ΕΝΑ ΑΓΑΛΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΓΝΟΗΣΕΙΣ

Ένα γλυπτό 4 μέτρων φτιαγμένο με τη βοήθεια υπολογιστή θέλει να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη γύρω από το θέμα της αστεγίας.

Τι σημαίνει αστεγία; Για να απαντήσεις στο ερώτημα αυτό πρέπει πρώτα να ορίσεις τι σημαίνει σπίτι. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των οργανώσεων που εργάζονται με τους αστέγους (FEANTSA), υπάρχουν τρεις παράμετροι που ορίζουν την έννοια του σπιτιού:

• το να έχεις ένα κατάλληλο οίκημα (ή χώρο) στο οποίο εσύ και η οικογένειά σου έχουν την αποκλειστική κυριότητα (φυσική διάσταση),
• το να είσαι σε θέση να διαθέτεις προσωπικό χώρο και να απολαμβάνεις τις κοινωνικές σου σχέσεις (κοινωνική διάσταση),
• το να έχεις έναν νόμιμο τίτλο για την ιδιοκτησία του χώρου (νομική διάσταση).

Με βάση τα παραπάνω, η έλλειψη σπιτιού περιλαμβάνει τέσσερις βασικές κατηγοριοποιήσεις: την αστεγία στον δρόμο, την έλλειψη κατοικίας, την επισφαλή στέγη και την ανεπαρκή ή ακατάλληλη στέγη.

Η Ευρώπη της αστεγίας

Στην Ελλάδα δεν υφίσταται επίσημη στρατηγική συλλογής δεδομένων για τους αστέγους. Ωστόσο, έκθεση του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού αναφέρει ότι πιλοτικό πρόγραμμα καταγραφής αστέγων (Μάιος 2018) σε επτά δήμους (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Νέα Ιωνία, Ιωάννινα, Ηράκλειο Κρήτης, Τρίκαλα) κατέγραψε 691 άτομα να κοιμούνται στον δρόμο το βράδυ και 954 άτομα να κοιμούνται σε δομές κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Από την άλλη, έκθεση της FEANTSA αναφέρει εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες, το 2015, 17.000 άνθρωποι κοιμόντουσαν στους δρόμους της Αττικής, ενώ όσοι βίωναν διάφορες μορφές αστεγίας έφταναν τις 500.000.

Μπορεί η στέγαση να αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, ωστόσο τα ποσοστά αστεγίας στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης έχουν αυξηθεί την τελευταία δεκαετία και κάθε βράδυ πάνω από 700.000 άτομα έρχονται αντιμέτωπα με την έλλειψη στέγης. Μάλιστα, το προφίλ του πληθυσμού των αστέγων έχει αλλάξει και περιλαμβάνει πλέον περισσότερους νέους και παιδιά, μετανάστες, Ρομά και άλλες μειονότητες. Όσο για το μέλλον; Μάλλον διαγράφεται δυσοίωνο, εξαιτίας της συνεχιζόμενης οικονομικής και κλιματικής κρίσης, του πολέμου, της πανδημίας.

EUROKINISII ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ

Στην θεωρία, πάντως, οι ευρωβουλευτές σε ψήφισμα καλούν τα κράτη μέλη να εξαλείψουν την αστεγία έως το 2030, ζητώντας τη δημιουργία ενός κοινοτικού πλαισίου εθνικών στρατηγικών, την αποποινικοποίηση της αστεγίας (π.χ. στην Ουγγαρία από τις 15 Οκτωβρίου 2018 απαγορεύεται κάποιος να κοιμάται στον δρόμο και μάλιστα, αν δεν συμμορφωθεί μετά τις συστάσεις της αστυνομίας, μπορεί να φυλακιστεί) και την κινητοποίηση πόρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Ένα γλυπτό για να μην αγνοείς το πρόβλημα

Έναν πρωτότυπο τρόπο προκειμένου να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό για το θέμα της αστεγίας βρήκε η οργάνωση Crisis στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανέθεσε τη δημιουργία ενός τεράστιου γλυπτού με μορφή άστεγου και ζήτησε από τους πρωταγωνιστές της διάσημης τηλεοπτικής σειράς The Crown, Imelda Staunton και Jonathan Pryce, να κάνουν τα αποκαλυπτήρια σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους σιδηροδρομικούς σταθμούς της χώρας.

Το γλυπτό, που ονομάζεται Alex κι έχει ύψος 4,3 μέτρα, εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό King's Cross του Λονδίνου. Το μέγεθός του καθιστά λίγο δύσκολο το να το προσπεράσεις και να σφυρίξεις αδιάφορα. Τα απίστευτα ρεαλιστικά χαρακτηριστικά του προσώπου του δημιουργήθηκαν χάρη στη χρήση της τεχνολογίας και βασίστηκαν στο προφίλ δεκαεπτά ανθρώπων που βιώνουν την αστεγία. Χρειάστηκαν 10 εβδομάδες για να δημιουργηθεί και περιβάλλεται από κωδικούς QR που οδηγούν τους επισκέπτες στον ιστότοπο της οργάνωσης.

«Η πρόθεση του γλυπτού είναι απλή: η έλλειψη στέγης δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Ως έθνος πρέπει να τα πάμε καλύτερα, μπορούμε όλοι να γίνουμε μέρος της αλλαγής. Αυτό το έργο αποτελεί δήλωση και κραυγή ότι δεν μπορούμε να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να βλέπουμε την κατάσταση να χειροτερεύει», δήλωσε η Πρέσβειρα της οργάνωσης, Staunton.

«Ήταν μια συναρπαστική διαδικασία αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία ενός προσώπου που αντιπροσωπεύει την έλλειψη στέγης, ένα πρόβλημα που πολλοί αγνοούμε. Είναι το μεγαλύτερο γλυπτό που έχω δημιουργήσει και ελπίζω να έχει τον επιθυμητό αντίκτυπο και να κάνει τους πάντες στον δρόμο να σταματήσουν και να σκεφτούν», δήλωσε η καλλιτέχνης Sophie de Oliveira Barata.