ΠΩΣ ΞΑΝΑΧΤΙΖΕΤΑΙ Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ;

Η εμπιστοσύνη στη σχέση είναι πολύ εύκολο να χαθεί – και όχι, το ρήγμα δεν έρχεται μόνο στην περίπτωση της απιστίας. Υπάρχουν πολλοί ακόμα τρόποι να συμβεί. Μπορεί να ξαναχτιστεί η εμπιστοσύνη και υπό ποιες προϋποθέσεις; Μια ψυχολόγος εξηγεί.

Ας ξεκινήσουμε με μια αληθινή ιστορία. Με ένα ζευγάρι που σε κάποια στιγμή της κοινής του ζωής, η εμπιστοσύνη στη σχέση χάθηκε.

Η Πατρίσια* και ο Νίκος* συμφωνούσαν και οι δύο ότι παντρεύτηκαν γιατί ήταν πολύ ερωτευμένοι. Συμφωνούσαν επίσης ότι η σχέση τους βασίστηκε στην κοινή δέσμευση να σέβονται την ανάγκη τους να εστιάσουν στην καριέρα τους. Είχαν επίσης αποφασίσει από κοινού ότι δεν θα έμεναν μόνιμα στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, ήθελαν πολύ και οι δύο να κάνουν μια μεγάλη οικογένεια.

Το ζευγάρι ζούσε για χρόνια στο εξωτερικό, η Πατρίσια δεν ήθελα ποτέ να επιστρέψει στην Ελλάδα. Όταν ο Νίκος είχε την ευκαιρία να πάρει μια σημαντική θέση στην Αθήνα, η Πατρίσια συμφώνησε να γυρίσουν για τρία χρόνια. Τα τρία χρόνια έγιναν πολλά περισσότερα. Στο διάστημα αυτό το ζευγάρι έφερε στον κόσμο τα τρία του παιδιά.

Η Πατρίσια γέμιζε κάθε μέρα με θυμό, οι συγκρούσεις ήταν δραματικές. Εκείνη δεν μπορούσε να τον εμπιστευτεί πια ότι θα επέστρεφαν στο εξωτερικό. Ακύρωνε τον σύντροφό της και θύμωνε με ό,τι και αν έκανε. Δεν υπήρχε πια οικειότητα, ερωτική επαφή, επικοινωνία. Όταν ήρθαν για βοήθεια ήταν και οι δύο πολύ πληγωμένοι, ανήμποροι να αναγνωρίσουν τον άνθρωπο που επέλεξαν να είναι μαζί.

iStock

Τι είναι η εμπιστοσύνη στη σχέση;

Είναι τόσο σύνηθες στην κλινική πρακτική να βλέπουμε ζευγάρια να επιθυμούν να επανακτίσουν την εμπιστοσύνη στη σχέση τους και να δυσκολεύονται πολύ να το καταφέρουν. Φαίνεται ότι είναι ευκολότερο να χαθεί η εμπιστοσύνη σε ένα ζευγάρι παρά να χτιστεί ξανά.

Είμαστε βιολογικά προκαθορισμένοι να επιδιώκουμε τους στενούς συναισθηματικούς δεσμούς και να βασιζόμαστε στην εμπιστοσύνη για να επιβιώσουμε στη ζωή. Χωρίς εμπιστοσύνη στις κοντινές μας σχέσεις δεν μπορούμε κυριολεκτικά να προχωρήσουμε. Χρειαζόμαστε να επιβιβαστούμε σε αυτό το «αόρατο τρένο» της εμπιστοσύνης για να συνεργαστούμε, να δημιουργήσουμε οικογένειες, να μοιραστούμε ευθύνες και βάρη. Πολύ απλά, δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς την ασφάλεια της εμπιστοσύνης.

Το ρήγμα στην εμπιστοσύνη δεν έρχεται μόνο στην περίπτωση της απιστίας. Μπορεί να συμβεί με πολλούς τρόπους. Μπορεί είναι μια σειρά αθετημένων υποσχέσεων, μπορεί να είναι η κατάχρηση αλκοόλ, ο εθισμός στον τζόγο. Μπορεί να είναι μια απόφαση τους ενός από τους δύο να αλλάξει δραματικά τον τρόπο ζωής του, να δεχθεί μια νέα δουλειά που αλλάζει τον τόπος διαμονής του κλ.π. Μπορεί να είναι ένας σύζυγος ή μια σύζυγος που αλλάζουν γνώμη για το αν θέλουν παιδιά ή όχι, αν θέλουν να εργάζονται ή  όχι.

Το ρήγμα στην εμπιστοσύνη έρχεται όταν οι άνθρωποι αθετούν ή δεν μπορούν άλλο πια να διατηρήσουν τα «άρρητα συμβόλαια», της άρρητες συμφωνίες που τους έφεραν αρχικά κοντά.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, τότε;

Καθόλου σπάνια, η απώλεια της εμπιστοσύνης μέσα στη στενή συναισθηματική σχέση παρασύρει τους συντρόφους σε έναν φαύλο κύκλο με πολύ πόνο, θυμό και απόσταση. Συχνά, ο/η σύντροφος που αισθάνεται την προδοσία, κατακλύζεται από συναισθήματα θυμού, οργής, φόβου και ανασφάλειας. Αυτά τα συναισθήματα οδηγούν σε ακόμα πιο αρνητικές σκέψεις και σε μια συνεχή ανάγκη να αποδείξουμε ότι ο σύντροφός μας δεν είναι αξιόπιστος.

Ακόμα και τα πιο μικρά λάθη γίνονται αιτία καβγά. Κατηγορούμε τον άλλο, ζητάμε εξηγήσεις, παίρνουμε απόσταση, υψώνουμε τοίχο σιωπής. Οι γνώριμοι δίαυλοι επικοινωνίας ακυρώνονται. Η πληγή είναι τέτοια που το «κοντά» πονάει αφόρητα.

Ο άλλος σύντροφος δεν έχει πια τους παλιούς τρόπους να επιδιώξει την επικοινωνία. Είναι μόνιμα κατηγορούμενος, νιώθει ανήμπορος ή αμύνεται ή μπορεί να περάσει στην αντεπίθεση. Δεν ξέρει πως να πλησιάσει, πέφτει πάνω σε μια κλειστή πόρτα. Νιώθει να επιβεβαιώνονται οι βαθύτεροι φόβοι του πως δεν είναι άξιος να αγαπηθεί.

Πως επαναδομείται η εμπιστοσύνη μέσα στη σχέση;

H ουσία είναι ότι το χτίσιμο της εμπιστοσύνης αφορά και τους δύο συντρόφους. Χρειάζεται δέσμευση και δουλειά και από τους δύο. Αν και οι δύο δεν είναι έτοιμοι να δουλέψουν, τότε οι πιθανότητες επιβίωσης της σχέσης, είναι ελάχιστες. Η ιδιαιτερότητα της εμπιστοσύνης είναι πώς είναι αμφίδρομη.

iStock

1. Η σημασία της συνέπειας

Δεν μπορεί να απαιτήσει κανείς την εμπιστοσύνη, πρέπει και ο ίδιος να μπορεί να λειτουργήσει με έναν αξιόπιστο τρόπο, να είναι και ο ίδιος αξιόπιστος. Είναι αυταπάτη να περιμένουμε από τον σύντροφό μας να μας εμπιστευτεί όταν δεν είμαστε έτοιμοι να δεσμευτούμε εμείς σε μια σταθερή συμπεριφορά.

Εδώ, μεγάλη αξία έχει φυσικά να γνωρίζουμε τα προσωπικά μας όρια, το τι τελικά μπορούμε να κάνουμε. Πολλοί άνθρωποι δεσμεύονται σε έναν γάμο ή σε μια σχέση, τσαλακώνοντας τις βαθιές τους ανάγκες. Και δεν είναι καθόλου απίθανο, μια τέτοια ισορροπία να μην είναι βιώσιμη καθώς η σχέση προχωρά και αλλάζει. Τότε, χρειάζεται μια ειλικρινής στάση και μια ανοιχτή κουβέντα με τον/ την σύντροφό μας. Είναι αδύνατο να διατηρήσουμε μια λειτουργική σχέση εμπιστοσύνης όταν δεν γνωρίζουμε ή παραγνωρίζουμε τις δικές μας «κόκκινες γραμμές».

2. Ο δρόμος είναι μακρύς

Η επούλωση του συναισθηματικού τραύματος δεν είναι υπόθεση λίγων ημέρων.Είναι σημαντικό και για τους δύο συντρόφους να γνωρίζουν ότι χρειάζεται χρόνος και κόπος. Χρειάζεται χρόνος για να απαλυνθούν οι συναισθηματικοί κόμποι που καλύπτουν τη γνήσια έκφραση του συναισθήματος. Οι άνθρωποι δε ρισκάρουν εύκολα να πονέσουν ξανά και γι' αυτό το πλησίασμα θέλει χρόνο.

3. Η αναγνώριση του συναισθήματος

Βασική προϋπόθεση για να ευδοκιμήσει ξανά η εμπιστοσύνη είναι το να μπορεί ο σύντροφος που πλήγωσε να αναγνωρίσει και να αποδεχθεί το συναίσθημα του άλλου. Το να αρνείται κανείς την οπτική και το συναίσθημα του άλλου, να υποτιμά το αντίκτυπο της συμπεριφοράς του, δυναμιτίζει το οποιοδήποτε πλησίασμα. Χρειαζόμαστε τη σιγουριά ότι δεν κινδυνεύουμε συνασθηματικά δίπλα στον άλλον.

Αντίστοιχα, ο σύντροφος που αισθάνεται προδομένος χρειάζεται από την πλευρά του να αποδεχθεί ότι κάτω από τον θυμό και την οργή, βρίσκεται βαθύς πόνος και φόβος. Αυτή είναι η αφετηρία για να μπορέσει να εκκινήσει τη διαδρομή και να πλησιάσει ξανά τον άλλον.

4. Η σχέση δεν μπορεί να είναι η ίδια

Η επούλωση των πληγών δε σημαίνει ότι η σχέση θα είναι όπως ήταν πριν. Οι δύο σύντροφοι χρειάζεται να αναθεωρήσουν το πώς λειτουργούν μέσα στη σχέση, να δούνε μαζί τι δεν λειτουργεί πια από την αρχική τους «συμφωνία» και να δεσμευτούν εκ νέου για τον καινούργιο τρόπο που θα προχωρήσουν μαζί.

Αυτό δε συνεπάγεται να «ξεχάσουν», αλλά ούτε και να ξανανοίγουν κάθε τόσο την ίδια πληγή. Σημαίνει πολύ περισσότερο να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, να δώσουν χρόνο, αλλά και περνώντας μέσα από τα διάφορα στάδια της επούλωσης να επιλέξουν ξανά αν θέλουν να είναι μαζί.

5. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει

Όπως και στην περίπτωση της Πατρίσια και του Νίκου, ο πόνος και η απόσταση μεταξύ των συντρόφων μπορεί να είναι τέτοια που είναι αδύνατο να ακολουθήσουν από μόνοι τους έναν δρόμος επούλωσης. Η θεραπεία ζεύγους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, ειδικά στις περιπτώσεις που η ένταση και η ρήξη στη σχέση είναι πολύ μεγάλη. Η θεραπεία μπορεί να είναι εκείνο το ασφαλές περιβάλλον όπου οι δύο σύντροφοι θα φανερώσουν τις βαθύτερες πληγές και θα επιχειρήσουν ένα καινούργιο πλησίασμα.

*Τα ονόματα και οι λεπτομέρειες της ιστορίας έχουν αλλοιωθεί για να διασφαλιστεί το απόρρητο της διαδικασίας.

Η Βασιλική Ντούμου, MSc, είναι Ψυχολόγος - Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια.