ΤΑ ΠΟΛΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΕΘΙΣΤΙΚΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Νέα έρευνα υποστηρίζει ότι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα πληρούν όλα τα κριτήρια με βάση τα οποία έχει χαρακτηριστεί εθιστικό το κάπνισμα.

Παρόλο που έχουν συνδεθεί με μια σειρά προβλημάτων υγείας, τα επεξεργασμένα τρόφιμα εξακολουθούν να προτιμώνται από πολλούς ανθρώπους. Μερικοί από τους λόγους είναι το ότι είναι νόστιμα, χορταστικά και εύκολα διαθέσιμα. Μήπως, όμως, υπάρχει και κάτι ακόμα;

Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα συσκευασμένα μπισκότα και τα πατατάκια, μπορούν να προκαλέσουν εθισμό, υποστηρίζουν ερευνητές μέσα από άρθρο που δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Addiction Medicine. Ενώ η έννοια του εθισμού στα τρόφιμα είναι αμφιλεγόμενη, οι συγγραφείς της μελέτης, χρησιμοποιώντας τα κριτήρια με βάση τα οποία τα προϊόντα καπνού έχουν χαρακτηριστεί εθιστικά, υποστηρίζουν ότι τέτοιοι εθισμοί είναι πιθανοί.

Τα 4 κριτήρια με βάση τα οποία τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα θεωρήθηκαν εθιστικά

Για να καταλήξουν στο συμπέρασμά τους, η κύρια συγγραφέας της μελέτης Ashley Gearhardt, ψυχολόγος που διευθύνει το «Food and Addiction Science and Treatment Lab» του Πανεπιστημίου του Michigan, και η συν-συγγραφέας της Alexandra DiFeliceantonio, νευροεπιστήμονας που ασχολείται με την έννοια της «όρεξης» στο πανεπιστήμιο Virginia Tech, εξέτασαν τα κριτήρια που χρησιμοποίησε ο επικεφαλής της δημόσιας υγειονομικής υπηρεσίας των ΗΠΑ το 1988 για να αναγνωρίσει τα τσιγάρα ως εθιστικά:

• προκαλούν καταναγκαστική χρήση,
• οδηγούν σε μεταβολές της διάθεσης,
• είναι ιδιαίτερα ενισχυτικά.

Οι ερευνητές πρόσθεσαν και ένα τέταρτο κριτήριο, με βάση τα στοιχεία των τελευταίων δεκαετιών για τον εθισμό: μπορεί να προκαλέσει έντονη επιθυμία.

iStock

«Τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα πληρούν κάθε ένα από αυτά τα κριτήρια», ανέφερε η Gearhardt σε δελτίο τύπου. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι συνεχίζουν να καταναλώνουν τέτοιες τροφές παρότι μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες στην υγεία τους, όπως η εμφάνιση διαβήτη, αποτελεί απόδειξη ότι αυτού του είδους τα τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν καταναγκαστική χρήση.

Επίσης, όσον αφορά τις μεταβολές της διάθεσης, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι τα γλυκά οδηγούν σε υψηλά ποσοστά ευφορίας και ότι το ανθυγιεινό φαγητό προκαλεί μια απόκριση ντοπαμίνης στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου παρόμοια με τη νικοτίνη. Επιπλέον, αναφέρουν ότι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα είναι «ενισχυτικά» επειδή μεταξύ άλλων, οι άνθρωποι τα καταναλώνουν ακόμη κι αν έχουν χορτάσει. Τέλος, πληρούν το κριτήριο της «επιθυμίας» καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι η επιθυμία για αυτά ενεργοποιεί εγκεφαλικές οδούς με τρόπο παρόμοιο με άλλες εθιστικές ουσίες.

iStock

Θετική ή αρνητική η επισήμανση αυτών των τροφίμων ως εθιστικών;

Ένα σημαντικό ερώτημα είναι το αν είναι ωφέλιμο ή όχι να χαρακτηριστούν εθιστικά τα τρόφιμα που έχουν υποστεί υψηλή επεξεργασία. Οι απόψεις φαίνεται να είναι αντικρουόμενες. Όπως δήλωσε, για παράδειγμα, στο Insider η Lisa Du Breuil, κλινική κοινωνική λειτουργός που θεραπεύει άτομα από χρήση ουσιών και διατροφικές διαταραχές στη Μασαχουσέτη, «το να χαρακτηρίζεις ορισμένα τρόφιμα εθιστικά μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα». H ίδια υποστηρίζει μεταξύ άλλων ότι «ο δρόμος της ανταμοιβής» μπορεί να διασφαλίσει ότι κάνουμε πράγματα που εξασφαλίζουν την επιβίωσή μας, όπως είναι το πολύ φαγητό ή το σεξ.

Ωστόσο, η Gearhardt πιστεύει ότι η έρευνά της μπορεί να συμβάλλει στον αποστιγματισμό των ανθρώπων που νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο όσον αφορά την κατανάλωση υψηλά επεξεργασμένων τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πάσχουν από παχυσαρκία ή διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας. Τέλος, οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι το να αρνούμαστε την εθιστική φύση των πολύ επεξεργασμένων τροφίμων το μόνο που κάνει είναι να καθυστερεί τη λήψη μέτρων που θα μπορούσαν να σώσουν ανθρώπινες ζωές.