλησης, εξασθενεί επίσης με την προσπάθεια. Αλλά σε αντίθεση με τον μηχανισμό της σωματικής κόπωσης, η αιτία της γνωστικής κόπωσης έχει κατανοηθεί ελάχιστα.

Η υπερβολική σκέψη προκαλεί χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο

Μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Antonius Wiehler του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Pitié-Salpêtrière, στο Παρίσι, εξέτασε τα δεδομένα από τη «νευρομεταβολική» σκοπιά (τη μεταβολική λειτουργία που επιδρά στο νευρικό σύστημα). Υπέθεσαν ότι η πνευματική κόπωση προκύπτει από τη συσσώρευση μιας συγκεκριμένης χημικής ουσίας στην περιοχή του εγκεφάλου που υποστηρίζει τον έλεγχο.

Αυτή η ουσία, το γλουταμινικό οξύ, είναι ένας διεγερτικός νευροδιαβιβαστής που αφθονεί στο κεντρικό νευρικό σύστημα των θηλαστικών και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε ένα πλήθος δραστηριοτήτων, όπως η μάθηση, η μνήμη και ο κύκλος ύπνου-αφύπνισης.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Αυτό σημαίνει ότι η πνευματική εργασία οδηγεί σε χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο, οι οποίες παρουσιάζονται συμπεριφορικά ως κόπωση. Η κόπωση με τη σειρά της, είναι το σήμα που στέλνει ο εγκέφαλος για να σταματήσουμε να εργαζόμαστε για να αποκατασταθεί η ισορροπία στον εγκέφαλο.

Ένα πείραμα για την πνευματική κόπωση

Στη νέα τους μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Current Biology, οι ερευνητές περιγράφουν ένα πείραμα που έκαναν για να εξηγήσουν πώς συμβαίνουν όλα αυτά.

Για να προκληθεί πνευματική κόπωση, ζητήθηκε από μια ομάδα συμμετεχόντων να εκτελέσει λίγο περισσότερο από 6 ώρες διάφορες εργασίες που προϋπέθεταν σκέψη. Οι μισοί είχαν εύκολα πράγματα να κάνουν και οι ύπολοιποι δύσκολα.

Περιοδικά, κατά τη διάρκεια του πειράματος, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να λάβουν αποφάσεις που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τη γνωστική τους κόπωση. Όσο πιο «λάθος» αποφάσεις έπαιρναν, τόσο πιο κουρασμένοι ήταν.

Κατά τη διάρκεια του πειράματος οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού, για να μετρήσουν τις βιοχημικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα, επικεντρώθηκαν στον πλευρικό προμετωπιαίο φλοιό, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον γνωστικό έλεγχο.

Πότε ο εγκέφαλός σου σε στέλνει για ύπνο

Εάν η υπόθεσή τους ίσχυε, θα έπρεπε να υπάρχει μια μετρήσιμη χημική διαφορά μεταξύ των εγκεφάλων των συμμετεχόντων. Και πράγματι, αυτό βρέθηκε. Η ανάλυση έδειξε υψηλότερες συγκεντρώσεις γλουταμινικού οξέος στις συνάψεις του πλευρικού προμετωπιαίου φλοιού όσων είχαν δυσκολότερη πνευματική εργασία.

Έτσι, αποδείχτηκε ότι η πνευματική κόπωση σχετίζεται με αυξημένο γλουταμινικό οξύ στον προμετωπιαίο φλοιό. Ο Dr. Wiehler υποθέτει ότι αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός μηχανισμού του νευρικού συστήματος που υπολογίζει πρακτικά πότε ο εγκέφαλος έχει υπερβεί τα όριά του και χρειάζεται ξεκούραση για να ανανεωθεί. Φυσικά, η καλύτερη λύση είναι ο ύπνος.