ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΝΟΣ ΕΦΗΒΟΥ

Στις ΗΠΑ τα δεδομένα για την ψυχική υγεία των παιδιών είναι ανησυχητικά και προτείνεται προσυμπτωματικός έλεγχος από μικρή ηλικία. Δείτε το νέο ερωτηματολόγιο που προτείνεται ως εργαλείο για να αξιολογηθεί σε πρώτη φάση αν ένα παιδί έχει άγχος ή κατάθλιψη.

Στις ΗΠΑ τέθηκε θέμα «κρίσης ψυχικής υγείας των παιδιών» και προτάθηκε ο ετήσιος προσυμπτωματικός έλεγχος από την ηλικία των 8 ετών. Η πανδημία είναι ένας λόγος. Δεν είναι, όμως, ο μόνος λόγος, όπως αποκαλύπτουν οι μελέτες.

Για να συντονιστούμε στην ίδια συχνότητα, κράτα πως τα μικρά παιδιά μπορεί να μην καταλαβαίνουν πάντα τα συναισθήματα τους. Όπως και ότι –όπως λένε οι καθ’ ύλην αρμόδιοι– ακόμα και οι πιο προσεκτικοί γονείς μπορεί να μην αναγνωρίζουν την όποια εσωτερική πάλη του σπλάχνου τους. Δεν είναι ώρα για ενστάσεις, αλλά για ενημέρωση.

Πώς ήρθε στο προσκήνιο η ψυχική υγεία των παιδιών

Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) είχαν ενημερώσει από το χειμώνα ότι αυξήθηκαν οι επισκέψεις στα επείγοντα κοριτσιών ηλικίας από 12 έως 17 χρόνων που εμφάνιζαν πρωτοφανή τικ.

Λίγους μήνες μετά, οι ερευνητές του νοσοκομείου παίδων του Baylor College δημοσίευσαν μελέτη για έξι ασυνήθιστες περιπτώσεις. Επρόκειτο για κορίτσια ηλικίας από 13 έως 16 χρόνων, που είχαν αρχίσει να εμφανίζουν κινήσεις που έμοιαζαν με τικ. Ήταν έντονες και συνοδεύονταν από φωνές. Όλα είχαν πει πως παρακολουθούσαν videos με τικ στο TikTok, πριν αρχίζουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα.

Επιστήμονες εξήγησαν στους New York Times ότι η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη κοινωνικής σύνδεσης έπληξαν τα κορίτσια περισσότερο από τα αγόρια, καθώς αυτά τείνουν να κοινωνικοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους. Τα τικ που απέκτησαν καθρέφτιζαν όσα έβλεπαν στο διαδίκτυο εν μέσω πανδημίας και αυτό μπορεί να ήταν ένας ακούσιος τρόπος να δημιουργήσουν τις συνδέσεις που τους έλειπαν σε περίοδο μοναξιάς. Δηλαδή, ήταν πέρα από τον έλεγχό τους και όχι κάτι που έκαναν για να τραβήξουν την προσοχή – όπως είχε υποστηριχθεί αρχικά.

Ωστόσο, τονίστηκε πως η αύξηση στον αριθμό των παιδιών και νεαρών ενηλίκων που είχαν θέματα με το άγχος και την κατάθλιψη στην πανδημία είχε ξεκινήσει πριν εμφανιστεί ο κορονοϊός. Οι ενδείξεις ενισχύουν την ανησυχία ότι η ψυχική δυσφορία των παιδιών προϋπήρχε του κορονοϊού και εντάθηκε τα τελευταία χρόνια.

Unsplash Nathan Dumlao

Πότε έγινε ξεκάθαρη η κρίση αναφορικά με την ψυχική υγεία των παιδιών

Το CDC είχε αποκαλύψει στοιχεία που έδειχναν ότι είχαν αυξηθεί τα περιστατικά διατροφικών διαταραχών και οι επισκέψεις στα επείγοντα που σχετίζονται με άγχος, τραύμα, στρες και ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές.

Για την ιστορία, οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ παρακολουθούν τα δεδομένα των επισκέψεων στα επείγοντα της 11ης Σεπτεμβρίου με εντολή του Κογκρέσου. Για χρόνια δεν δινόταν σημασία στα δεδομένα για την ψυχική υγεία. Ώσπου έγινε σαφές πως υπάρχει αυτή η ανάγκη, ώστε να μειωθούν οι λανθασμένες διαγνώσεις.

Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι περίπου 5.800.000 παιδιά στις ΗΠΑ έχουν διαγνωστεί με άγχος, ενώ 2,7 εκατομμύρια έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη. Σημειώνεται ότι μπορεί να έχει γίνει λανθασμένη διάγνωση σε πολλά, όπως και να μην εντοπίστηκαν σχετικά συμπτώματα.

Τον περασμένο Μάρτιο οι Αμερικανοί έθεσαν για πρώτη φορά το θέμα της ανάγκης παρακολούθησης της ψυχικής υγείας από νωρίς στα σχολεία «ώστε τα συμπτώματα που σχετίζονται με ζητήματα ψυχικής υγείας να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και ως εκ τούτου ευκολότερα, πριν προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά».

Όπως; Έχει διαφανεί πως οι επιπλοκές του άγχους και της κατάθλιψης στην εφηβεία αφορούν κατάχρηση ουσιών, διατροφικές διαταραχές και αυτοκτονικές σκέψεις.

Η πρόταση για ετήσιο προσυμπτωματικό έλεγχο

Την Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2022, η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ (U.S. Preventive Services Task Force) έκανε πρόταση για την αντιμετώπιση της δεδομένης κρίσης: είναι ο ετήσιος προσυμπτωματικός έλεγχος παιδιών ηλικίας από 8 χρόνων και πάνω για άγχος και από 12 χρόνων και μετά για κατάθλιψη, από γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

iStock

Ο έλεγχος προτάθηκε να αφορά όλα τα παιδιά. Όχι μόνο όσα εμφανίζουν συμπτώματα. Επισημάνθηκε πως όσο νωρίτερα εντοπίζονται τα συμπτώματα, τόσο πιο νωρίς γίνεται η παρέμβαση και μειώνεται ο χρόνος που υποφέρει ένα παιδί.

Ο έλεγχος και η ευθύνη των γονιών

Έρευνα δείχνει ότι τα μισά από τα παιδιά στις ΗΠΑ που έχουν διαγνωστεί με θεραπεύσιμη ψυχική πάθηση δεν λαμβάνουν θεραπεία. Εν τω μεταξύ, υπάρχει λόγος που δεν προτάθηκε από τους ειδικούς γιατρούς ένα από τα τυποποιημένα ερωτηματολόγια που προϋπήρχαν, καθώς διαφέρουν σε έκταση και εύρος ερωτήσεων.

«Σκεφτήκαμε ότι οι παιδίατροι ενδεχομένως να περνούν μόνο λίγα λεπτά με έναν ασθενή κάθε χρόνο και σε αυτά πρέπει να τσεκάρουν πάρα πολλά πράγματα». Άρα όλα εξαρτώνται από το χρόνο που θα έχουν στη διάθεση τους και για αυτό οι αρμόδιοι προσπαθούν να βρουν εργαλείο που θα λειτουργήσει υπό τις όποιες συνθήκες.

Να σημειωθεί πως ο προσυμπτωματικός έλεγχος δεν κάνει διαγνώσεις για άγχος ή κατάθλιψη. Αναγνωρίζει ποια παιδιά ενδεχομένως να έχουν ανάγκη από φροντίδα ψυχικής υγείας και κάνει τις σχετικές παραπομπές. Τι θα γίνει μετά, εξαρτάται από τους γονείς. Προφανώς πολλά εξαρτώνται και από όσα διαθέτει το κάθε κράτος προς αυτήν την κατεύθυνση – δεδομένου ότι η υγιής ανάπτυξη των παιδιών είναι και ζήτημα δημοσίου συμφέροντος.

Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει επαρκής αριθμός εκπαιδευμένων επαγγελματικών. Στην Ελλάδα είμαστε εκ προοιμίου «κατεστραμμένοι».

Απάντησε στις ερωτήσεις που ακολουθούν

Αν θες να κάνεις μια προσπάθεια να καταλάβεις σε τι κατάσταση είναι το παιδί σου, ιδού τι περιλαμβάνεται σε ένα από τα επικρατέστερα ερωτηματολόγια προσυμπτωματικού ελέγχου εφήβων για άγχος και κατάθλιψη. Απαντούν το παιδί και ο γονιός, ξεχωριστά.

Στις ηλικίες από 8 έως 11 χρόνων πρέπει να εξηγεί τις ερωτήσεις στο παιδί γιατρός ή να απαντά το παιδί παρέα με έναν ενήλικα, για την περίπτωση που δεν καταλαβαίνει κάτι.

Το παιδί πρέπει να καταλάβει πως καλείται να περιγράψει τον εαυτό του το τελευταίο τρίμηνο.

Αξιολογείται:

• με 0 ό,τι δεν ισχύει καθόλου ή σχεδόν καθόλου,
• με 1 ό,τι ισχύει ως έναν βαθμό ή κάποιες φορές,
• με 2 ό,τι ισχύει απόλυτα ή συχνά.

Το ερωτηματολόγιο των παιδιών

1. Όταν φοβάμαι δυσκολεύομαι να αναπνεύσω
2. Με πιάνουν πονοκέφαλοι όταν είμαι σχολείο
3. Δεν μου αρέσει να είμαι με ανθρώπους τους οποίους δεν γνωρίζω καλά
4. Φοβάμαι όταν κοιμάμαι μακριά από το σπίτι
5. Ανησυχώ αν θα με συμπαθήσουν οι άλλοι άνθρωποι
6. Όταν φοβάμαι, νιώθω πως θα λιποθυμήσω
7. Νιώθω αγχωμένος/αγχωμένη
8. Ακολουθώ τον πατέρα μου ή τη μητέρα μου, όπου πάνε
9. Μου λένε πως φαίνομαι αγχωμένος/αγχωμένη
10. Νιώθω άγχος όταν είμαι με ανθρώπους που δεν ξέρω καλά
11. Πονάει η κοιλιά μου όταν είμαι στο σχολείο
12. Όταν φοβάμαι, νιώθω ότι θα τρελαθώ
13. Φοβάμαι να κοιμηθώ μόνος/μόνη
14. Ανησυχώ αν είμαι τόσο καλός/καλή όσα τα άλλα παιδιά;
15. Όταν φοβάμαι, νιώθω πως τα πράγματα δεν είναι αληθινά
16. Βλέπω εφιάλτες πως κάτι κακό θα συμβεί στους γονείς μου
17. Με ανησυχεί το να πηγαίνω στο σχολείο
18. Όταν φοβάμαι, η καρδιά μου χτυπάει δυνατά
19. Με πιάνει τρέμουλο
20. Έχω εφιάλτες ότι θα μου συμβεί κάτι κακό
21. Ανησυχώ αν όλα πάνε καλά για μένα
22. Όταν φοβάμαι, ιδρώνω πολύ
23. Ανησυχώ διαρκώς
24. Φοβάμαι πολύ, χωρίς κανένα λόγο
25. Φοβάμαι να είμαι μόνος/μόνη στο σπίτι;
26. Μου είναι δύσκολο να μιλάω με ανθρώπους που δεν ξέρω καλά
27. Όταν φοβάμαι, νιώθω να πνίγομαι
28. Μου λένε πως ανησυχώ πολύ;
29. Δεν μου αρέσει να είμαι μακριά από την οικογένεια μου
30. Φοβάμαι ότι θα πάθω κρίσεις άγχους ή πανικού
31. Φοβάμαι πως κάτι κακό μπορεί να συμβεί στους γονείς μου
32. Νιώθω ντροπαλός/ντροπαλή με ανθρώπους που δεν ξέρω καλά
33. Ανησυχώ για το τι θα συμβεί στο μέλλον
34. Όταν φοβάμαι, νιώθω πως θέλω να κάνω εμετό
35. Ανησυχώ πόσο καλά κάνω τα πράγματα
36. Φοβάμαι να πάω σχολείο
37. Ανησυχώ για πράγματα που έχουν ήδη συμβεί
38. Όταν φοβάμαι, νιώθω ζάλη
39. Νιώθω αγχωμένος/αγχωμένη, όταν είμαι με άλλα παιδιά ή ενήλικες και έχω να κάνω κάτι, ενώ οι άλλοι με κοιτούν (π.χ. να διαβάσω κάτι ενώπιον όλων, να παίξουμε όλοι μαζί ένα παιχνίδι);
40. Νιώθω αγχωμένος/αγχωμένη, όταν πηγαίνω σε πάρτι, χορούς ή σε μέρη όπου υπάρχουν άνθρωποι τους οποίους δεν γνωρίζω καλά
41. Είμαι ντροπαλός/ντροπαλή

Οι γονείς καλούνται να απαντήσουν τα ίδια ερωτήματα όχι για τον εαυτό τους αλλά για το παιδί τους, π.χ. Όταν το παιδί μου αισθάνεται φόβο δυσκολεύεται να αναπνεύσει κ.ο.κ.

Στη φωτογραφία βλέπετε πώς βγαίνει το σκορ.

• Στην πρώτη στήλη είναι ο πανικός και τα σωματικά
• Στη δεύτερη στήλη είναι η γενική ανησυχία
• Στην τρίτη στήλη είναι ο αποχωρισμός
• Στην τέταρτη στήλη είναι τα κοινωνικά
• Στην πέμπτη στήλη είναι η αποφυγή του σχολείου

Συνολική βαθμολογία ≥ 25 βαθμών, μπορεί να υποδηλώνει την παρουσία αγχώδους διαταραχής (βαθμολογίες υψηλότερες από 30 είναι πιο συγκεκριμένες)

• Βαθμολογία έως 7 βαθμούς στις ερωτήσεις 1, 6, 9, 12, 15, 18, 19, 22, 24, 27, 30, 34, 38 μπορεί να υποδηλώνει Διαταραχή Πανικού ή Σημαντικά Σωματικά Συμπτώματα.
• Βαθμολογία έως 9 βαθμούς στις ερωτήσεις 5, 7, 14, 21, 23, 28, 33, 35, 37 ίσως υποδηλώνει Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή.
• Βαθμολογία έως 5 βαθμούς για τις ερωτήσεις 4, 8, 13, 16, 20, 25, 29, 31 ενδεχομένως να υποδηλώνει Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού.
• Βαθμολογία έως 8 βαθμούς για τις ερωτήσεις 3, 10, 26, 32, 39, 40, 41 μπορεί να δείχνει Κοινωνική Αγχώδη Διαταραχή.
• Βαθμολογία έως 3 βαθμούς για τις ερωτήσεις 2, 11, 17, 36 μπορεί να υποδηλώνει Σημαντική Σχολική Αποφυγή.