ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΪΧ, ΤΟ ΣΕΞ ΕΙΝΑΙ ΠΗΓΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Ο Βίλχελμ Ράιχ έβλεπε στο σεξ δυνάμεις που ξεπερνούσαν κατά πολύ την απλή ικανοποίηση και επινόησε έννοιες αλλά και ειδικές συσκευές για να το αποδείξει.
Θα ήθελα να έχεις πρόχειρα όσα ισχύουν σήμερα, καθώς θα διαβάζεις ότι τη δεκαετία του ’40 υπήρχε άνθρωπος που έλεγε ότι τα αντισυλληπτικά πρέπει να είναι διαθέσιμα για όλους, πως η παιδική σεξουαλικότητα πρέπει να επιβεβαιώνεται, πως οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ανύπαντρων νεαρών ενηλίκων ήταν υγιείς, πως η άμβλωση πρέπει να νομιμοποιηθεί και πως τα ζευγάρια που κάνουν παιδιά για να μη χωρίσουν υποπίπτουν σε ένα τεράστιο λάθος. Ο ίδιος είχε προβλέψει πως θα ξημερώσει η ημέρα που ο θεσμός του γάμου θα αντικατασταθεί από τη «κατά συρροή μονογαμία». Αυτός ο άνθρωπος λεγόταν Βίλχελμ Ράιχ.
Γεννημένος στις 24 Μαρτίου 1897 στην Γαλικία, ο Βίλχελμ Ράιχ υπήρξε ο πιο λαμπρός από τη δεύτερη γενιά ψυχαναλυτών που ήταν μαθητές του Σίγκμουντ Φρόιντ.
Σύμφωνα με δικές του μαρτυρίες, μεγάλωσε ως ο πρωτότοκος γιος μιας πατριαρχικής και κοσμοπολίτικης οικογένειας Εβραίων, που διαχειριζόταν περιουσία 2.000 στρεμμάτων. Ο πατέρας του τον καταπίεζε και έτσι εξιδανίκευσε τη μητέρα του. Είχε μεγάλη έφεση στις σπουδές της επιστήμης και της γλώσσας.
Το σεξ το γνώρισε παρέα με την καμαριέρα της οικογένειάς του, όταν ήταν 12 χρόνων. Την ίδια περίοδο έγινε μάρτυρας της ηδονής της μητέρας του, η οποία είχε συνάψει σχέση με έναν δάσκαλο του. Δεν ήταν ο μόνος. Κοινωνός έγινε και ο πατέρας του, που έκτοτε αποκαλούσε «πόρνη» τη Σεσίλια Ράιχ, η οποία αυτοκτόνησε καταπίνοντας μείγμα αλισίβας.
Πέντε χρόνια αργότερα, ο Λέον Ράιχ έκανε ένα μεγάλο ασφαλιστήριο συμβόλαιο ζωής και, αφού κάθισε για ώρες όρθιος σε μια λίμνη του αγροκτήματος, έπαθε πνευμονία και πέθανε.
Έως τα 30 του, ο Βίλχελμ Ράιχ ξυπνούσε αξημέρωτα από εφιάλτες στους οποίους έβλεπε πως σκότωσε τη μητέρα του. Είχε ήδη καθιερώσει ως ατάκα το «άνθρωπος σαν κι εμένα γεννιέται μια φορά κάθε χίλια χρόνια».
ΒΑΣΙΚΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΟΥ ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΪΧ ΗΤΑΝ ΠΩΣ ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΘΑ ΗΤΑΝ ΔΥΝΑΤΗ ΜΟΝΟ ΑΝ ΑΝΑΤΡΕΠΟΤΑΝ Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ.
Ο Βίλχελμ Ράιχ έλεγε ότι το σεξ σώζει
Όπως είχε γράψει η Washington Post, το 1916, ενώ υπηρετούσε σε ιταλικό χωριό ως αξιωματικός του αυστριακού στρατού, ο Βίλχελμ Ράιχ σύναψε σχέση με μια γυναίκα που, κατά τον ίδιο, τον βοήθησε να ζήσει «το πλήρες νόημα της αγάπης».
Αυτό το νέο –προς αυτόν– και διαφορετικό είδος σεξουαλικής αγκαλιάς, που συνδύαζε τη σωματική απελευθέρωση και την τρυφερότητα, έγινε η απαρχή της θεωρίας που του έδωσε ξεχωριστή θέση στην ιστορία. Αυτής που θέλει το σεξ να είναι πηγή ψυχικής υγείας.
Ο Ράιχ άφησε την Σκανδιναβία για τη Νέα Υόρκη τον Αύγουστο του 1939, λίγες μέρες πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ως Μαρξιστής και δραστήριο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας, είχε γίνει στόχος (τα βιβλία του κάηκαν στη Γερμανία, μαζί με αυτά του Μάγκνους Χίρσφελντ και του Φρόυντ). Έκρινε πως οι ριζοσπαστικές ιδέες που είχε για το σεξ και την πολιτική θα έπιαναν καλύτερα «τόπο» στην άλλη ακτή του Ατλαντικού.
Η κριτική του απέναντι στα κοινωνικά και σεξουαλικά ήθη της εποχής ενέπνευσε νεανικά κινήματα αμφισβήτησης, στο βαθμό που θεωρείται πως επινόησε τη σεξουαλική επανάσταση. Το βασικό του θεώρημα ήταν πως μια αληθινή πολιτική επανάσταση θα ήταν δυνατή μόνο όταν ανατραπεί η σεξουαλική καταστολή.
Ο «σεξουαλικός ευαγγελιστής» διεμήνυε ότι ο ικανοποιητικός οργασμός μπορούσε να γιατρέψει όλες τις ασθένειες της κοινωνίας – συμπεριλαμβανομένου του φασισμού που τον ανάγκασε να φύγει από την Ευρώπη. Να κάνει τη διαφορά μεταξύ της ασθένειας και της υγείας των ανθρώπων.
Η σεξουαλική ικανοποίηση προτάθηκε ως γιατρικό για όλα
Στη μελέτη που δημοσίευσε το 1927, με τίτλο «The Function of the Orgasm», κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ένα πράγμα πάει μόνο λάθος με τους νευρωτικούς ασθενείς: η έλλειψη πλήρους και επαναλαμβανόμενης σεξουαλικής ικανοποίησης».
Επιδιώκοντας να συμφιλιώσει την ψυχανάλυση και τον μαρξισμό, υποστήριξε ότι η καταστολή –που ο Φρόιντ πίστευε ότι ήταν εγγενές μέρος της ανθρώπινης κατάστασης– θα μπορούσε να απορριφθεί, οδηγώντας σε αυτό που οι επικριτές του απέρριψαν ως «ουτοπία των γεννητικών οργάνων».
Από τους πιο αμφιλεγόμενους διανοητές της σύγχρονης εποχής (αμφισβήτησε υφιστάμενα συστήματα σκέψης και ανέτρεψε βασικές επιστημονικές αντιλήψεις), έγινε εμπνευστής μιας νέας συνολικής επιστημονικής θεώρησης της ανθρώπινης παθολογίας και φύσης, την οποία ονόμασε «οργονομία».
Η κυρίαρχη έννοια της είναι η «οργόνη». Την περιέγραψε ως ένα πανταχού παρόν, ελεύθερο από μάζα υπόστρωμα ενέργειας, από το οποίο δημιουργούνται δευτερογενώς η ύλη, η ζωή και οι φυσικοί νόμοι.
Η «μηχανή της απελευθέρωσης»
Λίγο μετά την άφιξη του στις ΗΠΑ, ο Ράιχ εφηύρε τον συσσωρευτή οργόνης. Ήταν ένα ξύλινο ντουλάπι σε μέγεθος τηλεφωνικού θαλάμου, επενδυμένο με μέταλλο. Προώθησε τον συσσωρευτή οργόνης ως σχεδόν μαγική συσκευή, που θα μπορούσε να βελτιώσει την «οργασμική ισχύ» όποιου τον χρησιμοποιούσε και, κατ’ επέκταση, τη γενική και κυρίως την ψυχική του υγεία. Ισχυρίστηκε ότι το προϊόν του μπορούσε να φορτίσει το σώμα με τη ζωτική δύναμη που κυκλοφορούσε στην ατμόσφαιρα. Τη βάφτισε οργόνη.
Έλεγε πως σε συμπυκνωμένη μορφή αυτά τα μυστηριώδη ρεύματα θα μπορούσαν όχι μόνο να βοηθήσουν στη διάλυση των καταστολών, αλλά και στη θεραπεία του καρκίνου, της ασθένειας της ακτινοβολίας και μιας σειράς δευτερευουσών παθήσεων. Κατά τη θεωρία του, το οργανικό υλικό του κουτιού απορρόφησε οργόνη και η μεταλλική επένδυση το εμπόδισε να διαφύγει, λειτουργώντας ως «θερμοκήπιο». Έτσι προκαλούσε αισθητή αύξηση της θερμοκρασίας στο κουτί.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΗΤΑΝ «ΜΗΧΑΝΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ», ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΟΥΣ ΕΓΙΝΕ «ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ, ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΕΔΡΑΣΕ Η ΦΡΟΫΔΙΚΗ ΠΑΝΟΥΚΛΑ».
Είχε πείσει τον Άλμπερτ Αϊνστάιν να ερευνήσει τη μηχανή, η λειτουργία της οποίας φαινόταν να έρχεται σε αντίθεση με όλες τις γνωστές αρχές της φυσικής. Μετά από δύο εβδομάδες δοκιμών, ο Αϊνστάιν αντέκρουσε τους ισχυρισμούς του Ράιχ.
Παρ’ όλα αυτά, ο συσσωρευτής οργόνης έγινε trend στις ΗΠΑ (έβαλε το χεράκι του και το περιοδικό Harper’s, που σύστησε τον Ράιχ στους Αμερικανούς ως «ηγέτη μιας νέας αίρεσης του σεξ και της αναρχίας»), τις δεκαετίες του 1940 και του 1950. Ο Ράιχ έγινε ο ηγέτης του νέου σεξουαλικού κινήματος που σάρωσε τη χώρα. Αυτό που για τους προοδευτικούς ήταν «μηχανή απελευθέρωσης», για τους συντηρητικούς έγινε «το κουτί της Πανδώρας, από το οποίο απέδρασε η φροϋδική πανούκλα» (βλ. το ακατάστατο σεξ).
Ο συσσωρευτής χρησιμοποιήθηκε από διασημότητες της εποχής. Μεταγενέστερα ο Σον Κόνερι (στο πικ του ως Τζέιμς Μποντ) προστέθηκε στους οπαδούς, με τον Γούντι Άλεν να αναλαμβάνει την παρωδία του στο Sleeper (1973), διαδικασία που οδήγησε στο παρατσούκλι «Οργασμόμετρο».
Για όλους τους λόγους που διάβασες έως εδώ, ο Ράιχ τέθηκε υπό παρακολούθηση και φυλακίστηκε στο ξέσπασμα του πολέμου, ως ύποπτος φαν του Κομμουνισμού. Ο φάκελος του στο FBI περιλαμβάνει 789 σελίδες. Μετά τη σοβιετική εισβολή στη Φινλανδία, ο Ράιχ έγινε αφοσιωμένος αντισταλινικός. Απέρριπτε την πολιτική και άρχισε να αναφέρεται στην «αυτορυθμιζόμενη» σεξουαλική ουτοπία της φαντασίας του, ως «εργασιακή δημοκρατία». Έτσι ταυτίστηκε με την ερωτική αναρχία.
Το timing βοήθησε να βρεθούν πολλοί που ασπάζονταν τις απόψεις του: στην ιδεολογική σύγχυση της μεταπολεμικής περιόδου, ο κόσμος προσπαθούσε να κατανοήσει το Ολοκαύτωμα και οι διανοούμενοι που ήταν απογοητευμένοι από τον κομμουνισμό ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουν την ασφάλεια των προηγούμενων πολιτικών τους θέσεων.
Μετά το σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν και τις δίκες της Μόσχας, η θεωρία του Ράιχ για τη σεξουαλική καταστολή φαινόταν να προσφέρει στους απογοητευμένους μια πειστική εξήγηση για τους μεγάλους αριθμούς ανθρώπων που υποτάχθηκαν στον φασισμό, αλλά και για την αποτυχία του κομμουνισμού να γίνει βιώσιμη εναλλακτική λύση σε αυτόν.
Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ άρχισε να ερευνά τον Ράιχ για «δόλιες αξιώσεις» σχετικά με τον συσσωρευτή του, δαπανώντας προς αυτήν την κατεύθυνση 2.000.000 δολάρια.
Το 1954, δικαστήριο αποφάσισε ότι ο Ράιχ έπρεπε να σταματήσει να μισθώνει και να πουλά τη μηχανή του. Ο δημιουργός –που διαγνώστηκε πως έπασχε από παράνοια η οποία εκδηλώνεται με αυταπάτες μεγαλοπρέπειας και καταδίωξης– δεν συντάχθηκε και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκισης. Τα κουτιά του καταστράφηκαν, μαζί με αντίτυπα περιοδικών και βιβλίων που τον αφορούσαν.
Στις 3 Νοεμβρίου του 1957, οκτώ μήνες μετά τη φυλάκισή του και λίγο πριν την εκδίκαση της έφεσης, πέθανε από καρδιακή προσβολή στη φυλακή Lewisburg. Ήταν 60 χρόνων.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
