ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΜΙΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ; ΟΙ 4 ΚΥΡΙΟΙ ΤΥΠΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

Η κατανόηση του τρόπου αντίδρασής μας σε μια τραυματική κατάσταση είναι ίσως το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσουμε τις ανισορροπίες που υπάρχουν στη ζωή μας.

«Το τραύμα είναι μια συναισθηματική αντίδραση σε ένα τρομερό γεγονός, όπως ένα ατύχημα, ένας βιασμός ή μια φυσική καταστροφή». Αυτό ορίζει η Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, ενώ προσθέτει ότι «οι μακροπρόθεσμες αντιδράσεις περιλαμβάνουν απρόβλεπτα συναισθήματα, αναδρομές, τεταμένες σχέσεις, ακόμη και σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι ή ναυτία».

Όταν βιώνουμε κάθε είδους τραύμα, μπορεί να αντιδράσουμε στην απειλή με διάφορους τρόπους, στην προσπάθειά μας να την αντιμετωπίσουμε. Όπως αναφέρει σε άρθρο της η νευροεπιστήμονας Dr. Caroline Leaf, «αυτές οι κύριες αντιδράσεις τραύματος είναι πραγματικές νευρικές δομές που χτίζονται στον εγκέφαλό μας ως “δέντρα σκέψεων”. Η εμπειρία πυροδοτεί την αντίδραση με όλες τις αναμνήσεις της, συμπεριλαμβανομένων των γνώσεων, των δεδομένων και των συναισθημάτων που συνδέονται με τις αναμνήσεις, όπως τα κλαδιά και τα φύλλα σε ένα δέντρο. Όσο πιο έντονη είναι η εμπειρία, τόσο περισσότερη ενέργεια και δύναμη έχει το “δέντρο των σκέψεων”».

Η κατανόηση των αντιδράσεων του τραύματος μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας. Αυτό θα μας επιτρέψει να επαναπροσδιορίσουμε και να επανασχεδιάσουμε ένα μοτίβο που δεν θα σαμποτάρει την ψυχική και σωματική μας υγεία αλλά θα λειτουργεί υπέρ μας.

Με την πάροδο του χρόνου, θα μας επιτρέψει να «δουλέψουμε» στην επούλωση του τραύματος. Μην ξεχνάτε ότι δεν χρειάζεται να επαναπαυόμαστε σε ανισορροπίες, ούτε να τις αφήνουμε να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο και χρόνο στη ζωή μας.

Οι τύποι αντίδρασης στο τραύμα και πώς εκδηλώνονται

Οι 4 τύποι αντίδρασης στο τραύμα είναι οι εξής: η αντίδραση πάλης, η αντίδραση φυγής, η αντίδραση παγώματος και η αντίδραση παραίτησης/κολακείας.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

– Η αντίδραση πάλης (fight)

Χαρακτηρίζεται από την κίνηση προς τον κίνδυνο ή την απειλή (πραγματική ή αντιληπτή). Αυτού του είδους οι αντιδράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν θυμό, απογοήτευση, οργή, επιθετικότητα, απαίτηση τελειότητας από τους άλλους και ελεγκτικές συμπεριφορές.

– Η αντίδραση φυγής (flight)

Η αντίδραση φυγής μπορεί να οριστεί ως η όσο το δυνατόν ταχύτερη απομάκρυνση από μια κατάσταση. Οι αντιδράσεις φυγής μπορεί να περιλαμβάνουν το συνεχές αίσθημα φόβου, άγχος, πανικό, την υπερβολική σκέψη (το λεγόμενο «overthinking») ή την ικανότητα να εγκαταλείπουμε ανθυγιεινές σχέσεις.

– Η αντίδραση παγώματος (freeze)

Η αντίδραση παγώματος χαρακτηρίζεται από ακινησία, σαν κάποιος να θέλει να κινηθεί μακριά από τον κίνδυνο ή την απειλή (είτε αυτή είναι πραγματική είτε όχι) αλλά να μην μπορεί. Ορίζεται ακόμη ως «παύση» αντί για «τρέξιμο». Μπορεί να περιλαμβάνει αίσθημα εγκλωβισμού, αναβλητικότητα, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων ή ανάληψη δράσης, και απομόνωση.

– Η αντίδραση παραίτησης/κολακείας (fawn)

Τέλος, η αντίδραση «fawn» αναφέρεται στη συνεχή εγκατάλειψη των δικών μας αναγκών για να εξυπηρετήσουμε τους άλλους, ώστε να αποφύγουμε τη σύγκρουση, την κριτική ή την αποδοκιμασία. Μπορεί να περιλαμβάνει διατήρηση σχέσεων συνεξάρτησης, παραμονή σε βίαιες σχέσεις, απώλεια του εαυτού, καταστροφική ικανοποίηση ανθρώπων και λίγα ή καθόλου όρια.